Mavzusi bo’yicha fizik-kalloid fanidan

Termodinamikaning birinchi qonuni

• Energiyaning saqlanish va aylanishining issiqlik hodisalarga joriy etilgan qonuni termodinamikaning birinchi

qonuni deb ataladi. Qonun quyidagicha ta’riflanadi:

• Sistema bir holatdan boshqa holatga o’tganda uning ichki energiyasining o’zgarishi tashqi kuchlar sistema ustida bajargan ish bilan sistemaga uzatilgan issiqlik miqdorining yig’indisiga teng

U  A  Q

Izojarayonlarga termodinamikaning birinchi qonunini qo’llanishi

• Izotermik jarayon.
• Izotermik jarayonning yuzaga kelishi uchun ichida erkin harakatlana oladigan porsheni bo’lgan silindr gaz bilan to’ldirilib, temperaturani o’zgartirmay ushlab turadigan asbob termostatga joylashtiriladi.
• Izotermik jarayonda gaz kengayganda A1 ish bajaradi va termostatdan bajarilgan ishga teng bo’lgan issiqlik miqdori oladi.

Tconst
Q
V1
V1
Q  A
V
0 p1
p2
1
2

Izobarik jarayon

0
V1
V2
V
p1
1
∆h
1
2
p
1

Izojarayonlarga termodinamikaning birinchi qonunini qo’llanishi

Izobarik jarayon

• Izobarik jarayon o’zgarmas bosimda

(p=const) amalga oshganligi uchun

bu jarayonning diagrammasi ordinata o’qlariga parallel bo’lgan to’g’ri chiziqlardan iborat bo’ladi.

• U holda gaz hajmining V1 va V2 gacha izobarik kengayishida bajarilgan ishning qiymati rasmdagi shtrixlangan to’g’ri to’rtburchakning yuzi bilan aniqlanadi

A  p(V2 V1)  pV

Izojarayonlarga termodinamikaning birinchi qonunini qo’llanishi

• Izoxorik jarayonda berilgan gaz massasining hajmi o’zgarmas (V=const) bo’lganligi uchun gaz tashqi kuchlarga qarshi ish bajarmaydi. (A’=0). Shuning uchun termodinamikaning bu jarayon uchun quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi.
• Gaz ichki energiyasi o’zgarishi
• Bo’lganligi uchun

Q  U
i m
 R T
U 
2 M
Q  i m  R T
2 M

Foydalanilgan adabiyotlar

• Fizika kursi N.Sultanov; Toshkent “Fan va texnologiya”-2007
• Fizikadan test sinov masalalar to’plami: Toshkent 2006 Usmonov Sh.N.

• E’tiboringiz uchun rahmat