Mavzu: Windows operatsion sistemasi

4.2 Ishchi stol,maslalar paneli, Bosh menyu (Пуск).

Ish stolida quyidagi elementlar joylashgan bo`lishi mumkin:
- papkalar (tizimning va foydalanuvchining papkalari);
- hujjat va dastur fayllari;
- qurilmalar, papkalar va fayllar uchun yorliqlar.
Odatda, ekranda tizim papkalari va ko`p murojaat qilinadigan ob`ektlarning yorliqlari joylashgan bo`ladi.
Tizim papkalari (System Folder) - Windows OS tomonidan tashkil etilgan papkalardir. Tizim papkalariga quyidagilar kiradi:
M oy komp’yuter (Mening komp’yuterim). Bu pap­ka siz ishlayotran komp’yuterning obrazi bo`lib, uning yordamida komp’yuter resurslariga (ya`ni qattiq Hamda yumshoqdisklar, CD ROM, tarmoq diskla­ riga, shu kabilarga) ulanish,va kirishingiz mumkin.
2-rasmdagi oynada muayyan komp’yuter uchun Moy Komp’yuterdagi mavjud dasturlar keltirilgan: disk MS DOS, CD ROM [D:], boshqaruv paneli (Panel’ upravlennya), printerlar (Printero`), uzoq­lashgan tarmoqqa kirish (Udalyonno`y dostup k seti).


2- rasm
Сетевое окружение (Tarmoq doirasi). Bu dastur mahal­liy tarmoq komp’yuterlari ro`yxatini ko`rib chiqish vaularning resurslariga kirish uchun ishlatiladi.
Internet Explorer. Internetdagi WEB sahifalarini ko`rib chiqish dasturi. U Windowsning oxirgi namunalariga kiri­tilgan.
Корзина (Savat). Olib tashlangan (yo`qotilgan) papka va fayllarni vaqtincha saqlovchi joy bo`lib, kerak bo`lganda qayta tiklash imkonini beradi. Bu cavatga Win­dows vositalari bilan olib tashlangan ob`ektlar joylashtiriladi. Bundan tashqari, faylni yo`qotish uchun "sichqoncha" yordamida uni savat belgisiga kirib qo`yish mumkin. DOC vositalari bilan (masalan, buyruqlar satrida yoki Norton Kommanderda) yo`qotilgan fayllarni bu dastur vositalari bilan tiklash mumkin emas. Savatni doimiy ravishda tozalab turish, ya`ni kerakli fayllarnigina saqlash tavsiya etiladi, chunki bu erga joylashtirilgan fayllar ham xotirada joy egallaydi.
Ish stolida Moy komp’yuter va Korzina tizim papkalarining bulishi shart.
Windowsning tizim papkalari oddiy papkalardan o`uyidagi xususiyatlari bilan farqlanadi:
- tizim papkalarini yo`qotish mumkin emas;
- Korzina papkasini nomini o`egartirib bo`lmaydi (lekin komp’yuteringizga Norton Utilities komplektini o`rnatgan bo`lsangiz buni bajarish mumkin);
- ba`zi tizim papkalarining kontekst menyusida o`ziga xos buyruqlar mavjud.
Masalalar paneli
Ish stolining oxirgi satri Panel’ zadach (Masalalar paneli) deb ataladi va unda ishlayotgan masalalar aks ettiriladi ( 3 - rasm). Birorta dastur ishga tushirilishi bilan maslalar panelida uning nomi yozilgan tugma paydo bo`ladi. Tugmaning nomi ikki qismdan iborat bo`ladi: dastur nomi va shu dastur yordamida tahrir qilinayotgan hujjat nomi. Nom oldida dasturning piktogrammasi aks ettiriladi. Masalalar panelining chap burchagida Pusk tugmasi joylashgan. Bu tugma Windows OS ning bosh menyusiga kirishni ta`minlaydi. Agar"sichqoncha" ko`rsatkichini shu tugma ustiga joylashtirsaq Nachnite rabotu s najatiya etoy knopki (Ishni shu tugmani bosishdan boshlang) degan yozuv paydo bo`ladi. Bundan tashqari, masalalalr panelida rus, ingliz yoki boshqa alifbo, hamda variantni ko`rsatuvchi tugmalar (indikatorlar ) mavjud.


3-rasm
Asosny menyu (Start menu)
Pusk tugmasi bosilganda, ekranda Windowsning ish boshlashi uchun kerak bo`ladigan asosiy menyusi ochiladi. Unda dasturni ishga tushi­rish, hujjatni ochish, tizim parametrlarini sozlash, kerakli fayl­ni topish, zaruriy ma`lumotlarni olish va boshqa amallarni baja­rish mumkin.
Asosiy menyuning yuqori qismidagi bo`limidan (rasmdagi otk­ro`t’ dokument Microsoft Office, Sozdat’ dokument Microsoft Office, YArlo`k dlya Hypertrm) tashqari barcha bandlari standartdir.
B u menyuning ko`rinishi quyidagicha:
Programmo` [ Programs - Dasturlar];
Dokumento` [ Documents - hujjatlar];
Nastroyka [Settings - Sozlash];
Poisk [Find - qidirish];
Spravka [ Help - Ma`lumot];
Vo`polnit’ [Run - Bajarmoq;
Zavershenie raboto` [ Shut down ­ishni tygatmoq.
Menyuning Programmo` [Programs - Dasturlar] bandi yordamida tizimda o`rnatilgan barcha dasturlarni ishga tushirish imkonini ,beruvchi shajara qism menyuga kiriladi. Birorta dasturni ishga tushirish uchun "sichqoncha" ko`rsatkichini Programmo` punktiga olib kelinadi. Ochilgan qism menyudan dastur nomi tanlanib, "sichqoncha" tugmasini 2 marta bosiladi.
Siz 6.4-rasmda ko`rib to`rgan menyu - Programmo` (Avtozagruzka) bandidir.
Standarto` [Assessories - Standartlar];
Avtozagruzka[Start UP - Avtoyuklash];
Provodnik[Windows Explorer - Yul boshlovchi];
Seans MS DOS[MS DOS - MSDOS bilan muloqot]
Misrosoft Exchange - Amaliy dasturlar majmuasi va boshqalar.
Standarto` punktiga yangi dasturlarni ham qo`shish mumkin. Stan­dart dasturlar qatoriga Windowsni yuklashda tanlab olingan amaliy dasturlar kiradi. Agar Windowsni o`rnatish jarayonida kommunikatsion dasturlar kiritilgan bo`lsa, u holda dasturlar menyusida Mic­rosoft Exchange komandasi bo`lishi kerak



4 – rasm

5 – rasm.
Документы [Documents - Xujjatlar) punkti Windowsda tahrir qinayotgan hujjatlar ro`yxatini (oxirgi 15 ta) ko`rsatuvchi menyuni yuklab beradi. Windows dastlab o`rnatilgan bo`lsa, bu bandda faqat Prochti menya (Meni o`qi- Read me) punkti bo`ladi, xolos.
Настройка (Settings - Sozlash) punkgi tizimidagi hamma komponent­lar ro`yxatini va kerak bo`lganda ularni qayta sozlash imkoniyatini beradi. Uning qism menyusida qidagi bandlar bor (6.5-rasm):
- Панель управленияa (Boshqarish paneli) papkasi;
- Принтеры (Printerlar);
- Панель задач (Masalalar paneli).
Найти [Find - Qidirish) punkti papkalarni, fayllarni, server komp’yuteri yoki E-Mail ma`lumotlarini o`qish imkonini beradi.
Справка [Nelr-Ma`lumot)- ma`lumotlar tizimini chaqirishni amalga oshiradi. Axborot olish uchun ma`lumot tizimining bayonidan (Soderjanie) yoki mavzular (Predmet) ko`rsatkichidan foydalanish , mumkin. Bu tizim Windowsning imkoniyatlari va unda ishlash bo`yicha matnliq axborot beradi.
Выполнить[Run- Bajarmoq] buyrug`i dasturlarni ishga tushiradi va papkalarni ochadi, MS DOS buyruqlarining bajarilishini ta`­minlaydi. Bu buyruqning muloqot oynasida Obzor... tugmasi bor bo`lib, uning yordamida dasturlar tanlanib, buyruqlar qatorida dastur­ning to`liq nomi hosil qilinadi. Buyruqni ishga tushurish uchun OK tugmasi, bekor qlish uchun esa Otmena tugmasi bosiladi.
Завершение работы(Shut down - Windows ishini tugallash).