Mavzu: Uchish tasmasini va aerodromning boshqa elementlarini loyihalash

Mavzu:Uchish tasmasini va aerodromning boshqa elementlarini loyihalash

Reja:

1. Aerodromlarni loyihalash

2.

2.Aerodrom to‘shamalarining asosn va qoplamasini qurish texnologiyalari. 3. Samolyotlarni kompyuter yordamida loyihalash

Uchish tasmasi (letnaya polosa) – Aerodromning asosiy elementi bo‘lib maxsus ajratilgan uchastkada ( shamolning tezligi, yo‘nalishi, shovqinning tarqalishi 
izofonik xaritasi, Aerodrom atrofi xududidagi rel’ef va to‘siqlarni hisobga olib) 
loyihalanadi va quriladi. Uchish tasmasi - uchish-qo‘nish tasmasi, xavfsizlikning 
yon va chekka tasmalaridan iborat. 
Uchish qo‘nish tasmasi – havo kemalarining har ikkala karama – qarshi yo‘nalishda uchish va qo‘nishi uchun maxsus tayyorlangan va jihozlangan uchish
tasmasining bir qismi. Uchish qo‘nish tasmasi sun’iy qoplamali yoki gruntli 
bo‘lishi mumkin. 
Aerodromlar qurilishining o‘ziga xos asosiy xususiyati ishlarning nisbatan uncha katta bo‘lmagan maydonda mujassamlanganligidadir. Bu Hol qurilish bosh rejasining mukammal ishlab chiqilishini va avtomobillar keladigan yo‘llar aniq tashkil etilishini talab qiladi. Aerodrom qurilish ob’ekti sifatida ko‘p majmuali bo‘lib, u erda ko‘plab ixtisoslashgan qurilish tashkilotlari ishlaydi. Qurilish maydonlarining va aerodrom Qurish ishlarining asosiy ko‘rsatkichlari 1-jadvalda keltirilgan. Ko‘rinib turibdiki, aerodrom Qurish ishlarining umumiy tavsifi aeroportlar-aerodromlar sinfiga ko‘ra ancha farq qiladi. Masalan, er qazish va tekislash ishlari V-D sinfi uchun 60 ming m3 dan 1-A sinfi uchun 600 ming m3 gacha o‘zgaradi, ya’ni 10 baravar ko‘p; sun’iy qoplamalar maydoni, yuqorida keltirilgan sinflar uchun mos ravishda 53 dan 760 m2 gacha, ya’ni deyarli 14 baravar o‘zgaradi. Katta va kichik chuqurlar Hamda ko‘tarmalar uchish maydonida notekis joylashadi va ularning o‘zaro joylashuvi bir-biriga yaqin yoki tarqoq Holda bo‘ladi. Aerodromlar loyihalari bo‘yicha erning tik yo‘nalishda tekislash va tuproqni surish ishlarini statistik ishlash natijalari shuni ko‘rsatadiki, maydoni 0,1 - 4,0 ga bo‘lgan yaxlit joylar 85% ni, er qazish ishlarining umumiy hajmi esa ko‘pi bilan 50% ni tashkil etar ekan. Yer qazish ishlarining qolgan 50% maydoni 4 ga dan katta bo‘lgan yaxlit joylarning 15% foiziga to‘g‘ri keladi. Bitta aerodrom qurilishida quyidagi asosiy ishlar bajarilishi lozim:
Qurilishda mehnatni tashkil qilish ishchi kuchidan oqilona foydalanish, ishlab chiqarish jarayonida ishchilarni joy-joyiga qo‘yish, mehnatni taqsimlash va kooperag‘iyalash, uni me’yorlash hamda rag‘batlantirish, ish o‘rinlarini tashkil qilish va ularga xizmat ko‘rsatish, bexatar mehnat sharoiti yaratish chora-tadbirlari tizimini nazarda tutadi. Qurib bitkazilgan inshootning sifati davlat qabul komissiyasi ob’ektni qabul qilib olayotganda baholanadi. Bunda loyiha, materiallar, buyumlar, muHandislik uskunalari va qurilish - montaj ishlari sifatining baholari inobatga olinadi. Loyihalar sifati texnikaviy, iqtisodiy va texnologik echimlarning samaradorligiga qarab baholanadi. Materiallar, buyumlar, muxandislik uskunalari sifati ularni tayyorlovchi korxonalarda, sanoat maHsulotini attestag‘iyadan o‘tkazish tartibi to‘g‘risidagi tarmoq yo‘riqnomalariga binoan baholanmog‘i kerak. Qurilish-montaj ishlarini bajarish sifati ishlab chiqarish nazorati natijalariga ko‘ra aniqlanadi va maxsus yo‘riqnomaga muvofiq baholanadi. Qurilish-montaj tashkilotlarida ishlab chiqarish nazorati dastlabki amallar bo‘yicha va qabul (sifatni baholagan holda) nazoratlarini o‘z ichiga olishi zarur.
Qabul nazorati qurib bitkazilgan korxona, bino va inshootlar yoki ularning qismlari, shuningdek ko‘zga ko‘rinmaydigan ishlar hamda ayrim muhim konstrukg‘iyalar sifatini tekshirish va baholash uchun amalga oshirilmog‘i darkor. Ko‘zdan yashirin barcha ishlar qabul qilinishi va ular tekshirilganligi haqida dalolatnoma tuzilishi shart. yashirin ishlarni tekshirish dalolatnomasi mustaqil bajaruvchilar bo‘linmasi tomonidan amalga oshirilib tugallangan jarayon uchun tuzilmog‘i lozim. agar keyingi ishlar uzoq tanaffusdan so‘ng bajariladigan bo‘lsa, yashirin ishlarni tekshirish dalolatnomasi bevosita navbatdagi ishlarni bajarish oldidan tuzilishi kerak. Qurilish-montaj tashkilotlarida, qurilish sifati ishlab chiqarish nazoratidan tashqari, maxsus nizomlar asosida ish ko‘ruvchi davlat va muassasa nazorat organlari tomonidan ham nazorat qilinadi. Qurilish tashkilotlarida qurilish sifati nazorat qilinishini ta’minlashga qaratilgan tashkiliy, texnikaviy va iqtisodiy chora-tadbirlar ishlab chiqilmog‘i zarur. Bu chora-tadbirlarda, xususan, qurilish laboratoriyalari, geodeziya xizmatlari tashkil qilish, bajaruvchilarining malakasi va maHoratini oshirish nazarda tutilmog‘i darkor.
Aeroport va aerodromlarni loyihalashdagi asosiy vazifalar. Aeroport turlari. Aeroport va aerodromlarni tasniflash. Aeroportning bosh rejasini loyihalashtirish. Fuqoro aviatsiyasi xalqaro tashkiloti (IKAO) - aeroportlarining xalqaro tasniflash hususiyatlari. Aeroportning tarkibiy qismlari. Aerodromning asosiy qismlari. Havo kemalarining parvoz qilish va qo‘nish tasmalari. Perron, aerovokzal, aeroportning parvoz qilish-ko‘nish tasmasini o‘tkazish qobiliyati. Aeroportlarni loyihalashtirishda tabiiy sharoitlarni va meteorologik ma’lumotlarni hisobga olish. Parvoz qilish- ko‘nish tasmasini loyihalashda shamol yo‘nalishlarini hisobga olish. Parvoz qilish-ko‘nish tasmasini talab qilingan uzunligini hisoblash, uchish tasmasini va aerodromning boshqa elementlarini loyihalash.
Modellashtirilgan samolyotning tashqi yuzalari dastlab
Samolyotni loyihalashning dastlabki yillarida dizaynerlar odatda ko'plab eksperimentlar bilan birga dizayn jarayoniga o'tadigan har xil muhandislik hisob-kitoblarini bajarish uchun analitik nazariyadan foydalanganlar. Ushbu hisob-kitoblar ko'p mehnat talab qiladigan va ko'p vaqt talab qiladigan edi. 1940-yillarda bir nechta muhandislar hisoblash jarayonini avtomatlashtirish va soddalashtirish yo'llarini izlay boshladilar va ko'plab munosabatlar va yarim empirik formulalar ishlab chiqildi. Soddalashtirilganidan keyin ham hisob-kitoblar keng miqyosda davom etdi. Kompyuter ixtiro qilinishi bilan muhandislar hisob-kitoblarning aksariyati avtomatlashtirilishi mumkinligini angladilar, ammo dizayndagi vizuallashtirishning etishmasligi va katta miqdordagi eksperimentlar samolyot dizayni sohasida to'xtab qoldi.

XULOSA

Samolyot tuzilishi nafaqat kuchga, aeroelastiklik, chidamlilik, zararga chidamlilik, barqarorlik, lekin ayni paytda xavfsizlik, korroziya qarshilik, xizmat ko'rsatish qobiliyati va ishlab chiqarish qulayligi. Tuzilishi sabab bo'lgan stresslarga dosh bera olishi kerak idishni bosimi, o'rnatilgan bo'lsa, turbulentlik va dvigatel yoki rotor tebranishlari