Mavzu: Tanlangan dasturlash tilida berilgan dastur kodi uchun sintaksis daraxtini yaratish metodini amalga oshiring

1_mo’dul
110-20 guruh talabasi Bobokulov Sherbek
Mavzu: Tanlangan dasturlash tilida berilgan dastur kodi uchun sintaksis daraxtini yaratish metodini amalga oshiring.
Sintaksis daraxtini yaratishning to'g'ri usuli dasturlash tiliga va dastur tili uchun ishlatilayotgan sintaksisga bog'liq. Bu, dastur tilining turi va qo'llaniladigan dasturda ishlatiladigan dastur tili (masalan, Python, Java, C++, JavaScript va boshqalar) bog'liqdir.
Sintaksis daraxtini yaratishning umumiy o'rni quyidagi qadamdan iborat:
Dastur tili: Sintaksis daraxtini yaratish uchun foydalanayotgan dastur tili ni belgilang. Misol uchun, Python tilida dastur yozmoqchi bo'lsangiz, Python sintaksis daraxtini yaratishingiz kerak bo'ladi.
Dasturda ishlatiladigan kod: Sintaksis daraxtini yaratish uchun dasturda ishlatiladigan kodlarni yozing. Bu kodlar sizning dasturingiz funktsiyalarini, o'zgaruvchilarini, klasslarini, o'zgaruvchi turlarini va boshqa elementlarini o'z ichiga olishi mumkin.
Kodni sintaksis daraxtiga joylashtiring: Dasturning har bir elementini sintaksis daraxtiga joylashtiring. Agar dastur tili uchun bog'liq syntax qoidalarni bilmagan bo'lsangiz, o'qingan dasturlash tilining dokumentatsiyasidan yoki qo'llanmadan yordam olishingiz kerak bo'ladi.
Quyidagi misol sintaksis daraxtini yaratish uchun Python tilida soddashtirilgan misolni ko'rsatadi:
python
# Python sintaksis daraxti
# Sintaksis daraxti yaratilgan dastur kodlari
daraxt = {
"nomi": "Sintaksis Daraxti",
"turi": "O'qish",
"foydalanuvchi": "Siz",
"haqida": "Dastur syntaxini o'rganing",
"yaratilgan_yil": 2023
}
# Sintaksis daraxtini ishlatish
print("Daraxt nomi:", daraxt["nomi"])
print("Daraxt turini:", daraxt["turi"])
print("Daraxt tuzilishi haqida:", daraxt["haqida"])
print("Daraxtni yaratgan yil:", daraxt["yaratilgan_yil"])
Bu Python tilida yaratilgan sintaksis daraxti misoli. Dastur tili va uning sintaksisi o'zgarishi mumkin, shuning uchun sizning ishlashingizga mos keluvchi sintaksis daraxtini yaratishingiz kerak.
Ixtiyoriy dasturlash tilida berilgan dastur kodi uchun sintaksis daraxtini yaratish metodlari va formatlari dastur tiliga va tilning foydalanilgan turiga qarab o'zgaradi. Bu maqsadga yetishish uchun avvalo dastur tili va dasturning sintaksisi haqida malumot bering. Keyin, sintaksis daraxtini yaratish uchun o'zgaruvchilar, ifodalarni, funksiyalarni va dastur tili bo'yicha qo'llanma va boshqa ma'lumotlardan foydalanishni o'rganish kerak.
Dastur kodi uchun sintaksis daraxtini yaratish umumiy usullari quyidagilar o'z ichiga oladi:
BNF (Backus-Naur Form): BNF sintaksis daraxti, ko'p dasturlash tillarini tavsiflashda ommalashtirilgan usuldir. Bu usulda formal tavsiflar yoziladi, qo'llanma va dastur tilining grammatikasi ta'rifi. BNF usuli odatda tavsifnoma ko'rib chiqish uchun ishlatiladi.
ABNF (Augmented Backus-Naur Form): Bu usul, BNF ga qo'shimcha funksiyalar va ruxsat berishlarni qo'shish uchun ishlatiladi. Internet protokollarining tavsiflashda juda ko'p ishlatiladi.
YANG (Yet Another Next Generation): Bu usul YANG dasturlash tili va SNMP (Simple Network Management Protocol) protokoli uchun ishlatiladi. Tavsiflash uchun formal vosita sifatida ishlatiladi.
Antlr (ANother Tool for Language Recognition): Bu usul tavsiflash uchun avtomatlashtirilgan vosita sifatida ishlatiladi. Antlr yordamida dastur tili va sintaksis daraxtini yaratish mumkin.
Ebnf (Extended Backus-Naur Form): Bu usul BNFning kengaytirilgan varianti hisoblanadi. Bunday sintaksis daraxtini yaratish uchun kerakli formal vositalar mavjud.
Bu usullar orasida tanlashingiz kerak bo'lgan usul dasturingizning to'g'ri tavsiflangan bo'lishiga va o'zgaruvchilar, ifodalarni, funksiyalarni va boshqa elementlarni yaratish uchun qo'llanmasiga qarab o'zgaradi. Yangi sintaksis daraxtini yaratishda dastur tili va dasturning mahsuloti bo'yicha ma'lumot olishingiz kerak bo'ladi.
Sintaksis daraxtini yaratish metodlari va usullari o'zgaruvchilar, funksiyalar, klasslar va dastur tili uchun joriy sintaksisni ta'rifi ko'rsatadigan ma'lumotlar bo'yicha asoslangan. Sintaksis daraxtini yaratishni avtomatlashtirish yoki o'zini bajarish uchun xususiy dasturlar (parser generator) ishlatiladi.
Bu tavsifda, sintaksis daraxtini yaratishning umumiy usullarini va qo'llaniladigan vositalarni ta'kidlaymiz:
Parser Generatorlar: Bu, sintaksis daraxtini yaratishda juda mashhur usuldir. Ushbu dasturlar kodlarni o'qish uchun o'zgaruvchilarni, funksiyalarni, klasslarni va boshqa dastur elementlarini ta'rifi qilish uchun foydalaniladi. Ko'p dasturlash tillari uchun parser generatorlar mavjud, masalan, ANTLR (Java va boshqa tillar uchun), yacc (C va boshqa tillar uchun), PLY (Python uchun) va boshqalar.
Regular Expressions: Agar dastur tili oson bo'lsa, regular ifodalar (regular expressions) yordamida sintaksis daraxtini yaratish mumkin. Bu usul oddiy ifodalar yordamida dasturning qismiy sintaksisini ta'rifi qilishni ta'minlaydi.
Recursive Descent Parserlar: Bu, o'zini bajarish usuli hisoblanadi, va dastur kodini yaratish uchun dastur tili qo'llaniladi. Ko'p dasturlash tillari o'zlarining sintaksisini o'zini bajarish usulini ishlatishadi.
Boshqa Dastur Tilidan Faydalanish: Sintaksis daraxtini yaratish uchun boshqa dastur tillarining tarkibiy tavsifi ham ishlatilishi mumkin. Misol uchun, EBNF (Extended Backus-Naur Form) dastur tili sintaksisini ta'rifi uchun yordam bera olishi mumkin.
Sintaksis daraxtini yaratishdan avval, kerakli bo'lgan dastur tili va dastur tilining sintaksisi haqida tafsilotli tushunchalarni olishingiz lozim. Sintaksis daraxti qanday ko'rinishda bo'lishi kerakligini tushunishingiz, dastur tili elementlarini qanday ta'rifi qilishingiz va ularni qanday bog'lashingiz kerakligini aniqlashingiz kerak. Sintaksis daraxtini yaratish uchun tanlagan usul va vosita, ishlash kerakli dastur tilining xususiyatlari va talablari bo'yicha bog'liqdir. Sintaksis daraxti yaratishda yordam berishni o'rganish va dastur tilining tarkibiy qoidalarini tushunish juda muhimdir.