Mavzu: Texnologik jihozlarning tuzilishi, ishlab chiqarish qobiliyati va texnologik jihozlarga qo’yiladigan asosiy talablar

Texnologik jihozlarning ishlash qobiliyati. Texnologik jarayonlar asosiy 
va yordamchi amallar (operastiya) dan tashkil topadi, amallar esa o’z navbatida — 
elementlar (o’tish va ma’lum vaqt ishlash) yig’indisidir. Asosiy amal bajarilganda 
mehnat predmetiga texnologik ta’sir ko’rsatilib, uning mexanik, fizik-kimyoviy va 
boshqa xususiyatlari hamda shakli, o’lchami, yuza g’adir-budurligi o’zgartiriladi. 
Yordamchi amallar degand mehnat predmetini o’rnatish-echish, boshqarish hamda 
sifatni tekshirish ishlari tushuniladi. 
Avtomobillar va ularning agregat va tizimlariga texnik xizmat ko’rsatish va 
ta’mirlash jarayoni takrorlanadigan jarayon bolganligi sababli, texnologik jihozlar 
ham davriy harakatlanuvchi turkumga kiradi. 
Avtomobillarga texnik xizmat ko’rsatish va ta’mirlash amallari ketma —
ketlikda bajariladi. Ushbu amallar orasida nazorat, qayta o’rnatish, tozalash-
yig’ishtirish kabi yordamchi amallami bajarish uchun tanaffuslar bo’ladi. 
Jihozni ishlatish jarayonini o’rganish uchun texnologik sikl tushinchasi kiritilgan. 
Kinematik va quvvat sikllari ham mavjud bo’lib, ammo avtomobil transporti 
sohasida ishlatiladigan jihozlarda ular bir - biriga mos keladi. 
Texnologik sikl bir xil mahsulotga ishlov berishda davriy qaytariladigan ishchi va 
jihozlarning harakat va amallari yig’indisi bo’lib, sarflanadigan davr vaqti bilan 
o’lchanadi. 
T
j
=t
o’
+∑t
i
a
+t
y 
(1.1) 
Bu yerda t
o’
 - o’rnatish vaqti;
t
i
a
 - asosiy amalni bajarish vaqti;
t
y
yechib olish vaqti. 
Texnologik sikl davri jihozning ishlab chiqarish qobiliyatini hisoblashda 
ishlatiladi. 
Kinematik sikl texnologik jarayonda qatnashadigan va ish yakunida 
dastlabki holatga qaytadigan ishchi organning barcha harakatlari va turishlarini 
yig’indisidir. Kinematik stikl jihozning kinematik shaklini va ishchi organlarning 
optimal harakatlanishini loyihalashda ishlatiladi. 
Quvvat sikli jihoz sarflayotgan quvvat o’zgarish davri bo’lib, yuritma, 
elektrodvigatel turi va quvvatini aniqlashda ishlatiladi. 
Jihozning ishlab chiqarish qobiliyati vaqt birligida ishlab chiqarilgan 
mahsulot soni bilan aniqlanadi. 
Sikl bo’yicha ishlab chiqarish qobiliyati quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
Q=1/T
j ,
dona/soat (1.2)  
 bu erda T
j
,  texnologik sikl davri, soatda.
 

---

Ushbu ishlab chiqarish qobiliyatini hisoblashda bekor turishlar e’tiborga 
olinmaydi. 
Shuning uchun haqiqiy ishlab chiqarish qobiliyati quyidagicha aniqlanadi: 
Q
h
=1/T
j
+t
tex
+t
b
 , dona/soat (1.3) 
bu erda t
tex
 - texnik xizmat ko’rsatishlar vaqti;
t
b
 - bekor turgan vaqt. 
Jihozdan foydalanish koeffitsienti yillik kesimda aniqlanishi maqsadga 
muvofiq bo’lib, u quyidagicha aniqlanadi: 
 
K
f
=Q
h
/Q
c
(1.4) 
Ushbu koeffitsient bekor turishlarni hisobga olganligi uchun u doimo birdan 
kichik bo’ladi. 
Avtotransport korxonalari sharoitida jihozning ishlab chiqarish qobiliyatini 
oshirish uchun uning konstruktsiyasini mukammallashtirish, bekor turishlarni 
kamaaytirish, quvvat sarfini kamaytirish kabi chora - tadbirlar ishlab chiqish zarar.