Mavzu: Xotira turlari va uning jarayonlari Reja

Mavzu: Xotira turlari va uning jarayonlari

Reja:

1. Xotira haqida ma’lumot
2. Xotira va faoliyat
3. Xotirani ekspremental o’rganish

Xotira- ongimizda aks ettirilgan narsalarni mustahkamlash, esda qoldirish va keyinchalik tiklashdan iborat bo’lgan aqliy faoliyat

Xotira boshqa psixik jarayonlarning
faoliyati va taraqqiysi uchun katta
ahamiyatga ega.
Xotira inson faoliyatining hamma xillarida
ancha muhim rol o’ynaydi.

Xotira atrof muhitdagi boqelikni bevosita va bilvosita, ixtiyoriy va ixtiyorsiz ravishd, passiv va aktiv holda reprodukti va produktivtarzda, verbal va noverbal shaklda, mantiqiy va mexanik yo’l bilan aks ettiruvchi esda olib qolish, esda saqlash, qayta esga tushurish, unutish hamda tanish, eslashdan iborat ruhiy alahida va umumiy namayon qiluvchi hodisa, barcha taussurotlarni ijodiy qayta ishlashga yo’naltirilgan mnemik faoliyatdir.

• Xotira atrof muhitdagi boqelikni bevosita va bilvosita, ixtiyoriy va ixtiyorsiz ravishd, passiv va aktiv holda reprodukti va produktivtarzda, verbal va noverbal shaklda, mantiqiy va mexanik yo’l bilan aks ettiruvchi esda olib qolish, esda saqlash, qayta esga tushurish, unutish hamda tanish, eslashdan iborat ruhiy alahida va umumiy namayon qiluvchi hodisa, barcha taussurotlarni ijodiy qayta ishlashga yo’naltirilgan mnemik faoliyatdir.

Xotira shaxs ruhiy faoliyatining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri bo’lib hisoblanadi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, xotiraning bosh roli o’tmishda yuz bergan narsa va hodisalarni ask ettirish blan cheklanib qolmasdan, balki ham hozirda, ham kelgusida amalga oshirish rejalashtirilgan voqeilikning ro’yobga chiqishini ta’minlaydi.

Xotira shaxs ruhiy faoliyatining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri bo’lib hisoblanadi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, xotiraning bosh roli o’tmishda yuz bergan narsa va hodisalarni ask ettirish blan cheklanib qolmasdan, balki ham hozirda, ham kelgusida amalga oshirish rejalashtirilgan voqeilikning ro’yobga chiqishini ta’minlaydi.

Xotirani o’rganishda turli metodikalardan foydalinadi. Masalan A.R.Luriya esda olib qolishda “Piktogramma” usulidan foydalanadi. Ushbu usul xususiyatiga ko’ra, asosan, qog’oz va qalam talab qilinadi. Buning uchun 12-18tagacha so’z tanlab olinadi

Xotirani o’rganishda turli metodikalardan foydalinadi. Masalan A.R.Luriya esda olib qolishda “Piktogramma” usulidan foydalanadi. Ushbu usul xususiyatiga ko’ra, asosan, qog’oz va qalam talab qilinadi. Buning uchun 12-18tagacha so’z tanlab olinadi

Ixtiyorsiz va ixtiyoriy xotira

Faoliyat maqsadiga ko`ra xotiraning ixtiyoriy va ixtiyorsiz turlari farqlanadi. Muayyan maqsadsiz biron bir narsani esda olib qolish va eslash, ixtiyorsiz esda olib qolish, ixtiyorsiz ravishda qayta esga tushirish ixtiyorsiz xotira deyiladi. Biz o`z oldimizga biron maqsad qo`yib esda olib qolganimizda ixtiyoriy xotira haqida gap boradi. Ixtiyoriy ravishda esda olib qolish va esga tushurish jarayonlarida maxsus mnemik ("mneme" lotincha so`z bo`lib xotira degan ma`noni anglatadi) harakatlar tarzida amalga oshiriladi.

1.Quvonchli bayram.

Masalan: quyidagi so’zlardan foydalanish mumkin.

1.Quvonchli bayram.

2.Og’ir mehnat

3. O’sish.

4.Adash

5.do’stlik

6.Zimiston

7.Boylik

9.Baxt

10.Sehirli savol

11.Adolatsizlik

Qatnashuvchilar eshitishi zarur so’zlarni grafik holda nimani tushunsa o’sha narsani yoki hodisani tasvirlashi kerak. Atamalar o’qilganda sinaluvchilar oradan 5 daqiqa o’tgandan so’ng ularni piktagramma bo’yicha eslash,har bir piktogramma tagiga yozishi kerak bo’ladi.

Qatnashuvchilar eshitishi zarur so’zlarni grafik holda nimani tushunsa o’sha narsani yoki hodisani tasvirlashi kerak. Atamalar o’qilganda sinaluvchilar oradan 5 daqiqa o’tgandan so’ng ularni piktagramma bo’yicha eslash,har bir piktogramma tagiga yozishi kerak bo’ladi.

Assotsiativ psixologiya maktabining vakili taniqli psixolog G.Ebbingauz birinchi bo’lib, 1885 yilda oliy ruxiy jarayon bo’lgan xotirani ilmiy tajriba metodi negizida tekshiradi va keng ko’lamda turmushga tadbiq qiladi.

• Assotsiativ psixologiya maktabining vakili taniqli psixolog G.Ebbingauz birinchi bo’lib, 1885 yilda oliy ruxiy jarayon bo’lgan xotirani ilmiy tajriba metodi negizida tekshiradi va keng ko’lamda turmushga tadbiq qiladi.

Bugungi kunda psixalogiyada xotirani uch xil nazariya asosida o’rganishmoqda.

• Bugungi kunda psixalogiyada xotirani uch xil nazariya asosida o’rganishmoqda.

Birinchi guruh nazariyalar - psixologik nazariyalar, ikkinchisi - neyrofiziologik nazariyalar.Ularga keyingi yillarda yangi nazariyalar, uchinchi yo`nalish - bioximik yo`nalishdagi nazariyalar qo`shilmoqda.

Etiboringiz uchun raxmat!