Mavzu: Tuproq va havo harorati


Download 1.02 Mb.
Pdf ko'rish
Sana16.06.2023
Hajmi1.02 Mb.
#1498655


Mavzu: Havo namligi. 
Maruzachi: dots. Karimov S.K
Ass.
Is’hakov G’.F 


Atmosferadagi suv bug’i, 
bug’lanish.
Havoning namligi deganda havodagi suv 
bug’larining miqdori tushuniladi. havoning 
nisbiy namligi (havoning suv bug’iga 
to’yinish darajasi) uning haroratiga bog’liq 
ravishda o’zgaradi. Havo harorati 
pasayganda uning nisbiy namligi ortadi 
yoki aksincha harorat ko’tarilsa nisbiy 
namlik kamayadi, ya’ni havo quruq bo’lib 
qoladi. Nisbiy namlikning eng yuqori 
miqdori yilning sovuq davrida eng kam 
miqdori esa issiq paytida kuzatiladi. 


N i s b i y n a m l i k  - havodagi mavjud 
suv bug’ining elastikligining (bosimining) L, 
uning bir xil havo haroratidagi maksimal 
elastikligiga (bosimiga) Ye foizli nisbatidir. 
(10) 
Nisbiy namlik miqdori havo namligi darajasini 
yaqqol ifodalaydi; boshqacha aytganda, nam 
havoning to’yinishiga qanchalik yaqin yoki 
uzoqligini ko’rsatadi. 
Misol, Havo harorati +20
0
S bo’lganda, 
havodagi suv bug’ining elastikligi 18,7 mb 
teng. Nisbiy havo namligini r aniqlash kerak. 
%
100
E
e
r



Misol, Havo harorati +20
0
S bo’lganda, havodagi suv 
bug’ining elastikligi 18,7 mb teng. Nisbiy havo 
namligini r aniqlash kerak. 
E ch i m i: ilovadan havo harorat i +20
0
S bo’lganda 
to’yingan bug’ elastikligi 23, 38 mb teng. Unda 
Namlik yetishmasligi, yoki to’yinish yetishmasligi, 
ya’ni mavjud havo haroratidagi to’yinadigan bug’ 
elastikligi Ye va amaldagi elastiklik L o’rtasidagi 
farqdir. Agar namlik taqchilligini d harfi bilan 
belgilasak, unda 
d = Ye – ye (11) 
Bu miqdor millimetr simob ustunida yoki 
millibarda ifodalanadi. 


Havo namligini o’lchash uchun har turli usullardan foydalaniladi: 
mutlaq (tarozili), psixrometrik, havo namligini soch tolali yoki 
pardali gigrometr (16-rasm) yordamida aniqlash, shudring nuqtasi 
bo’yicha va b. 
a) b) 
16-rasm. Pardali (a) va soch tolali (b) gigrometrlar.  


Havo namligi havodagi suv bug’larining 
miqdori bilan ifodalanadi. Okeanlar va 
dengizlar, ko’llar, daryolar, kanallar, suv 
omborilari, botqoqliklar, nam tuproq va 
o’simliklardan bo’ladigan bug’lanish tufayli 
suv bug’lari atmosferaga ko’tariladi. SHu 
sababli havodagi bug’lar miqdori joyning 
okeanlardan, dengizlardan, ichki suv 
havzalardan uzoqligi joyning rel
ьefi yil 
fasllari va kecha-kunduzdan, hamda 
o’simlik qoplamiga bog’liq.


Atmosferadagi suv bug’lariga ta’sir 
ko’rsatadigan ko’pgina omillar ta’sirida ular 
beqaror va natijada havo berkitidagi suv 
bug’larining hajmi odatda 0 dan 4%gacha 
o’zgarib turadi.
Havo namligi havodagi suv bug’larining 
miqdori bilan aniqlanadi: 
 
1. Havodagi suv bug’larining elastikligi; 
bu miqdor simob ustuning millimetrida 
(mm) yoki millibarda (mb) ifodalanadi. 
2. 1m3 havodagi suv bug’ining miqdori, 
grammlarda (g) ifodalanadi.

Download 1.02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling