Tuzlar nomi
Kation birinchi o‘rinda keladi va qaratqich kelishikda, birlik sonidagi ot bilan ifodalanadi, anion kationdan keyin turadi va bosh kelishikda, birlik sonidagi ot bilan ifodalanadi.
Tuzlar nomini tarjima qilish uchun o‘zbekcha va lotincha suffikslarning mos kelishini eslab qolish kerak.
O‘zbekcha
sufllks
|
Lotincha suffiks
|
Nom.
|
Gen
|
id
|
idum
|
idi
|
it
|
is
|
itis
|
at
|
as
|
atis
|
Masalan:_Natriy_sulfid_-_Nom'>Masalan:
Natriy sulfid - Nom. Natrii sulfidum
Gen. Natrii sulfidi
Natriy sulfit - Nom. Natrii sulfidum
Gen. Natrii sulfidi
Natriy sulfat - Nom. Natrii sulfas
Gen. Natrii sulfatis.
Kislorodsiz kislotalarning organik asoslar bilan hosil qilgan tuzlar nomi
Kislorodsiz kislotalaming organik asoslar bilan hosil qilgan
tuzlaming nomi hydro- old qo‘shimchasi va -idum, i suffiksi
yordamida tuziladi.
Masalan: Papaverin gidroxlorid-
Nom. Papaverini hydrochloridum
Gen. Papaverini hydrochloridi.
Natriy va kaliy tuzlarning nomi
Natriy va kaliy tuzlaming nomlari moddalaming nomlariga
“natrium» yoki «kalium» so‘zlarini qo‘shish yordamida hosil
bo‘ladi.
Masalan: Barbital-natriy -
Nom. Barbitalum natrium
Gen. Barbitali natrii.
Yunoncha old qo‘shimchaIi sonlar
Kimyoviy nomlarda yononcha old qo‘shimchaIi sonlar keng
qo‘Ilaniladi.
Masalan: simob dixlorid -
Nom. Hydrargyri dichloridum
Gen. Hydrargyri dichloridi.
Yunoncha old qo‘shimchali sonlarni yod oling!
1 - mon(o) - bir
2 - di - ikki
3 - tri - uch
4 - tetra - to‘rt (tetra)
5 - penta - besh (penta)
6 - hexa - olti (geksa)
7 - hept(a) - yetti (gepta)
8 - oct(a) - cakkiz (okta)
9 - ennea (nona - lotincha) to‘qqiz
10 - dec(a) - o‘n (dcka)
11 - undeka - o‘n bir (undcka)
12 - dodeca - o‘n ikki (dodeka)
13 - trideca - o‘n uch (tridcka)
14- tetradeca -o ‘n to‘rt (tetradeka)
15- pentadeca - o‘n besh (pentadeka)
Uglevodorodlar, uglevodorodli va kislotali
radikallarning nomlanishi
1. Uglevodorodlaming ilmiy nomlanishi (C5H12 uglevodorodidan boshlab) yunoncha sonlaming nomlanishiga -an suffiksini qoshish yordamida hosil qilinadi.
Masalan:
Pcntanum (C5H12) - pcntan
Hcxanum (CH m) - gcksan
Hcptanum (CsHm) - gcptan
Oktanum (C^Hig) - oktan
Nonanum (C5H20) - nonan
Dckanum (C5H22) - dekanUndekanum (C5H24) - undekan
Dodekanum (C5H26) - dodekan
2. Uglevodorodli va kislotali radikallaming lotincha nomi
tegishli uglevodorod va kislotalarning nomlariga -yl suffiksini va -
i qoshimchasini qoshish orqali hosil qilinadi.
Masalan:
orqali hosil qilinadi.
uglevodorod methanum(CH4)
aethanum (C^H^)
pentanum(C5Hi2)
radikal methylium(CI I3)
aethylium (C2H5)
pentylium seu amylium^C^Hn)
kislota acidum aceticum
acidum formicum
radikal acetylium (CH3CO)
formylium (HCO)
Do'stlaringiz bilan baham: |