Mavzu: Xarajatlarni baholash va xarajatlar dinamikasi

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Mavzu: Xarajatlarni baholash va xarajatlar dinamikasi
Mavzu:Xarajatlarni baholash va xarajatlar dinamikasi
Reja

1. 
   xarajatlarni baxolash
   
2. 
   xarajatlar dinamikiasi
   
3. 
   regressiya tenglamasi
   

Xarajatlami baholash uchun qoMlaniladigan turli usullami kozi atamalarni bilib olishimiz lozim.
Regressiya tenglamasi tobe orinda siiiaiat) va erkin oni faollik kop soni orsatadiki, ular oldingi kuzatuvlarga asoslanadi. Tenglama laqat bitta erkin oz ichiga olsa oddiy regressiya dryiladi va bunday holatda regressiya tenglamasini tori chiziqli grafik lar/.ida koproq erkin o'zgaruvchi xarajatlami oplik regressiyasi lozgaruvchi va tobelik tori chiziqli ho1 Isa, regressiya chiziggrtasidagi aloqani ifodalamoqchi bo x faollik darajasida hisobot davridagi umumiy xarajatlar;

a mahsulot turi birligiga ortacha chiqimlar;

x lsa, ortacha chiqimlar mahsulot birligida 1 yevroni tashkil qilsa, asosiy xodimlarning mehnat soati esa chiqimlar omili bozgaruvchi yoki bir necha erkin ortasidagi bogllaniladi. Xarajatlarni baholash umumiy xarajatlar bilan bu xarajatlarni talab qiluvchi potensial omillar olchashdan boshlanadi. Bunday holatda maqsad bozgarish turidan foydalanishdir.

Lekin kelgusida sodir bolgan vaziyatning har qanday olumotlarga mumkin bozgarishlarni hisobga olib, tuzatish kiritishini talab qiladi. Ayni paytda olumotlari asosida chiqarilgan xarajatlar vazifalari toxtab qolishi mumkin bozgaruvchi birliklar iqtisodiy jihatdan asoslangan bozaro boglishi mumkin. Shu sababli xarajatlar vazifasini faqat ilgari kuzatilgan statistik tobelik asosida aniqlamaslik kerak. Har qanday holatda ham kuzatiladigan statistik tobelikning tabiati oqilona va iqtisodiy jihatdan asoslangan bolmasa, turlicha malmaydi.

Xarajatlarni baholash usullari:

1) muhandislik usullari;

2) buxgalteriya usullarini tekshirish;

3) grafik usul yoki tarqalish diagrammasi;

4) eng koyicha va ularni amalga oshirish xarajatlari bollanilishi mumkin.

Afsuski, faollikning eng yuqori darajasida xarajatlarni kuzatish hamisha ham meladigan vaziyatlarni kojalik yurituvchi subyektda va uning ayrim olingan borsatkichi asosiy oindisidan iborat. Korxonalarda xarajatlami boshqarish eng qiyin jarayonlardan biri hisoblanadi. Chunki u ahamiyati bojalik yurituvchi subyektning faoliyatini boshqarish majmuasi deb tushuniladi. Mahsulot ishlab chiqarish uni tayyorlash jarayonida sarflangan xomashyo, materiallar, ishlab chiqarish vositalari, ishchilarga toliq bojalik faoliyatining muhim korsatilgan xizmat tannarxi qancha past boni buning uchun qancha k&m xarajat qilingan boladi. Baho qancha past boisa, shu tovar yoki xizmatga boTgan talab shuncha yuqori boMishi tabiiy. Mahsulotning tannarxi uning bahosini aniqlashda asos bosir korsatkichi ishlab chiqarishni rejalashtirish, uning samaradorligini tahlil qilish va xarajatlar ustidan nazoratni amalga oshirishda muhim rol olinadi. Mahsulotning individual tannarxi deb korxonada xomashyo va materiallardan foydalanib, mahsulot ishlab chiqarish va uni realizatsiya qilishga ketgan xarajatlarga aytiladi. Tarmoq tannarxi esa muayyan mahsulotni ishlab chiqarish uchun tegishli tarmoqda sarflangan xarajatlaming olchanuvchi kop omillar tarsatadi.




Biroq mahsulot tannarxini pasaytirishga tarsatuvchi asosiy omillar quyidagilardan iborat:

- mehnat unumdorligini oshirish;

- fan-texnika chiqarish fondlaridan samarali foydalanish;

-xomashyo materiallar yutuqlaridan foydalanish;

- yoqilgp foyda olishni lasir qiladigan xarajatlarning muhim qismidir. Odatda xarajatlar deganda istelash lozim bogni