Mavzu: Xalqaro sport xarakatining rivojlanishi va xalqaro olimpia qo'mitasining tashkil etilishi Reja

BOB Xalqaro olimpia qo'mitasining tashkil etilishi



2.2 Xalqaro olimpia qo'mitasining tashkil etilishi


Xalqaro sport (XS) va Olimpiya harakatining vujudga kelishi XIX asrning oxirgi yillariga to`gri keladi. Bu davrlarda osoyishtalik tarixiy jarayonlar bolayotgan bir payt edi. Xalqaro sport (XS) va Olimpiya harakatining kelish sabablari rasmiy manbalarda quyidagicha izohlangan. Ular bilan ishlash sharti sifatida tanishish mumkin boladi. Ijtimoiy-iqtisodiy sabablar. Xalqaro sport aloqalarining vujudga kelish sabablaridan biri, jahondagi mamlakatlarda ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy jarayonlarning rivojlanishida, deb bilish zarur boladi. XIX asrning oxirlarida Germaniya, Angliya, Fransiya, AQSH, Rossiya, Italiya kabi taraqqiy bulgan davlatlar iqtisodiy va madaniy jihatdan ancha yuqori darajaga ko`tarildi. Ishlab chiqarish, fan –texnika, talim tez rivojlandi. Bu jarayonlar ishlab chiqarish, xalqaro uyushmalar (ittifoqq), tritlar, kartellar, sindikatlarni tashkil etish bilan birgalikda davom etdi. Yevropa mamlakatlari va Amerikada ilmiy-texnik taraqqiyot jarayonining ma’suli sifatida aloqa va kommunikatsya vositalari yuzaga keldi. Chegaralangan kichik doiradagi milliy jarayonlar jamiyat taraqqiyotiga putur еtkaza boshladi . Bunday sharoitda turli sohalar bo`yicha xalqaro munosabatlarni kuchaytirish, yani iqtisodiy, ilmiy, madaniy va sportdagi aloqalarni baholash qonuniyat darajasiga еtishdi. XIX asr oxiri nisbatan tinch-osoyishtalik paydi boldi. FransiyaYaponiya urushidan (1870-1871) va Parij Kommunasidan (1871) boshlab, rus-yapon urushigacha (1904-1905) va Rossiyadagi birinchi iniilobgacha (1905-1907) jahonda ‘yech qanday yirik urushlar bolmagan edi. Bunday holat mamlakatlarning xalqaro aloqalari va sportni rivojlantirishga qulaylik yaratdi. 297 Jamoat harakatlari. Yoshlar orasida jismoniy tarbiyani rivojlantirish bo`yicha jamoatchilik (omma) harakati ning yuzaga kelishi ham katta sabab boldi. XIX asrning songgi choragi davomida jamoatchilikning arboblari, olimlar, tibbiyotchilar, pedagoglarning yoshlarga talim berish, jismoniy jihatdan rivojlantirishga qaratilgan umumiy harakatlari faoliyatlari ancha kengaygan davr edi. Bu jarayonlarda jismoniy tarbiya va sportning yangi shakllari, usullarini izlash boshlandi. Ba`zi mutafakkirlar milliy jismoniy tarbiya va sport bilan chegaralanibgina qolmasdan, balki xalqaro sport aloqalarini ornatishni tavsiya etib, maydonga chiidilar. Bu yolda Fransiya, Gretsiya, Angliya, Germaniya, Rossiya, AQSH, Shvetsiya va boshqa mamlakatlarning jamoatchiligi o`z faoliyatlari bilan alohida ajralib turar edi. Yoshlarni jismoniy tarbiyalash maqsadida olimpiya o`yinlaridan foydalanish kabi fikrlar ham bildiriladi. Bu togrisida Chexiya pedagogi Y.A.Komenskiy, Nemis gimnastika maktabining asoschilari I.X.Gute-Mute va G.Fit, Rus jismoniy tarbiya tizimining asoschisi L.F.Lesgaft va boshqa bir kancha olimlar takidlashgan. Ular qadimgi Grek Olimpiya o`yinlari kabi musobaqalarni tashkil etish-yoshlarni jismoniy va ma`naviy jihatdan tarbiyalashda katta xizmat qilishi mumkinligini etirof etganlar. Olimpiyadada arxeologik qazilmalar. Yoshlarni jismoniy tarbiyalashning moduli (namuna) sifatida qadimgi Grek olimpiya o`yinlaridan foydalanish goyalari ommalashib bordi. Bunda qadimgi olimpiya qishlogini arxeologik qazishlar natijasi muhim ahamiyatga ega boldi. XVIII asrda arxeologik olimlarning diqqat - etiborini va loyialar bosib yotgan qadimgi olimpiya o`z iga jalb etgan edi. eng avvalo qadimgi olimpiya joyini Bernard de Monfakon (Fransiya), keyin nemis olimi Ioaxim Vinkelmal, ingliz arxeologi Richard Gandler va boshqalar aniqladi. XIX asr boshida birinchi qazish ishlari otkaziladi. Nemis arxeologi ernet Kursius (1814-1896) boshchiligida otkazilgan qazish ishlari ancha muvaffaiiyatli ortadi. Olti marotaba otkazilgan ekspeditsiya (1875-1881) natijasida olimpiyada barcha joy va ulardagi kop sonli arxitektura va arxeologik haykallar topiladi. 1887 yilda arxeologik qazishlarning natijalari matbuotlarda elon qilinadi. Bu esa qadimgi olimpiya oyinlariga bolgan qiziiishlar va havasni 298 oshirib yubordi. Shu asosda jamoatchilik doirasida olimpiya harakati ni tiklash goyalari tezlashadi. Sportning rivojlanishi va XSHni tuzish. Xalqaro sport va olimpiya harakati ning vujudga kelish sabablaridan eng muhimisportni rivojlantirish va Xalqaro sport uyushmalarini (XSU-MSO) tuzish harakati boldi. hozirgi davr sporti-XVIII-XIX asrlardagi yirik ijtimoiy o`zgarishlar, ishlab chiqarish jarayonidagi tontarishlar, harbiy ilm-fan, madaniyat, sanoatdagi taraqqiyotlar ma’sulidir. XIX asrning ikkinchi yarmida juda kop hozirgi zamon sport turlari va oyinlar vujudga keldi. Turli mamlakatlarda sport klublari tashkil etildi, musobaqalar otkazildi, sport inshootlari (tomosha joylar) iurildi. Angliyada va Rossiyada (neva) eshkak eshish va porus sporti (Temzada) bo`yicha boy tajribalar mavjud edi. XIX asrning boshidan buyon bu turlar bo`yicha musobaqalar otkazib borilgan. 1829 yil Angliyada Kembridj va Oksford universitetlari ortasida eshkak eshish (greblya) bo`yicha musobaqa uyushtiriladi. 1838 yildan boshlab esa, Xenlyi parus va eshkak eshish regata (oyin) otkazila boshladi. Rossiyada 1847 yilda Peterburgda birinchi rasmiy musobaqa parus bo`yicha otkaziladi. AQSHda 1852 yilda (Vinepeg kooli) eshkak eshish bo`yicha musobaqa tashkil etiladi. Vengriya Gretsiya, Amerika, Avstraliya va boshqa bir qator mamlakatlarda suzish sporti bo`yicha musobaqalar tashkil etila boshlanadi. 1845 yilda Londonda (Angliya) birinchi еngil atletika musobaqalari otkaziladi. 1860 yilda Angliyada 15 ta klub mavjud bolib, ular ortasida, ayniisa universitetlar o`rtasida musobaqalar otkazish anoanaga aylanadi. 1875 yilda Vengriyada va bir yildan keyin Nyu-Yorkda birinchi еngil atletika musobaqalari uyushtiriladi. Bu sport turi Germaniya, Fransiya va Gretsiyada ham rivoj topadi. Boshqa mamlakatlarda esa sport bir muncha keyinroi tarkib topib, rivojlana boradi. Rossiya, Finlyandiya, Shvetsiya va Norvegiya xalqlari ortasida changi va konkida uchish sporti keng tarqalgan edi. 1769 yilda Osiyo shaxri yaqinida jaxonda birinchi marotaba changida yugurish 299 musobaqasi otkazilgan edi. XIX asrning 60-yillarida bu sport turlari bo`yicha muntazam ravishda musobaqalar otkaziladi. Changida sakrash uchun birinchi tramplinlar vujudga keldi. Bu davrlarda kopgina sport oyinlari ham rivojlanadi. Futbol bo`yicha texnika va taktika ancha takomillashtiriladi. Bunda rezina kameraning (tuflab toldirish) yaratilishi (50-yillar) muhim ahamiyatga ega boldi. 1863 yilda Angliyada futbol ligasi tashkil etiladi. Bu hozirgi davr futbolining yaratilish asosini tashkil etgan edi. Kegli oyini, laun-tennis va kriket ham rivoj topadi va maxsus joylar iuriladi. Topni qo`l bilan ushlab oladi va darvoza tomon yugurib borib, uni otadi. Futboldagi qoidani buzgan bu o`yinchining harakati asosida yangi oyin turi paydo boladi. Bu o`yin shu shahar nomi (Regbi) bilan atala boshlandi. Keyinchalqk bu o`yin boshqa mamlakatlarda ham tez rivojlanadi. AQSHda bu o`yin Amerika futboliga aylandi. Bu davrlarda rivoj topgan sport turlaridan biri boks hisoblanadi. Angliyada bu sport turi keng tarialib, XIX asrda professional turga aylanib ketadi. Fransiya, Italiya, Germaniya, Vengriya, Rossiya, Angliya, Shvetsiya kabi mamlakatlar doirasida Shpaga va Rapiroda qqilichbozlik chuqur singib ketgan tur hisoblanadi. Taniqli kishilar orasida ot sporti, yoy otish (miltii, pistolet va kamon) rivojlangan edi. Otchoparlar, otish tirlari boyicha musobaqalar boshlandi va poyga, oq otish musobaqalari uyushtirildi. XIX asrning 60-yillarida bazi bir mamlakatlarda velosport bilan shugullanish vujudga keldi. Rossiya, Germaniya, Gretsiya, Buyukbritaniya, Vengriya kabi mamlakatlarda asosan kurash mashur edi. XIX asr oxirlariga kelib jismoniy mashqlar, sport, gimnastika, o`yinlar va sayohatlarni (turizm) bir-biridan ajratish (differensiya) va turlarga bolish tizimiga asos solindi. 300 XIX asrning birinchi va ikkinchi yarmida ayrim mamlakatlarda olimpiya o`yinlarini amaliy jihatdan tiklashga harakat qilingan. 1834- 1836 yillarda Shvetsiyaning Ramiyoz shahrida ikki marotaba skandinoviya olimpiya o`yinlari otkazilgan. Uning dasturida qisqa va o`rta masofalarga yugurish, balandlikka va langarda sakrash, kurash kabi turlar joy olgan. Bu o`yinning tasshabbuskori Lind universitetining professori Gustov Nogann Shartau bolgan. Uning taklifi bilan qadimgi olimpiyadalar haqida maruzalar qoilgan. Greklarning olimpiya o`yinlariga qiziqishi albatta malumdir. XIX asrda Gretsiya tomonidan qadimgi olimpiya o`yinlarini qayta tiklash haqidagi takliflari kop takrorlangan. Mamlakatning mustaqil bolishi uchun astoydil xarakat qilgan evangelis Sappas bo`lgan. U har tort yilda o`yinlarni otkazish va unda sanoat va qishloq xojalik maxsulotlarini korgazmaga (vistavka) loyihasini taklif etgan edi. U olimpiya o`yinlari jarayonida korgazmalar asosida savdo, iqtisod va madaniy aloqalarning o`z aro kuchayishini kora bilgan. U o`z mablaglari hisobiga korgazma zallari va savdo shaxobchalarini quradi. Uning tashabbusi bilan 1859 yilda Afinada Panerek o`yinlari otkazilib, unda faqat Greklargina ishtirok etgan. Moddiy taminotlarning еtishmasligi sababiga kora bu o`yinlar ayon-ayonda (1870-1875-1888) o`tkazilgan. Bu o`yinlar musobaqa tariqasida yuqori saviyada bolmasada olimpiya harakatining qayta tiklanishiga muhim hissa qoshgan edi. Mamlakatlardagi sport klublar asta sekin milliy uyushmalari (kengash) va ligalariga birlasha boshladi. 1868 yilda Germaniyada barcha gimnastika uyushmalari nemis gimnastika uyushmasiga birlashadi. 1888 yil AQSHda hhavaskor atletik uyushmasi, 1903 yil Shvetsiyada Umumshved sport uyushma tashkil etiladi. Umum milliy sport tashkilotlari boshqa mamlakatlarda ham yuzaga kela boshladi. Bu uyushmalarning boshida asosan yirik kapital egalari turar edi. Ular kopincha metsenat (xomiy) sifatida klublar, ligalar, uyushmalarning faoliyatini taqdirlash bo`yicha ishtirok etishgan. XIX asr oxirida mamlakatlardagi sport tashkilotlari boshqa lar bilan o`z aro tajriba almashqsh faoliyatlari yuzaga kelib, keyinchalqk ular Xalqaro sport uyushmalarini tashkil qilishga asos solganlar. 301 1881 yilda jahonda birinchi marotaba Yevropa gimnastika uyushmasi tashkil etilgan. Shu yilning o`z ida esa Xalqaro gimnastika federatsiyasi (FIJ) tashkil topgan. 1882 yilda konkida uchish Xalqaro uyushmasi (ISU) va Xalqaro eshkak eshish-greblya federatsiyasi (FISA), 1900 yilda Xalqaro velosport uyushmasi (USI), 1904 yilda Xalqaro futbol federatsiyasi (FIFA) va Xalqaro muz ustida XOQ key ligasi (XIXG), 1912 yilda Xalqaro еngil atletika xhavaskor lik federatsiyasi (IPAF), 1913 yilda xalqaro nayzabozlik federatsiyasi (FIB) tashkil etilgan. 1885 yilda Xalqaro yosh xristianlar uyushmasi (UMSA) sport departamenti bilan birgalikda tashkil etilgan. 1902 yil “Makkabi” uyushmasi, yani Yaxudiylar tashkiloti tuzildi. Shu tariqa xalqaro sport uyushmalari va olimpiya qomitasini tashkil etishga sharoitlar yaratiladi. 11.2. Xalqaro olimpiya qomitasining tashkil etilishi, uning kongresslari. Qadimgi olimpiya o`yinlarini otkazilishini toxtatish (394 y) roppa-rosa bir yarim ming yildan oshiq vaqtni tashkil etadi. 1894 yil Xalqaro olimpiya qomitasining tashkil etilishi va 1896 yil I-olimpiya o`yinlarining otkazilishi bilan sport olamining yangi tarixiy davri boshlanadi. Bu ikki katta sohaning tashkil etilishi fransuz jamoat arbobi, pedagog va maorifatchi baron Per de Kuberten (1863-1937) faoliyati bilan chambar-chas bogoliqdir. U zodagon (arestokrat) oilasida tugiladi va tarbiya oladi. Uning dunyoqarashlari demokratiyaga ishonch, sportdagi irq, millatchilik va kamsitishlarga qarshi edi. Bir qancha yillar Fransuz sporti uyushmasida kotib bolib xizmat qilgan. Jismoniy tarbiya va sport bo`yicha qator kitoblarning muallifidir. V-Olimpiya o`yinlariga (1912) bagishlab otkazilgan sanoat tanlovida (konkurs) “Sportga oda” poyemasi uchun oltin medal sohibi bolgan edi. Kubertenning xalqaro olimpiya harakatida qilgan mehnat faoliyatlarini hech bir qimmat narsaga almashtirib bolmas darajada bebahodir. 302 Birinchi xalqaro atletik kongress 23 iyun 1894 yil Parijdagi Sarbonn universitetida otkaziladi. Keyinchalqk bu tadbir I-Olimpiya kongressi deb ataladi. Kongressda 12 mamlakat vakillari ishtirok etadi. 21 mamlakat esa yozma ravishda o`z xohishlarini rozilik tarikasida bildiradi. Katta mamlakat hisoblangan Germaniya Bundan bosh tortadi. Chunki, mamlakat tepasidagi harbiylar olimpiya o`yinlari goyalariga qarshi edilar. Kongressda asosan 4shrtda masala muhokama etiladi, yani: 1. Hhavaskor lik va professional sport haqida. 2. Olimpiya o`yinlarini qayta tiklash togrisida. 3. O`yinlarning dasturi va uni otkazish tartiblari haqida. 4. Xalqaro olimpiya qomitasining tarkibi haqida. Kongressda Xalqaro olimpiya qomitasi tuzilganligi haqida qaror qabul qilindi. Uning tarkibiga Gretsiya, Fransiya, Rossiya, Angliya, AQSH, Shvetsiya, Vengriya, Chexiya, Italiya, Belgiya, Argentina, Yangi Zelandiya vakillari kiritildi. Olimpiya qomitasining Birinchi prezidenti etib grek Demetrius Vikelas (1894-1896 yillar) saylandi. Keyinchalqk uning ornini Per de Kuberten egalladi va to 1925 yilgacha XOQ prezidenti bolib faoliyat korsatdi. Songgi 12 yil davomida u XOQ faxriy prezidenti deb hisob, landi. Kongressda Olimpiya Xartiyasi (Ustav) tasdiqlandi. Unda XOQning maqsad va vazifalari, o`yin qoidalari va ular bilan bogliq asosiy masalalar ifoda etilgan edi. I-Kongress Xalqaro Olimpiya harakatida mulum ahamiyatga ega boldi. Uning mohiyati keyingi olimpiya harakatini rivojlantirishda asosiy orinda turadi. Kongress kun tartibidagi barcha masalalarni korib chiqib, asosiy tomonlarni tasdiqladi. Olimpiya Kongressida I-Olimpiya o`yinini Afinada otkazishga qaror qabul qilingan edi. Chunki antik olimpiya o`yinlari Vatani Gretsiya bolganligi va D.Vikelasning XOQ prezidenti qilib saylanishi buning asosiy sababi edi. 1896 yil 6 aprelda Afinada I-Olimpiya o`yini ochiladi. O`yinlarga 14 mamlakatdan 245 nafar sportchi kelishdi. Ular 303 Avstraliya, Avstriya, Bolgariya, Buyukbritaniya, Vengriya, Germaniya, Gretsiya, Daniya, Italiya, AQSH, Fransiya, Chili, Shveysariya, Shvetsiya mamlakatlarining vakillari edi. O`yinlar dasturida 9 tur: еngil atletika, gimnastika, suzish, yuk (tosh) kotarish, kurash, oq otish, qqilichbozlik, velosiped poygasi va tennis bo`yicha kurashlar olib borildi. Yengil atletika turida AQSH sportchilari 9 ta (12 tadan) yuqori natijalarni qolga kiritdi. Uch hatlab sakrash D.Konnoli birinchi olimpiya chempioni boldi. Gimnastika turida Germaniya sportchilari golib boldi. K.Shuman tayanib sakrashda eng yaxshi natijaga erishdi. Velopoygada fransuz P.Masson golib keldi. Tennisda ingliz D.Boland, suzishda-Vengr A.Xayosh ustunlik qilishdi. Otish va qqilichbozlikda ochkolar toplashda greklar ancha faoliyat korsatib, golib bolishdi. Greklar umumiy ochkolar bo`yicha birinchilikni egalladi. Amerikalik R.Garret disk uloqtirishda va yadro irgitishda golib boldi. Shuningdek u uzunlikka sakrashda-ikkinchi va balandlikka sakrashda uchinchi orinni egallab, barchaning etiboriga sazovor boldi. qiziqarli tomoni shundaki Garret o`yinlarga tasodifan tushib qolgan. Chunki u Gretsiyada o`z tatilini otkazib yurganda olimpiya o`yinlari haqidagi xabarni eshitadi va jamoaga o`z ro`yxatini kiritadi. U umrida disk uloitirmagan, faqat o`yindan 3 kun oldin u mashq qilib organgan. Uning tabiiy qobiliyati va sportdagi faoliyatlari olimpiya chempioni bolishiga sabab bolgan. 70 ming tomoshabin sigoadigan stadiondagilarning e`tiborini grek de’ioni Spiros Adis jalb etadi. U marafoncha yugurishda golib kelgan. (Marafon shahridan Afinagacha bo`lgan masofa 42 km. atrofida). Afinadagi olimpiya o`yinlari maqsaddagidek bolib o`tdi. Kubertenning boshlagan harakati tola amalga oshdi. Bu XX asrning eng diqqatga sazovor tadbirlaridan biriga aylandi va olimpiya o`yinlarining har tort yilda otkazib borilishiga asos soldi. Xulosa qilib aytganda, Xalqaro sport uyushmalarining tashkil etilishi va Xalqaro sport musobaqalarining otkazilishi qadimgi yunon 304 olimpiya o`yinlarini qayta tiklashga sabab boldi. Bu yo`lda Yevropa mamlakatlarining hissasi goyat kattadir. Xalqaro olimpiya o`yinlarini tashkil qilishdagi harakatlarda fransuz adibi Per de Kubertenning tinimsiz va mashaqatli mehnatlari hamda grek xalqining o`z anoanalariga sodiq bolishi tarixda ochmas iz qoldirdi. I-Olimpiya o`yinlari faqat ishtirok etgan davlatlarninggina emas, balki jahondagi juda kop mamlakatlarning sportchilari, yoshlari va mutaxassislarini dadil qadamlar bilan olimpiya harakatini rivojlantirishga otlantirdi. 11.3.Xalqaro ishchilar sporti irqchilik va fashizmga qarshi kurash. XX-asrning birinchi yarimida jismoniy madaniyat va sport malum darajada rivoj topdi. Xalqaro sport federatsiyalari yolga tushib, ancha takomillashdi. Yangidan xalqaro sport uyushmalari tuzila boshladi. XX-asrning 20-30-yillarida tarkib topib va rivojlanib sport turlari bo`yicha Xalqaro sport uyushmalari (XSU) tashkil topdi. Bunda xalqaro ogir atletika sport federatsiyasi (IVF, 1920), ot sporti (FEI, 1921), changoi sporti (FIS, 1924), chim ustida xokkey (FIX, 1924), shaxmat (FIDE, 1924), stol tennisi (ITTF, 1926), jamoan oq otish (FITA, 1931), alpinizm (UNIA, 1932), basketbol (FIBA, 1932), badminton (IBF, 1934), regbi (FIRA, 1934) kabilar o`z makomiga ega boldi. 1924-yilda sport matbuoti xalqaro assotsiatsiyasi, 1928- yilda sport tibbiyoti xalqaro assotsiatsiyasi tuzildi. 1920-1941-yillar mobaynida 43 ta xalqaro sport tashkilotlari tashkil etilgan edi. Ularning 32 tasi sport turlari bo`yicha edi. Xalqaro sport musobaqalarining taqvim rejalari ancha kengaydi. Olimpiya o`yinlari yana tiklanib, davom etdi. Jahon va Yevropa miqiyosida bazi bir sport turlari bo`yicha chempionatlarni o`tkazish davom etdi. Taqvimda 20-30 yillarda xalqaro ishchilar olimpiyadalari, spartakiadalar, sletlar, xududiy musobaqalarni tashkil qilish boshlandi. Xalqaro talabalar sporti. Sport olamida sifat jihatdan yangi yonalish, yani talabalar sport harakati vujudga keldi. Bunda jahon studentlarining chempionatlari e`tiborga loyiqdir. 305 Talabalar sporti Angliya, AQSH, Fransiya, Germaniya, Shvetsiya va boshqa mamlakatlarda keng rivojlandi. Lekin birinchi jahon urushi bunga tosiinlik qildi. Urushdan keyin bu harakat qayta tiklanadi. Fransuz jamoat arbobi Jon Potijanning 1923 yilda tashabbusi bilan Parijda xalqaro talabalar sport uyushmasi tashkil etildi. U kishi va yozgi xalqaro chempionatlarni universitetlar orasida otkazishni o`z zimmasiga oladi. Shu tariqa 1924 yilda yozgi va 1928 yilda kishi sport turlari bo`yicha chempionatlarni otkazishga asos soldi. Xududlar aro (mintaialar-Regional) o`yinlari. XX asrning birinchi yarmidagi kalendarlarda sportni ommalashtirish maqsadida turli mintaialarda musobaqalarni otkazish ko`z da tutildi. Bu o`z navbatida sportni internatsionallashtirishga qaratilgan edi. Ularga ilk bor otkazilgan uzox sharq o`yinlari misol bola oladi. 1913 yilda boshlangan bu o`yinlar 20-30 yillargacha davom ettirildi. Shanxay (1921), Osaka (1923), Monila (1925), Tokio (1930) va boshqa shaharlarda o`yinlar otkazildi. harbiy harakatlarning kuchayishi oqibatida bu o`yinlar to`xtab qoldi. Markaziy Amerika va Karib dengizi o`yinlari ham otkazildi. 1926 yil Meksika, 1930 yil Kuba, 1935 yil Salvador, 1938 yil Ponamada Bunday o`yinlar tashkil etilgan edi. Shuningdek I-Bolivvar o`yinlarida Shimoliy va Janubiy Amerika sportchilari ishtirok etadi. 20-30 yillarda Bolion o`yinlari ham tarkib topadi. Jahon va Yevropa chempionatlari. XX asrning birinchi yarmida xalqaro sport musobaqalari kalendarida sport turlari bo`yicha Jahon va Yevropa chempionatlarining ootkazilishi muhim voiyeliklardan biri boldi. Jahon chempionatlari kalendarida shaybali xokkey (1924 yildan boshlab), futbol (1930 yildan boshlab), jamoan oq otish (1931), qqilichbozlik (1937), baydarka va kanoyeda eshkak eshish (1938) kabi sport turlari mavjud edi. Yevropa birinchiliklari esa boks, suzish, suvga sakrash, suv polosi, еngil atletika, basketbol, baydarka va kanoyeda eshkak eshish va boshqa sport turlari bo`yicha otkazildi. 306 Xotin-qizlar ortasida musobaqalarni o`tkazish qiziqarli tadbirlardan biriga aylandi. Jamoan oq otish (1931), konkida uchish (1936), qqilichbozlik (1937) kabi turlar bo`yicha jahon chempionatlari otkazildi. Yevropa birinchiliklari esa suzish (1927), qqilichbozlik (1929), konkida uchish (1930), еngil atletika (1938) kabi turlar bo`yicha otkazilishi anoanaga aylandi. Ishchilar sport harakati . Ishchilar sporti inqiloblarning kotarilishi tufayli bir qator mamlakatlarda oldingi safga qoyila boshladi va ishchilar sport tashkilotini tuzish hamda xalqaro sport harakatini muvofqilashtirish masalalari kuchaydi. Birinchi urinish 1913 yil iiyin sharoitlarda boshlangan edi. 1920 yil Lyusern (Shveysariya) da ishchilar sport tashkilotlarining kongressi otkazildi. Unda Germaniya, Avstriya, Fransiya, Vengriya, Belgiya, Finlyandiya kabi mamlakatlarning vakillari ishtirok etdi. Bunda Xalqaro ishchilar sporti va jismoniy madaniyat uyushmasi ta`sis etildi. Uni kongress otkazilgan shahar (Lyusern) nomi bilan atashdi. Yani Lyusern sport internatsionali (LSI) deb yuritila boshladi.

2. 
   Xalqaro parolimpiya qo'mitasining tashkil etilishi