Mavzu: Tarjima qiluvchi dasturlar yaratish texnologiyasi

Lug`atlarni to`ldirish va sozlash

Promt programmasi tarkibiga kiritilgan lug`atlar ancha boy ekanligiga qaramay, hujjatlarda uchrovchi hamma so`zlar kiritilganligini kafolatlab bo`lmaydi. Notanish so`zlarni programma qizil rangda ajratib ko`rsatadi.

Lekin hamma notanish so`zlar ham lug`atga kiravermaydi. Ular orasida band qilish lozim bo`lgan so`zlar ham uchrashi mumkin. Shuningdek bu so`zlar to`g`ri yozganligini tekshirib ko`rish kerak. Agar lug`at haqiqatdan ham to`liq bo`lmasa, unda so`zni iste’mol lug`atiga qo`shish mumkin.

Lug`atni malakali tarzda to`ldirish juda muhim va mas’uliyatli tadbir. Lug`atning haddan ziyod zichligi tarjima sifatini pasaytirishi mumkin. Shuningdek bir so`z turlicha ma’no ko`rinishlariga ega bo`lishi mumkinligini ham nazarda tutish kerak.

Promt programmasi so`zni lug`atga qo`shishda ikki: boshlang`icha va mutaxassis rejmini ko`zda tutadi. Birinchi rejimda so`zning yetishmaydigan hamma Grammatik shakllari avtomatik tarzda qo`shiladi, lekin ular doim ham to`g`ri bo`lavermaydi. Ikkinchi rejimda foydalanuvchining o`zi hamma gramatik shakllarni beradi, lekin bu ikkala til garamatikasini yaxshi bilishni talab etadi.

Mutaxassis rejimida so`zlarni qo`shish quyidagi tartibda ro`y beradi:

1. Перевод / Словарная статья (tarjima / lug`at) buyrug`ini berish – unda Словарную статья (lug`at bandini ochish) muloqot oynasi ochiladi.

2. Bu muloqot oynasida so`z shaklini andozaga o`zgartirish (otni bosh kelishikda, fe’lni noaniqlik shaklida va hokozo) kerak. Unda lug`at bandi muloqot oynasi ochiladi.

3. Nuqtaning kerakli qismiga mos keluvchi qo`shimcha varaqa tanlanib, agar kerakli so`z lug`atlarning birontasiga kirmasa, Добавить (qo`shish) bandi yoki tarjimaning o`zgartirilishi zarur bo`lsa, Правка (tuzatish) bandi bosiladi.

4. Keyingi muloqot tuynuklari so`z o`zgarishning xilini aniqlash, shuningdek ushbu so`zning boshqa shakllarda to`g`ri yozilishini ko`rsatishga imkon beradi.

5. Oxirgi muloqot oynasi boshlang`ich tildagi so`zning turli shakllarini va tarjimaning porgrammaga kiritilgan variantini ushbu shakllarning qaysi biriga ishlatish kerakligini aniqlaydi.

6. Promt programmasi fe’l va ot so`z turkumlari uchun so`zlarning bir-biri bilan mos kelishini aniqlaydigan qo`shimcha axborot berishga imkon beradi. Fe;l holatida bunday maqsad uchun Управление (boshqaruv) bandi xizmat qiladi. U masalan, berilgan fe’lning qo`shimcha bilan bog`lanish usuli: qanday ko`makchi zarur, qo`shimcha qanday kelishikda bo`lishi kerak va hokozolarni ko`rsatish imkonini beradi.