Zam inning zo’riqish holatlari. - Kichik maydon gruntning mustahkamlik va turgunlik shartlari. Zamin zo'riqishlarining urinma tashkil etuvchilari o‘zgaruvchan bolib. Ularning miqdori nuqtaning koordinatalari va nuqta yotuvchi kichik maydon yuzasining joylashuviga bog’liq. Shu bilan birga gruntning siljishga qarshilik ko‘rsatkichi ham o ‘zgarmas miqdor emas. Bularai nazarda tutilsa zamin bo’ylab zo’riqishlarning tarqalishi va ularning miqdorini istalgan nuqtada yotuvchi o’ta kichik maydonga moslab aniqlash maqsadga nuivofiq boladi. Mazkur holat uchun gruntning siljishga nisbatan mustahkamligi va turg'unligi zahira koeffitsiyenti K2 yordamida quyidagicha aniqlanishi mumkin:
Elastikiik nazariyasi hulosalarini gruntga tadbiq etish shartlari. Yuqorida keltirilgan maiumotlardan ravshanki, har qanday inshoot zaminining turg'unlik darajasini baholashda unda vujudga keluvchi zo ‘riqishmng tik yo'nalgan va urinma tashkil etuvchilarini oldindan bilish zanirati tug’iladi. Lekin bu ko‘rsatkichlarni aniqlash ancha murakkab, chunki ular nihoyatda beqaror b oiib , nafaqat kuzatish nuqtasining o ‘rniga, balki ta’sir etuvchi yukka nisbatan lining joylashuviga qarab ham o‘zgaradi. Zamin zo‘riqish holatini hisoblash ishlarida ko'pincha elastikiik nazariyasi ilmining amaliy hulosalaridan foydalaniladi. M aiu m k i, gruntlar toialigicha elastik jism cmas, aksariyat hollarda ulaming um um iy defonnatsiyasida qoldiqli qisin elastik qismiga nisbatan ko'proqni tashkil etadi. Shuning uchun elastikiik nazariyasini gruntlarga m aium shartlar asosida tatbiq etish mumkin. - Elastikiik nazariyasi hulosalarini gruntga tadbiq etish shartlari. Yuqorida keltirilgan maiumotlardan ravshanki, har qanday inshoot zaminining turg'unlik darajasini baholashda unda vujudga keluvchi zo ‘riqishmng tik yo'nalgan va urinma tashkil etuvchilarini oldindan bilish zanirati tug’iladi. Lekin bu ko‘rsatkichlarni aniqlash ancha murakkab, chunki ular nihoyatda beqaror b oiib , nafaqat kuzatish nuqtasining o ‘rniga, balki ta’sir etuvchi yukka nisbatan lining joylashuviga qarab ham o‘zgaradi. Zamin zo‘riqish holatini hisoblash ishlarida ko'pincha elastikiik nazariyasi ilmining amaliy hulosalaridan foydalaniladi. M aiu m k i, gruntlar toialigicha elastik jism cmas, aksariyat hollarda ulaming um um iy defonnatsiyasida qoldiqli qisin elastik qismiga nisbatan ko'proqni tashkil etadi. Shuning uchun elastikiik nazariyasini gruntlarga m aium shartlar asosida tatbiq etish mumkin.
N. M. Gersevanov va V. A. Florinlar tomonida ushbu sohada olib borilgan nazariy izlanishlar bosim bilan deformatsiya o ‘zaro monandb o ig a n har qanday jism ga elastiklik nazariyasi qonuniyatlarini to’g'ridan to ’g ’ri qo’llash mumkinligini ko’rsatgan. M a’lumki, chiziqli deforniatsiyalanuvchi bunday jismlar Guk qonuniga mos kelad. Shu bilan birga yuqori zichlikka ega bo’lgan gruntlar nisbatan kichik miqdorli yuk ta’sirida chiziqli deformatsiyalamshi ko’plab amaliy kuzatuvlardan ma’lum. Qoya gruntlar to’laligicha elastik jism ekanligi ham etirof etilgan. - N. M. Gersevanov va V. A. Florinlar tomonida ushbu sohada olib borilgan nazariy izlanishlar bosim bilan deformatsiya o ‘zaro monandb o ig a n har qanday jism ga elastiklik nazariyasi qonuniyatlarini to’g'ridan to ’g ’ri qo’llash mumkinligini ko’rsatgan. M a’lumki, chiziqli deforniatsiyalanuvchi bunday jismlar Guk qonuniga mos kelad. Shu bilan birga yuqori zichlikka ega bo’lgan gruntlar nisbatan kichik miqdorli yuk ta’sirida chiziqli deformatsiyalamshi ko’plab amaliy kuzatuvlardan ma’lum. Qoya gruntlar to’laligicha elastik jism ekanligi ham etirof etilgan.
Zo‘riqishning fazoviy masalalari - Yagona yuk ta’siridan zo‘riqish. Yagona yuk ta’siridagi yotiq tekislik bilan chegaralangan bir jinsli grunt qa’ri (elastik yarimfazo) bo’ylab zo'riqishlaming tarqalishini 1885 yilda fransuz olimi J. Bussinesko taklif etgan yechimlar yordamida hisoblash murnkin. Yarimfazo qa’ridagi istalgan yotiq tekisliklarda hosil bo‘luvchi zo‘riqishning taslikil etuvchilari elastiklik nazariyasiga asosan quyidagicha izohlanadi
Do'stlaringiz bilan baham: |
