Mavzu; Yerlarning botqoqlashishi va sho’rlanishga qarshi o’tkaziladigan melorativ tadbirlar Reja

Mavzu; Yerlarning botqoqlashishi va sho’rlanishga qarshi o’tkaziladigan melorativ tadbirlar


Reja
I. Kirish
II. Adabiyotlar sharhi
III. Asosiy qism
3.1 Yerlarning melorativ holatini o’rganish tadbirlari melorativ mintaqa va mintaqachalar gidromodul bo’yicha rayonlashtiris
3.2 Agromeliorativ tadbirlar
3.3 suv xo’jalik tadbirlari
IV. Xulosa
V. foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
O‘zbekiston Respublikasi xalq xo'jaligining eng yirik tarmog'i bo'lgan

qishloq xo'jaligi mamlakat iqtisodiyotida muhim o‘rin tutadi. Respublikamiz mustaqillikka erishgandan so‘ng bu sohani rivojlantirish maqsadida
mulkchilikning yangicha shakllari teng huquqli asosda ravnaq topishini
ta’minlash, bozor iqtisodiyotiga o'tish borasida islohotlami chuqurlashtirish kabi dolz
arb masalalaiga alohida e’tibor berilmoqda. Yurtimizda qabul
qilinayotgan qonunlar, Hukumat qarorlari qishloq xo‘jaligida yer-suv
resurslaridan yanada samaraliroq foydalanishga, sug'oriladigan gektar
mahsuldorligini oshirishga imkon bennoqda. 1998-yil 30-aprelda «Qishloq
xo'jaligi kooperativi (shirkat xo‘jaligi) to‘g‘risida», «Fermer xo‘jaligi
to‘g‘risida», «Dehqon xo'jaligi to‘g‘risida»gi qonun va boshqa me’yoriy
hujjatlar qabul qilingan bo‘lib, Respublika Prezidentining 2003-yil 24-
martdagi «Qishloq xo'jaligida islohotlami chuqurlashtirishning eng muhim
yo'nalishlari to‘g‘risida» va 27-oktabrdagi «2004-2006-yillarda fenner
xo'jaliklarini rivojlantirish konsepsiyasi to‘g‘risida»gi Farmonlari talablaridan
kelib chiqqan holda ularga tegishli qo‘shimcha va o'zgartirishlar kiritildi,
yangi tartibdagi «Fermerlar xo'jaligi to‘g‘risida»gi qonun qabul qilindi.
Bularning barchasi dehqon va fermer xo‘jaliklarining yer-suv resurslariga
bo'lgan "munosabatlarini to'laqonli shakllanishiga yo‘l ochdi.
Ishlab chiqarish vositasi bo‘lgan yeiga to‘g‘ri munosabatda bo‘lish
maydon birligidan mahsulot yetishtirishni tobora ko‘paytirishni ta’minlaydi.
Fan, texnika va ilg‘or tajriba yutuqlarini ishlab chiqarishga keng joriy etish
qishloq xo‘jaligi samaradorligini oshiruvchi muhim omillardan hisoblanadi. Bunga esa aniq bir joyning tabiiy va iqtisodiy sharoitlarini e’tiboiga
olgan holda dehqonchilik tizimini ishlab chiqish va joriy qilish asosida
yerdan unumli foydalanish, ekinlami parvarishlashning takomillashtirilgan
zamonaviy texnologiyalarini qo‘llash kabi tadbirlar orqali erishiladi.
Respublika iqtisodiyotini kelgusi rivojlantirish mamlakat tabiiy boyliklaridan tejamli foydalanishga bog'liq bo‘lib, bu yerda aholini maishiy va xalq
xo‘jaligini ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun zarur bo'lgan suv resurslari
alohida ahamiyat kasb etadi. Sanoat va qishloq xo‘jaligi taraqqiyoti sur’atlarining
o'sishi, shuningdek, aholi sonining ortishi qo‘shimcha suv miqdorlarini
talab qilmoqda. Tabiiy holatdagi rejimi, hajmi va sifati kabi ko‘rsatkichlari
bo‘yicha suv manbalarining talabga yetarlicha javob bera olmasligi ushbu
muammo.yechimini murakkablashuviga olib kelmoqda.
Sug‘oriladigan dehqonchilik Markaziy Osiyoning quig‘oqchil mintaqasida qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishini jadallashtiruvchi asosiy
yo‘nalishlardan biri hisoblanadi.

Adabiyotlar sharxi

XIX asrning ikkinchi yarmida Turkiston o‘lkasida paxtachilik,
sug'oriladigan dehqonchilik, suv xo‘jaligini rivojlantirish maqsadida maxsus qidiruv-tadqiqot ishlari boshlab yuborildi. Mirzacho‘l, Farg‘ona vodiysi, Zarafshon daryosi vodiysida, Amudaryoning etagida yangi yerlarni
o'zlashtirish va sug‘orish imkoniyatlari o'rganila boshlandi.

Asosiy qism

2.1 yerlarning melorativ holatini o’rganish tadbirlari melorativ mintaqa va gidromodul bo’yicha rayonlash tirish
Yerlarning sho’rlanishi va botqoqlashishning oldini olish va qarshi kurash tadbirlari to’g’ri tyanlash hamda ularni amalga oshirish uchun dastlab sug’oriladigan yerlarni melorativ holatini chuqur o’rganilib chiqadi va doimo kuzatilib boriladi.
Yerlarning mintaqa va kichik melorativ mintaqachalarga bo’linadai. Bu mintaqa mintaqachalar joylarning tabiy sharoitga ko’ra bir - hil bo’lishi, lekin melorativ tadbirlarinini turlicha talab qilishi bilan farqlanadi.
Mintaqalar asosan sizot suvlarining tabiy oqimiga ega bo’lishiga qarab quydagilarga bo’linadi ;
-oqmli
-Kuchsiz oqimli
Oqimsiz.
Har bir melorativ mintaqa yerlarning relefi mahaliy sizot suvlarning oqim sharoitiga qarab melorativ mintaqachalarga bo’linadi.
Melorativ mintaqachalar esa o’z navbatida tuproqning tuzlishi va hossalariga sho’rlanish darajasiga sizot suvlarning joylashishi chuqurlikka qarab kichik melorativ mintaqachalarga qarab ya’ni gidramodul rayonida bo’linadi.
Yerlarning gidromodul jihatidan rayonlashtirish ahamyati shundaki har bir gidramodul rayonida yetishtirladigan ekinlar mo’l hosil olishi uchun zarur bo’lgan sug’orish rejimi belgilandi.
Ma’lumki ekinlarni sug’orish sizot suvlarining rejmiga va tuproqning melorativ holatiga ta’sir qiluvchi muhim omil yerning melorativ holatini buzilishni sabablari va ularni yahshilash tadbirlari ishlab chiqarlib kelmoqda. Shuningdek sug’oriladigan yerlarring melorativ holati doimo nazorat qilib boriladi. Shuningdek xo’jalikning sug’oriladigan maydoni melorativ sharoitlarga qarab kuzatish qudqlari yerrning melorativ holatiga qarab joylashtirladi. Xo’jalikning sug’oriladigon maydoni melorativ shroitgaqarab kuzatish quduqlari 10-25 tagacha va undan ham ko’p bo’lishi mumkin. Barcha kuzatuv quduqlar xo’jalikartasiga tushiriladi. Va tartibraqam ko’rsatiladi. Nazorat quduqlari sizot uvlar sathi har oyda 3 marta oyning 1, 10, 20 kun;larida o’lchanadi. Sizot suvning bir yilda 2 marta o’suv davri boshida va oxrida namunalar olinadi hamda suvlari so’rish tahlil qilinadi.bo’yicha rayonlashtirish tuproq melorativ rayonlashtirishning ohrigi taqsimot birligi bo’lib bir xil yoki xar hil tuproq - genetik kopleksi ko’rinishdagi tuproq ajratmasi xizmat qiladi. Tuproq hosil qiluvchi jinsning litalogik tarkibiga vasizot suvlaring chuqurligiga qarab tuproqlar 9 ta gidromodul rayonlashtirish hududini rayonlarga guruhlashtiriladi. Gidramodul rayonlashtirish - hududni taksnomik birlik maydonlarga bo’lish bo’lib uning maqsadi yerlarda ilmiy asoslangan sug’orish tartibotini qo’llash hamda ekinlardan yuqori hosil olish.