Mavzu: umumiy va maxsus qobilyatlar

MAVZU: UMUMIY VA MAXSUS QOBILYATLAR
Reja:
Krirsh

1. 
   Umumiy va maxsus qobilyatlar haqida umumiy tushuncha.
   
2. 
   Qobiliyat va shaxsiyat.
   
3. 
   Kichik yoshdagi o'quvchilarning qobiliyatlarini rivojlantirish.
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
"Qobiliyat" tushunchasi uchta asosiy xususiyatni o'z ichiga oladi:
Birinchidan, qobiliyatlar deganda bir shaxsni boshqasidan ajratib turuvchi individual psixologik xususiyatlar tushuniladi. Bu hislar va idrok, xotira, fikrlash, tasavvur, his-tuyg'ular va iroda, munosabatlar va vosita reaktsiyalarining xususiyatlari va boshqalar.
Ikkinchidan, qobiliyatlar umuman individual xususiyatlar deb nomlanmaydi, balki faqat faoliyat yoki ko'plab faoliyatni muvaffaqiyatli bajarish bilan bog'liq bo'lgan xususiyatlardir. Faoliyat va munosabatlarning xilma-xilligi mavjud bo'lib, ularning har biri uni etarlicha yuqori darajada amalga oshirish uchun ma'lum qobiliyatlarni talab qiladi. Shak-shubhasiz kishilarning individual xususiyatlari bo'lgan jahldorlik, letargiya, befarqlik kabi xususiyatlar odatda qobiliyat deb nomlanmaydi, chunki ular har qanday faoliyatning muvaffaqiyati uchun shart sifatida qaralmaydi.
Uchinchidan, qobiliyatlar deganda shaxsning mavjud ko'nikmalari, qobiliyatlari yoki bilimlari bilan cheklanib qolmasdan, balki ushbu bilim va ko'nikmalarni egallashning qulayligi va tezligini tushuntira oladigan individual xususiyatlar tushuniladi
Yuqoridagilarga asoslanib, quyidagi ta'rifni olish mumkin. Qobiliyatlar nafaqat faoliyatda namoyon bo'ladi, balki shu faoliyatda ham yaratiladi. Ular har doim rivojlanish natijasidir. O‘z mohiyatiga ko‘ra, qobiliyat dinamik tushunchadir – u faqat harakatda, faqat rivojlanishda mavjud.
Qobiliyatlarning rivojlanishi spiralda sodir bo'ladi: bir darajadagi qobiliyat ifodalaydigan imkoniyatlarni amalga oshirish yanada rivojlanish, yuqori darajadagi qobiliyatlarni rivojlantirish uchun yangi imkoniyatlar ochadi (S.L.Rubinshteyn).
Demak, bolaning moddiy va ma’naviy madaniyat, texnika, fan, san’at mazmunini o‘zlashtirish jarayonida uning qobiliyatlari bosqichma-bosqich shakllanadi. Qobiliyatlarning bunday rivojlanishining dastlabki sharti tug'ma moyillikdir (biz "tug'ma" va "irsiy" tushunchalari bir xil emasligini ta'kidlaymiz).
Har bir qobiliyat maxsus omonatga mos keladi deb o'ylamaslik kerak