Mavzu: xronologiya (vaotini aniolash)

 
Noaniq o'lchov birliklari.
Aniq uzunlik o'lchov birliklaridan tashqari noaniq uzunlik o'lchov 
birliklari ham bo'lgan. 
Gazvor - kamondan otilgan o'qning otilgan joyidan borib tushgan 
yerigacha bo'lgan masofaga teng. Bu gazvor taxminan 60-70 m.ga 
to'g'ri keladi. 
Bir kunlik piyoda yo'l o'rtacha hisobda ko'pi bilan 20-25 kin.ni 
tashkil etadi. 
O'rta Osiyoda juda qadimdan ma'lum bo'lgan o'lchov birliklaridan 
biri yuza o'lchov birliklaridir. 
Qadim zamonlardan boshlab yuza qo'shlik (juftgaz) jarib, quloch, 
tanob, gaz, chorak o'lchov birliklari bilan hisoblab kelingan. 

---

46 
Bir kushlik yer qo'sh ho'kiz bilan bir mavsum davoinida 
haydaladigan ekin maydoniga teng. Taxminan 9 ta desyatina keladi. 
Xalq orasida uni juftgaz deb atashgan. 
Jarib deb yuzaga 3609 kvadrat tirsak keiadigan ekin maydoniga 
aytiladi. Odatda u bir tanobga teng XIV-XV asrlarda bir jarib 36000 
kv.gaz barovari hisoblangan. 0,37-0,39 ga. 
Arqon - bir arqon 15 quloch yerga teng bo'lgan. 15 quloch yerga 
(teng bo'lgan) tanob hisobiga yurgan. Demak 2 arqon 1 tanobga teng 
bo'lgan. Tanob so'zi arqon demakdir. U aslida uzunlik o'lchov birligi. 
Bir tanob, Xivada 60 gazga teng boMgan. Bir gaz esa u yerda 102-104 sm 
barovari yurgan. Demak, eni yoki bo'yi 61,2-62,4 m.gacha cho'zilgan yer 
bir tanob hisoblangan. 
 
Vazn o'lchov birliklari. Og'irlik o'lchov birliklari O'rta Osiyoda juda 
qadimdan ma'lum. 
Dirxam - dastlab kumush tangacha berilgan nom bo" lib, 
keyinchalik og'irlik o'lchov birligi sifatida qo'llanila boshlanadi. U 4 
g.ga yaqin og'irlik boMgan. Og'irlik o'lchov birligi sifatida qo'llanilganda 
3,1-3,3 g miqdorida hisoblangan. 
G'ariboq - har joyda har xil ishlatilgan. O'rtacha hisobda 128 gr 
atrofida bo'lgan.