Mavzu: Vodorod atomining kvant nazariyasi Reja

Shredinger yechimidan tashqariga chiqadigan xususiyatlar
Shredinger tenglamasi tomonidan eʼtibordan chetda qoladigan va real spektral chiziqlarning prognoz qilinganidan maʼlum kichik, ammo oʻlchanadigan ogʻishlari uchun javobgar boʻlgan bir nechta muhim effektlar mavjud:

• 
  Vodoroddagi elektronning oʻrtacha tezligi yorugʻlik tezligining atigi 1/137 qismini tashkil qilsa-da, koʻplab zamonaviy tajribalar etarlicha aniq boʻlib, toʻliq nazariy tushuntirish muammoni toʻliq relativistik davolashni talab qiladi. Relyativistik muolaja elektron uchun impulsning 37 000 dan 1 qismiga oshishiga olib keladi. Elektronning toʻlqin uzunligi uning impulsi bilan aniqlanganligi sababli, yuqori tezlikli elektronlarni oʻz ichiga olgan orbitallar kichikroq toʻlqin uzunliklari tufayli qisqarishni koʻrsatadi.
  
• 
  Hech qanday tashqi magnit maydon boʻlmasa ham, harakatlanuvchi elektronning inertial tizimida yadroning elektromagnit maydoni magnit komponentga ega. Elektronning spini bu magnit maydon bilan oʻzaro taʼsir qiluvchi bogʻliq magnit momentga ega. Bu taʼsir, shuningdek, maxsus nisbiylik bilan izohlanadi va u spin-orbita birikmasi deb ataladigan narsaga olib keladi, yaʼni elektronning yadro atrofidagi orbital harakati va uning spini oʻrtasidagi oʻzaro taʼsir.
  

Shredinger nazariyasiga alternativalar
Geyzenberg matritsa mexanikasi tilida vodorod atomi birinchi boʻlib Volfgang Pauli tomonidan burchak momentumi va Laplas-Runge-Lenz vektori tomonidan hosil qilingan toʻrt oʻlchamdagi aylanish simmetriyasi [O (4)-simmetriya] yordamida yechilgan. O (4) simmetriya guruhini O (4,2) dinamik guruhiga kengaytirib, butun spektr va barcha oʻtishlar bitta kamaytirilmaydigan guruh koʻrinishiga kiritilgan^[5][6].
1979-yilda (relyativistik boʻlmagan) vodorod atomi birinchi marta Feynmanning Duru va Kleinert tomonidan kvant mexanikasining integral formulasi doirasida hal qilindi^[7][8]. Bu ish Feynman usulini qoʻllash doirasini ancha kengaytirdi.

Adabiyotlar

1. Nuriddinov B.
3. Raximov X.B
4. Turdiyeva T.N
5. www.ziyonet.uz
6. www.NUR.uz