Mavzu: yog’och materiallarini rejalash arralash va randalash. Reja

29- rasm. M tipidagi univеrsal burchak o`lchagich:
a—umumiy ko`rinishi; 1—go`niya, 2—o`q, 3—sеktоr, 4—linеmka, 5—yarin dоiraviy asоs, 6 -mikrоmеtrik surish vinti, 7—gayka, 8—nоnius, 9—stоpоr, 10—qo`zg’aluvchi linеyka, b -nоniusning tuzilishi;
v, g—ishlatilishi.
Burchak o`lchagich yordamida o`lcham оlishda uning nоl hоlati tеkshirib оlinadi. Nоl hоlatda asоs 5 ning nоli nоnius 8 ning nоliga mоs kеlishi kеrak. 0° dan 90° gacha burchaklarni o`lchashda linеyka 10 ga qo`shimcha go`niya o`rnatib оlinadi (30- rasm, a). 90° dan 180° gacha burchaklarni o`lchashda linеyka 10 dan go`niya-siz fоydalaniladi (30-rasm, b).


Xulosa
Ishlab chiqarishda har qanday buyum tayyorlashda materiallardan to’g’ri va tejamkorlik bilan foydalanish, tayyorlangan buyumning sifatini, ishlab chiqarishning samaradorligini oshirish uchun ishlatiladigan materialning turini, xususiyatini, unga ishlov berish texnologiyasini bilish talab etiladi.
Umumiy ta’lim va hunar maktablarini isloh qilishning asosiy yo’nalishlariga muofiq hukumatimiz tomonidan qabul qilingan qarorlarda har tomonlama garmonik rivojlangan yoshlarni tarbiyalash, ularga puxta bilim berish, ixtiyoriy tanlab olingan ommaviy kasblardan birontasini mukammal o’rganib, mehnat malakalari bilan qurollangan ongli ishchi kadrlar qilib etishtirish kerakligi ta’qidlanadi.
Albatta bu ishlar o’quv ustaxonalarida olib boriladigan ijtimoiy foydali va unimli hamda ishlab chiqarish ta’limi darslarida amalga oshiriladi. Bunda o’quvchilarga ishlab chiqarishni tashkil etish, mehnatni muhofoza qilish ishlarni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, tejamkorlik haqidagi dastlabki tushunchalar berilib, ular nazariy qurollantirishdagi va mehnat tarbiyasi va ta’limini amalga oshirishdagi asosiy omillaridan biri bo’lib hisoblanadi.
O’quv ustaxonalarida olib boriladigan amaliy mashg’ulotlarda asboblarni ishga tayyorlash va mehnatni ilmiy tashkil etish nuqtai nazardan quyidagilarni e’tiborga olish zarur bo’ladi deb o’ylayman:
- Oldi bilan o’quv ustaxonalarini talabga javob berarli darajada tashkil etish va jihozlash;
- Ish o’rinlarini o’quvchilar mehnatni muhofoza qilgan holda xavfsizlik texnikasi va sanitariya-gigena qoydalari talablariga mos ravishda tashkil etish;
- Ish o’rinlarini barcha turdagi ishga yaroqli asbob-uskuna va moslamalar, tegishli materiallar bilan etarli miqdorda ta’minlash;
- Ishni bajarish ketma-ketligiga qarab, unga mos asbob-uskuna va moslamalarni to’g’ri tanlashni asboblardan foydalanish va qulay uskunalarni qo’llanishga o’rgatish;
- O’quvchilarga kasblarni o’rgatishda mehnatni ilmiy tashkil etgan holda bir operatsiyali murakkab buyumlar tayyorlashdan ko’p operatsiyali murakkab buyumlar tayyorlashga o’ta borish va hakoza.
Shunday qilib maktab ustaxonalarida mehnat darsni o’rgatishda asosan mehnat o’qituvchisi yoki ustasining zimmasiga tushadi. O’quv ustaxonalarida olib boriladigan amaliy mashg’ulotlar davomida, mehnat darslarini o’qitish metodikasi bo’yicha o’tkaziladigan laboratoriya-amaliy mashg’ulotlarida talabalarga keng tushunchalar berib, ayrim tayanch maktablarning o’quv ustaxonalari bilan tanishtirib borish zarur bo’ladi.
O’quvchilarga o’quv ustaxonalarida mehnat darsini tashkil etish jarayonida mehnatga ijodiy yondalishini shakllantirish, unga to’g’ri munosabatda bo’lishni tarkib topshirish ishni eng qulay oqilana usul bilan bajarishga o’rgatish maqsadida ularga mehnatni ilmiy tashkil etish haqidagi tushunchalarni ham singdira borish kerak.
Bu maqsadda o’quvchilarning olgan nazariy bilimlarini amalda tadbiq etishga, bu bilimlarning to’g’riligiga ishonch hosil qilishiga, shu tarixa fan yutuqlarini ishlab chiqarishga tatbiq etish to’g’risida, undagi ishlab chiqarishga yangi texnikani joriy qilish, bu yo’l bilan o’quvchilarning qo’l mehnatini engillashtirish yoki undan butunlay ozod qilish mumkinligi haqidagi tushunchalarni singdirish lozim bo’ladi.