Mavzu: tarixiy ong va milliy o’zlikni anglash dialektikasi

birinchidan:  millatimizning  davlatchilik  tarixi,  yoki    siyosiy  tarixi, 

madaniyat  tarixi, ma’naviyat  tarixini tiklash uchun o’tmish tariximizni xolisona 

o’rganish  boshlandi.  Prezidentimizning  ―Tarixiy    xotirasiz  kelajak  yo’q‖  asari 

tarixchilarni  bu  yo’nalishda  jadal  tadqiqot  ishlarini  amalga    oshirish  uchun  o’z 

vaqtida  berilgan    metodologik  qo’llanma  bo’ldi.  O’tgan    yigirma    yil  ichida 

tariximizni noyob  yozma    manbalari  o’rganildi va  ko’pchilik   e’tiboriga   havola  

qilindi.    Xalqimizdan    yashirilgan      va  unitib  yuborilgan  noyob  tarixiy  asarlar 

o’zbek  tiliga tarjima  qilindi. Tarix  fanini o’qitishda tub o’zgarishlar  yuz berdi. 

Jumladan, eski  umrini o’tab  bo’kgan  marksistik metodologiyadan voz kechildi. 

Yangi    darslik  va  o’quv    qo’llanmalari  chop  etilib  tarix  ta’limi    tizimiga    joriy  

qilindi,  chop  etilgan  ushbu  o’quv  qo’llanmalari  xolisiylik,  tarixiylik  tamoyillari 

asosida yaratildi. Shuningdek tarix fani mazmun mohiyati umumjahon  miqyosida 

e’tirof  etilgan  tarixiy  konsepsiyalar,  ya’limotlar  bilan    boyitildi.  O’tmish  tarixni 

o’rganishda  tarixiy    haqiqatni  izlash  va  uni  yuzaga    chiqarish  tarixiy 

                                                 

1

 

Sharq yulduzi. 1996 y. 1-son 3-9 betlar

 

 

---

 

tadqiqotlarning  me’zoniga    aylandi.  Prezidentimizning  tarixchi  olimlarimiz  bilan 

uchtashuvdagi  aytgan  quyidagi  so’zlari  hozir  ham    dolzarb  bo’lib  qolmoqda.   

―Tarix fani, uning  bugungi  ahvoli, istiqboli haqida   gapirar ekanmiz, men yana 

bir  masalaga  e’tibor  qaratishni  istardim.  Agar  biz  tarixchilarni  taroziga  solsak, 

bugungi  kun  nuktai  nazaridan  baholasak,  talabga  javob  beradiganlari  juda 

kamchilikni  tashkil  etadi

1

‖  .  Haqiqatdan    ham  keyingi    ikki  o’n  yillikda  taniqli  

tarixchi  olimlarimiz  B.  Axmedov,  A.  Ziyo,  A.  Asqarov,  Q.  Rajabov,  R. 

Shamsiddinov,  M.  Islomov,  A.  Xojayev  va    qator  boshqa    olimlar  sayi-harakati 

bilan  tarixiy  haqiqatni  yuzaga    chiqaradigan    juda    ko’p  ishlar  amalga  oshirildi. 

Jumladan,  tarixchi  Q.  Rajabov,  E.  Ochilov,  Z.  Ishoqova,  G’.  Boboyorov,  A. 

Otaxo’jayev va boshqalarning ―Tarix va taqdir‖ ruknidagi  buyuk ajdodlarimizga 

bag’ishlangan tarixiy risolalari, R. Shamsiddinovning ―Sovet davlatining qatag’on  

siyosati‖ mavzusidagi ilmiy  tadqiqotlari  va  boshqa olimlarning ishlari e’tiborga  

molik

2

.        Ammo    shu    bilan  birga    hozirgi  kunda  ham  o’tmish  tariximizni  

yoritishda  ayrim  tadqiqotchilar  qandaydir  tor  g’arazli    manfaatlarni    ko’zlab 

noxolisona yondoshuvlarga yo’l qo’yish  hollari uchraydi. Bu  hol haqiqatan ham  

bizni o’zligimizni  anglashimiz saviyasi  pastligi millatimizni  ulug’vorliliga putur  

yetkazadigan noqisliklardan  xoli emasligimizni  ko’rsatadi. Hozirgi  kunda ham 

o’z    umrini  o’tab  bo’lgan  metod  va  metodologiyaga    asoslangan  adabiyotlardan 

foydalanish statistic  ma’lumotlarni  buzib ko’rsatish, ko’rinib  turgan haqiqatdan 

ko’z  yumish  yuzaki  asosiz  xulosalar  chiqarish  va  uni  ilmiy  haqiqat  darajasiga  

ko’tarish hollari uchrab turadi.