Mavzu: umumiy energiya metabolizmi

---

---

1-
MAVZU: 
umumiy eNERGIYA METABOLIZMI 
Organizm ovqat mahsulotlarini CO2 va suvga parchalash orqali undan energiya oladi. Ushbu 
jarayon 4 ta bosqichda amalga oshadi 

---

=Organizmdagi metabolizm jarayonlarining boshqarilishi=
-Bu organizmning ozuqaviy statusiga bog’liq ravishda boshqariladi: 
To’qlik
-> 
Ochlik
-> 
O’ta ochlik
-Bundan tashqari insulin/glucagon nisbati ham metabolizm boshqaruvida asosiy rol o’ynaydi 
Ba’zi muhim tushunchalar: 

Kontrainsulyar gormonlar: glucagon, epinefrin, o’sish gormoni va kortizol 

Insulin uchun nishon to’qimalar: muskul, jigar va yog’ to’qimasi 

Insulinga sezgir bo’lmagan tuzilmalar: miya va RBC 

RBC har doim glukozani anaerob tarzda parchalaydi 

Oqsil zaxiralanmaydi, chunki har bir oqsilning o’ziga xos muhim vazifasi bor 
 

---

 
TO’QLIK STATUSI 
-insulin miqdori yuqori 

---

 
OCHLIK STATUSI 
-kontrainsulyar gormonlar miqdori yuqori 

---

 
O’TA OCHLIK STATUSI 
-glukagon va epinefrin miqdori juda yuqori 
-lipoliz yuqoriligi sabab ortiqcha asetil-CoA keton sintezi uchun sarflanadi 
-qonda yog’ va keton tanachalari ko’payadi 
-muskullar energiya uchun ko’p miqdorda ketonlarni ishlatishni boshlaydi 
-miya hujayralari ham oz-ozdan keton ishlatishni boshlaydi 

---

JIGAR 
Yo’qilg’i metabolizmida 2 ta asosiy funksiyasni bajaradi: 

Har qanday o’zgarishlarda ham glukoza levelini bir xilda ushlash 

Ortiqcha yog’ kislotalari oksidlangan vaqtda keton tanachalar sintez qilish 

Ortiqcha glukoza jigar tomonidan glikogenga aylantiriladi 

Jigarda ortgan glukoza esa acetyl-CoA ga aylantiriladi va yog’ kislotalar sintezi uchun 
sarflanadi 

Insulin miqdori yuqori bo’lgan vaqtda u glukozani glikogen va yog’ kislotalar sintezi uchun 
safarbar etadi 

Agar glukoza miqdori kamaysa u glikogen hisobidan to’ldiriladi 

Glikogen zaxirasi tugasa, glukoneogenez orqali glukoza hosil qilinadi 

Laktat, amino kislotalar va glitserin glukoza skeletini hosil qilishda ishtirok etadi 

---

YOG’ TO’QIMASI 

Yog’ to’qimasidagi kapillyarlar devorida insulinga sezgir ferment – lipoprotein lipaza 
mavjud bo’ladi va u insulin ta’sirida qondan yog’ to’qimasiga yog’ kislotalarni o’tkazib 
beradi 

Yog’ kislotalar trigliseridlar ko’rinishida zaxiralanadi 

Bundan tashqari insulin yog’ to’qimasidan yog’ kislotalar chiqishini supressiyalab 
turadi 

Ochlik vaqtida insulin miqdori kamayib, epinefrin miqdori ortadi 

Bu vaqtda gormonga sezgir lipaza ishga tushadi va yog’ to’qimasidan yog’ kislotalarni 
qonga chiqaradi 
Note: qondagi yuqori miqdordagi trigliseridlar diabetdan darak beradi* 

---

SKELET MUSKULI