Mavzu: Yozishni o’rgatish texnologiyalari Reja

Mavzu: Yozishni o’rgatish texnologiyalari
Reja:
1.Kirish.
2. I bob. Yozishni o’rgatish darslarining mazmumi va o’rgatishdagi izchillik.
3. II bob. Grafika o’qish va yozish texnikasi tushunchalari bilan o’zaro chambarchas bog’liqligi.
Asosiy qism:
I bob. Chet tili o’qitish metodikasi yozuv haqidagi ma’lumotlar ilmiy yutuqlarda o’rganilishi va ijodiy tatbiq etilishi.
II bob. Tovush-harf munosabatlaridagi bir nechta grafikaning tafovutlari va o’xshashliklarini hisobga olib, yozish texnikasini o’rgatishga kirishiladigan qiyinchilik darajasiga qarab, ularni yozuvda va o’qishda o’zlashtirish tartiboti.
III bob. Yozma mashqlar tushunchasidagi yozuv va yozish amallari anglashishi, doirasidagi o’quvchilarning sinfda va uyda bajaradigan barcha yozma ishlaridir.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Ma’lumki, boshlang’ich ta’lim insonning bilim va tarbiya olishida poydevor vaifasini o‘taydi. Boshlang’ich sinflardagi ona tili ta’limi sohasining asosiy maqsadi bolalarning yosh xususiyatlarini e’tiborga olgan holda, og’zaki va yozma nutqini hamda tafakkurini o’stirish , ularni shaxs sifatida shakllantira borishni amalga oshirish, ularda bilim olishga bo’lgan qiziqishni o’stirish, faollik, mustaqillik, mehnatsevarlik , qiyinchiliklarni yenga olish qobiliyatlari o’stirish hisoblanadi.
Yozma nutqni o’rgatish mazmunining uslubiy tarkibiy qismiga to’xtashdan oldin yozma nutqning tarifiga e’tibor qaratishimiz kerak. Yozish – bu odamlar o'rtasidagi muloqotni ta'minlash uchun grafik belgilar tizimidan foydalanishga imkon beradigan murakkab nutq mahorati. Bu samarali faoliyat odam nutqni boshqalarga yetkazish uchun yozib oladi . Ushbu faoliyatning mahsuli nutq ishi yoki o'qish uchun mo'ljallangan matndir.
Yozma nutq so’z, so’zlarning birikmasidan va iboralardan yozma xabarni tuzish jarayoni hisoblanadi. U ma’lum bir grafik yordamida fikrlarni o’z ichiga oladi. . Bundan tashqari ommaviy ilmiy-uslubiy nashrlarda ham ko'plab maqollarda bu masalaning u yoki bu jihati o'rganilgan. Shunday bo'lsa-da, hozirgi kun talablaridan kelib chiqib savod o'rgatish davri darslarining mohiyatini ochib berish, ularning qurilishini o'rganish muhim vazifalardan biri bo'lib qolaveradi. Shu nuqtai nazardan mazkur kurs ish mavzusi dolzarb hisoblanadi Barcha nutq faoliyati turlari va nutqiy malakalar qatorida teng huquqli bo’lgan ,,yozuv” tushunchasini qamrovini tashkil etadigan semantic tomonini ochib beramiz. Avvalo ,,yozmoq” so’zi [turk tilidan]dan olingan bo’lib ,,yozuv’’, ,,yozish’’, ,,yozma’’degan ma’nolarni bildiradi. Ikkinchidan esa ,,yozma nutq’’, ,,yozma muloqot’’, ,,yozma mashq’’, ,,yozma ish’’, ,,yozish texnikasi’’ va boshqa bir nechta ma’nolari mavjud. Va yana [yunonchadan] ,,yozuv chizuvni’’ ifodalaydigan, ,,grafika’’, ,,grafema’’ kabi yana bir nechta ma’nolari ham mavjud. G.V. Rogovaning ta'kidlashicha, yozish murakkab nutq mahorati bo'lib, odamlarga grafik belgilar tizimidan foydalangan holda muloqot qilish imkonini beradi. Bu samarali faoliyat bo'lib, unda odam nutqni boshqalarga etkazish uchun yozib oladi. Ushbu faoliyatning mahsuli nutq ishi yoki o'qish uchun mo'ljallangan matndir.
Tilshunoslikda yozish ifoda rejasining shakllaridan biri sifatida grafik nutq uslubi namoyondir. Psixologiya fanida yozish murakkab sifatida qaraladi, unda nutq tovushlari, harflar va inson tomonidan ishlab chiqarilgan nutq harakatlari o'rtasidagi tizim sifatida tushuniladi. Yozma nutq ostida aslida - kitobiy bog'liqlik mavjudligidir. Yozma nutq - fikrni grafik shaklda ifodalash jarayoni ham hisoblanadi. Metodikada yozish - bu lingvistik va nutq materialini yaxshiroq eslab qolish uchun va og'zaki nutq va o'qishni o'zlashtirishda yordamchi sifatida o'quvchilar tomonidan chet tilining grafik va imlo tizimlarini o'zlashtirish tomonlaridir, chunki u yozish bilan chambarchas bog'liqligidi. Yozma nutqning asosi og'zaki nutq hisoblanadi. Ikkala holatda ham, natija boshqa odamlar tomonidan xabarni tushunish va anglash bo'ladi. Yozish o'qish bilan muntzam bog'liqdir. Ular tilning bitta grafik tizimiga asoslanadi. Yozishda, shuningdek, o'qishda grafema-fonema mosliklari o'rnatiladi; ular faqat boshqa yo'nalishga egadir: harflardan tovushlarga o'qishda, tovushdan harflarga yozishda. Birinchi holda, xabar dekodlanadi yoki shifrlanadi, ikkinchi holda esa, xabar shifrlangan yoki shifrlangan. Ko'pgina hollarda metodologiyada "yozma" va "yozma nutq" atamalari qarama-qarshilikda emas. "Yozuv" atamasi yozma nutqqa qaraganda kengroq tushuncha bo'lib keladi, u yozishni ham, yozma nutqni ham o'z ichiga olishi mumkin.
Shunday qilib, yozma nutqni o'rgatishdagi qiyinchiliklar uning psixologik murakkabligi bilan bog'liq. Ular shakllanmagan nutq, vosita qobiliyatlari, vizual idrok etish, shuningdek, boshqa kognitiv funktsiyalarning rivojlanishidagi buzilishlar bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Mahalliy va o'rganilayotgan tilning grafik tizimi o'rtasidagi nomuvofiqlik shovqinning sababi bo'lib, yangi grafik kodni o'zlashtirishda qiyinchiliklarga olib keladi.
Asosiy qism
1 bob. Chet til o‘qitish metodikasi yozuv haqidagi ma’lumotlarni yaqin fanlar to‘plagan ilmiy yutuqlardan o‘rganadi va amalda ijodiy tatbiq etilishini ta’minlaydi. Tilshunoslik tilni sistema maqomida, ruhshunoslik uni faoliyati va malaka sifatida tekshiriladi.
Ko'p yillar davomida chet tilida yozma nutqni o'zlashtirish maktabda hukmronlik o’rni tufayli o'qitish maqsadi emas edi og'zaki nutq dasturlarda va ushbu malakani o'zlashtirishning murakkabligi va shunga mos ravishda xorijiy tillardagi ajratilgan o'quv materiallarida bu aks etmagan. Yozuv faqat nutq faoliyatidagi boshqa turlarini o'rgatish vositasi bo'lib, o'quvchilarga dastur tili materialini yaxshiroq o'zlashtirishga imkon beriladi, shuningdek, o'quvchilarning nutq darajalari va qobiliyatlarini shakllantirishni nazorat qilish vositalaridir. Shu bilan birga, zamonaviy jamiyatda yozma aloqa shakli muhim kommunikativ funksiyalarni bajaradi. Shuning uchun ham hozirgi vaqtda yozishga, o‘quvchilarni o‘z fikrini mustaqil yozma shaklda ifodalash qobiliyatiga o‘rgatishga munosabat keskin o‘zgardi. O'quv maqsadi sifatida yozish barcha turdagi ta'lim muassasalari dasturlarida, chet tillarini o'qitishning barcha bosqichlarida mavjud bo’lib bormoqda. Albatta hamma o’quvchilar uchun alohida e’tibor qaratilmoqda.
Yozma va yozma nutq chet tilini o’rganishning barcha darajalarida o’qitishning maqsadi hisoblanib kelinmoqda. Mahalliy metodologiyada yozma va yozma nutq atamalarini ajratish oddiy holga aylangan. Birinchi atama harflardan so’z yasash qobiliyatini anglatadi. Tilshunoslik tadqiqotlariga binoan grafik tizimdagi belgilar turli informativ vazifalami o‘taydi. Bu tizimning eng kichik birligi — grafemalar va orfografik belgi chiziqcha, harf usti va osti belgisi kabi belgilardan iborat bo‘lib, yozma nutqning shakliy tarafini farqlashga xizmat qiladi. yozma nutqni o'rgatish jarayoni doimiy ravishda chet tilida fikrni ifodalashning tovush va grafik rejalari o'rtasidagi nomuvofiqliklar tufayli murakkablashadi.
Yozish va yozishni o'qitish vositasi sifatida tatbiq qilish nafaqat bunday turdagi nutq faoliyatining qiyinchiliklari, balki maktabda o'rganilayotgan grafik kodlarning lingvistik xususiyatlari bilan ham muntazam bog'liq. Xorijiy tillar -- bu o'ziga xoslik. birinchi navbatda grafika va imlo sohasidagi o'ziga xosliklarga bog'liq. Grafika sohasidagi bir nechta harflar va tovushlar nemis, fransuz tillarida rus harflari bilan yozilishida bir xil, ammo butunlay boshqa tovushlarni (masalan, p, p va h.k. Talabalar ko'pgina xatolarga olib keladigan noto'g'ri assotsiatsiyalarga ega. Bundan ham katta qiyinchiliklar o'rganilayotgan tillarda, ayniqsa ingliz va fransuz tillarining imlosi bilan bog'liq bo’lib. G'arbiy Evropa va rus tillari orfografiyasining asosi boshqa jarayondir. Fonetik, morfologik va an'anaviy tamoyillardir.Shunday qilib, ingliz va fransuz tillarida imloda an'anaviy tamoyil katta rol o'ynaydi, rus tilida esa fonetik va imlo tamoyillari ancha muhimroq deb hisoblanadi .Barcha G'arbiy Evropa tillarida, jiddiy farqlarga qaramay. ularning imlo sistemalarida qiyinchiliklarni belgilovchi umumiy xususiyatlari ham mavjud. Bu xususiyatlar quyidagilarga borib taqaladi. Birinchidan, tovush va harf o’rtasida xususiyat mosliklari mavjud emas deb ta’kidlanadi. Masalan, pZvutg-^-3-- ingliz va fransuz tillarida ikkita harf bilan, nemis tilida esa uchta harf bilan uzatilishi mumkin. Ikkinchidan, harflarning polisemiyasi. Shunday qilib, s harfi Zyouki [s] va Iz] o'rganilgan tillarda va nemis tilida, qo'shimcha ravishda, so'z yoki ildiz boshida p yoki t harflari va IJL tovushi bilan birgalikda yetkazishi mumkin. , Sinonimning mavjudligi harflar orqali ko’rinib turibdi. Shunday qilib,har qanday tilda o’ziga hos holatlarini ko’rish yoki kuzatish mumkin. Bundan tashqari, maktabda o'rganiladigan u yoki bu chet tiliga xos bo'lgan o'ziga xos qiyinchiliklar mavjud. Yozuvni o‘rgatishga doir ro‘yxatda qayd etilgan terminlarni metodika va o’zaro fanlar nuqtayi nazaridan umumlashtirib tahlil qilinadi. Chet tilda yozuv deganda, ushbu til vositalari qo‘llanib, yozma shaklda fikr bayon etish tushuniladi. Har bir o’quvchi chet tili sohasida ham o’z fikrini mustaqil ravishda bayon eta olishi kerak va ular chet tilidagi harflar va tovushlarni maktab darsliklaridan murakkab o’rganib borishi kerak.
Yozma nutqda qo‘llanadigan lisoniy vositalarni, birinchi navbatda, grafemalar va yozma shakldagi leksik va grammatik birliklar tashkil etadi deb hisoblansa, ikkinchidan esa, ularning qo‘llanishi uni qay holatda yozilishi yozma nutqning yozish texnikasi sanaladi va o’rganiladi. Demak,tahminan 283 ta grafik vositalar va ularning texnikaviy jarayoni haqida so‘z yuritiladi. Material va uni qo‘llash haqida tushunilmoqda. Yozish texnikasidan foydalanib, fikr chet tilda yozma bayon etilsa, yozma muloqot yuz beradi.
AQSH chet tillar o‘qitish metodikasining atoqli namoyandalaridan Garvard universiteti professori Uilga M. Rivers fikricha, savodli bo‘lish — o‘qish va yozuvni bilish, degan ma’noni anglatadi1. 0‘qish va yozuv yozma nutqning ikki ,,pallasi“dir, birinchisida yozilgan material o‘qiladi, ikkinchisida esa odatda o‘qishda o‘zlashtiriladigan fikr yozma izhor etiladi. Axborotni yozma bayon etish ikki yo‘l bilan ro‘yobga chiqariladi: chunonchi (1) o‘z fikrini yozish va (2) aytib (o‘qib) turilgan o‘zga shaxs nutqini yozuvda ifodalash. Har ikkala holatda matn yaratilsa bo’ladi. Ular nutq faoliyatining mustaqil shakli sifatida yozish haqida gapirganda, ular yozma nutqni nazarda tutadilar. Bu kontekstda yozishni o‘rgatishdan maqsad o‘quvchilarni o‘z ona tilida yoza oladigan matnlarni chet tilida yozishga o‘rgatishdir.