Mаvzu: Yer po’stining mineral tarkibi

Solishtirma og’irligi - minerallarni aniqlashda katta ahamiyatga ega bo'lgan belgtdir. Mineral­larning solishtirma og’irligi 1 dan kichik qiymatdan (tabiiy gazlar, suyuq bitum) 2,3 oralig’ida o'zgaradi. Men­deleev davriy jadvalida joylashgan engil metallarning tabiiy oksidlari va tuzlarining solishtirma og’irligi 1 dan 3,5 gachadir.
M ineralning solishtirma og’irligi gidrostatik tarozida va boshqa asboblar yordamida aniqlanadi. Uni amalda tezgina taxminan aniqlash uchun mineral qo'lda salmoqlab ko'riladi va solishtirma og’irligi jihatidan engil (2,5 gacha), o'rtacha (4 gacha) va og’ir (4 dan Yuqori) ekanligi topiladi.
Rasm 15. Kalsit.
Minerallarning magnitli xususiyati
Magnitlik xususiyatiga ega bo'lgan minerallar soni juda oz. Paramagnitlik xususiyati kuchsiz bo'lgan mine­rallarni (masalan, oltingugurtli pirrotin) magnit o'ziga osonlikcha tortadi. Jumladan, faqat magnitdan iborat minerallar ham bor, ya'ni ular ferromagnitli bo'lib temir qirindilari, mix va boshqa temir buyumlarni o'ziga tortadi. Masalan, magnetit, nikelli temir, ferroplatinaning ba'zi turlari ana shunday xususiyatga ega. Shuningdek, magnitdan qochuvchi (sof tug’ma vismut) diamagnit minerallar ham bor. Mineralning magnitlik xususiyati erkin aylanadigan magnit strelkasi yordamida tekshiriladi.

Rasm 16. Magnetit

Minerallarning mo'rtligi, pachoqlanishi va qayishqoqligi. Minerallarning mo'rtligi - sirtiga bosim ta'sirida pichoq uchida chizgandagi uqalanish va maydalanish xu­susiyati. Ba'zi minerallar pachoqlanish (deformatsiyalanish) xususiyatiga ega. Bu hodisa sof (tug’ma) metallarda kuzatiladi.
Minerallarning qayishqoqligi (moddalarning tashqi deformatsiyasi) - kuch ta'sirida o'z shaklini o'zgartirishi va qolganidan keyin, yana asl holiga qaytib kelishi xususiyatidir.
Minerallarning boshqa xususiyatlari. Minerallar issiklik va elektr o'tkazuvchanlik, piroelektrik va p'ezoelektrik xususiyatga ega. Shuningdek, eruvchanlik, alangada o'ziga xos rang berib yonishi, mazasi, hidi, kukunlari (talk, yarozit) ni yog’dek qo'lga yuqishi va boshqa xususiyatlari ham bor.