Мавзу:Ўзбекистон ва Туркия давлатлари ўртасида халқаро алоқаларни жадал ривожлантиришда янги ғоялар

Мавзу:Ўзбекистон ва Туркия давлатлари ўртасида халқаро алоқаларни жадал ривожлантиришда янги ғоялар.

1. 
   

Кaсб тaнлaш инсон учун муҳим омиллардaн биридир. Тaнлов доирaси қaнчaлик кенг бўлсa, у шунчaлик психологик жиҳaтдaн мурaккaблашиб борaди. Шaхснинг субъектив мойилликлaри вa у ёки бу фaолиятгa қобилиятлилиги бир бутунликни тaшкил этaди. Қизиқиш вa мойиллик фaолият жaрaёнидa шaкллaнaди вa ўзгaриб борaди. Кaсб тaнлaш aрaфaсидa тургaн инсоннинг мaзкур соҳaгa қанчалик мос, мойил эканлиги фaқaтгинa фaолият кузатув, назарий, тажриба жaрaёнидaгинa aниқлaнaди.
Жамиятда бағрикенглик ва инсонпарварлик маданиятини юксалтириш, миллатлараро ва конфессиялараро ҳамжиҳатликни, фуқаролар тотувлигини таъминлаш, шунингдек, хорижий мамлакатлар билан дўстона, тенг ҳуқуқли ва ўзаро манфаатли муносабатларни мустаҳкамлаш Ўзбекистон давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан биридир.
Мен ушбу касбни, йўналишни, Туркия давлатини танлашимдан мақсад So’nggi yillarda O’zbekiston hamda Turkiya o’rtasidagi munosabatlarda yangi sahifa ochildi. Bunda Prezidentlar Shavkat Mirziyoyev va Rejep Tayyip Erdo’g’onning siyosiy irodasi, qat’iyati muhim asos bo’ldi. Ya’ni ikki mamlakat rahbarlari o’rtasidagi do’stona aloqalar, muntazamlik kasb etayotgan uchrashuvlar, samimiy muloqotlar o’zaro hamkorlik rivojiga katta turtki bermoqda.
Мен илмий-тадқиқот ишини олиб боришга йўналтирилган касбни танладим. Менда махсус билимларни ўзлаштиришга лаёқатлилик билан бир қаторда масадли ишлашни, муаммолар устида ишлашни, мулоҳаза юритишни, бевосита хулоса чиқаришни ва таҳлил қилишга ички психологик йўналганлигим маълум шунинг учун ҳам давлатлар ўртасида дипломатик алоқалар, иқтисодий сиёсий алоқалар бардавом бўлишлиги учун мен ушбу йўналиш ва айнан Туркия давлатини танладим. Turkiyaning turli sohalardagi yutuqlarini o’rganish, ilg’or tajribalaridan foydalanish, O’zbekistonda amalga oshirilayotgan qo’shma loyihalarga turk tadbirkorlari va kompaniyalari sarmoyalarini jalb qilish mamlakatimiz manfaatlariga to’la mos keladi. O’z navbatida, O’zbekistonning ulkan bozori, tobora erkinlashayotgan iqtisodiyoti, qulay investitsiyaviy muhiti, tarixiy shaharlari va muqaddas qadamjolari Turkiyada katta qiziqish uyg’otmoqda. Ya’ni hamkorlikni mustahkamlashdan har ikki tomon ham manfaatdor.


2
Ушбу ишда таълимдаги касб танлашга оид муаммоларнинг ижтимоий-психологик жиҳатлари, ёш илмий тадқиқотчиларни касбга йўналтиришда касб танлаш халқаро давлатлар ўртасида дипломатик алоқаларнинг мотивлари ва аҳамияти таҳлил қилинган.
Ҳар икки давлатда ва жамиятда дўстлик ва аҳиллик, тинчлик ва барқарорлик муҳитини мустаҳкамлаш ижтимоий, сиёсий, ҳуқуқий, иқтисодий, гуманитар ва маънавий соҳаларда ислоҳотларни изчил амалга ошириш, халқаро майдонда мамлакатимиз нуфузини янада оширишнинг муҳим омили ва зарур шарти ҳисобланади.
Ўзбекистондаги барча миллатлар ва элатларнинг тарихи, маданияти, маънавий қадриятлари, анъана ҳамда урф-одатларини асраш ва ҳар томонлама ривожлантириш, миллатлараро муносабатларни уйғунлаштириш, жамият ва давлатни барқарор ривожлантиришда муҳим ўрин тутади. Улар «халқ дипломатияси» механизмидан фаол фойдаланган ҳолда тинч ва фаровон ҳаётни асраш, хорижий мамлакатлар билан дўстона муносабатлар ва маданий-маърифий алоқаларни ривожлантириш, чет элдаги ҳамюртлар билан яқин ва ўзаро манфаатли муносабатларни йўлга қўйишга салмоқли ҳисса қўшмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқаларини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони жамиятда барқарорлик, тинчлик ва тотувликни таъминлаш, фуқаролар онгида катта, кўп миллатли ягона оилага мансублик туйғусини мустаҳкамлаш, миллий маданий марказлар ва дўстлик жамиятлари фаолиятини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш ва янада ривожлантириш, хорижий мамлакатлар билан маданий-маърифий алоқаларни кенгайтиришга қаратилган. 
Танланган ёки танланиши зарур бўлган касб қандай шахсий фазилатларни талаб қилишини тушуниб етиш керак. Булар: касбларни ўрганиш усулларини ишлаб чиқиш, уларни тавсифлаш ва аниқ қилиб ифодалаш; магистрнинг касблар бўйича батафсил тарғибот ишлари олиб бориши, касблар юзасидан маслаҳатлар бериш керак. Зеро, бу амалий фаолият фуқаролик жамияти ривожланишига хизмат қилади.


3
Магистрант танлаган тадқиқот соҳасида муаммонинг мавжудлиги тадқиқот долзарблигининг зарурий кўрсаткичи ҳисобланади. Муаммо бу билиш билан билмаслик ўртасидаги ўзига хос чегарадир. У олдинги билим етарли бўлмаган, янги билим эса ҳозирча ривожланган шаклга эга бўлмаган ҳолатда пайдо бўлади. Муаммо ҳар доим одамларнинг қандайдир самарали амалий ёки назарий ҳаракатларга эҳтиёжлари ҳақидаги билимлари билан уларни амалга ошириш йўллари ва воситаларини билмаслиги ўртасидаги зиддиятдир. Илмий маънодаги муаммо бу билишни ривожлантириш жараёнида объектив тарзда вужудга келадиган масала ёки ечими амалий ёки назарий манфаат касб этадиган масалалар мажмуидир. У айни шу пайтгача эришилган билимлар даражасининг етарли эмаслигини идрок этиш, қайд қилиш бўлиб, бу янги фактлар, алоқалар, қонунларнинг, мавжуд назариялардаги мантиқий хатоларни аниқлаш оқибати ёки амалиётнинг олинган билимлар доирасидан четга чиқишни талаб этадиган янги эҳтиёжларининг пайдо бўлиши оқибати ҳисобланади. Муаммони ҳал этиш янги билимни олиш ёки у ёки бошқа ҳодисани изоҳловчи, ҳодисанинг хоҳлаган йўналишда ривожланишига таъсир кўрсатиш имконини берадиган омилларни аниқлаш демакдир. Илмий тадқиқот муаммосини ифодалаш бу, ўз моҳиятига кўра, илмий тадқиқот мазмунининг кристаллаштирилишидир. Шунинг учун муаммонинг тўғри қўйилиши бутун иш муваффақиятининг гаровидир.
Магистрлик ишининг тадқиқот муаммоси. Ўзбекистонда ҳозирги вақтда касбий консалтингни ташкил этишга ёрдам берадиган жараёнлар юз бермоқда. Айни бир пайтда, айрим таҳлилчиларнинг баҳолашларига кўра, Ўзбекистондаги касбий консалтинг хизматлари бозорининг камида 30% ни хорижий фирмалар банд қилган. Бунда давлат ташкилотлари, шунингдек тижорат банклари ва компаниялар-экспортчилар хорижлик маслаҳатчилар ва аудиторлар билан ишлашга интилишади. Буларнинг ҳаммаси шундан далолат берадики, Ўзбекистонда тўлақонли консалтинг хизматлари бозорини шакллантириш ва ривожлантириш ишларини фаоллаштириш зарур. Шунингдек бу ислоҳотлар республиканинг халқаро ҳамжамият таркибига интеграциялашув ва глобаллашувнинг объектив жараёнларининг тўла ҳуқуқли иштирокчиси сифатида кириб боришига ёрдам бериши керак. Консалтинг соҳасидаги хориждаги методологик ёндашувлар ва маҳаллий ишланмалар асосида корхоналарнинг аниқ бизнес-муаммоларини ҳал этишга нисбатан касбий ва бир тизимли ёндаша оладиган мустақил маслаҳатчиларни жалб қилиш юзасидан ҳамма жойда қўлланилаётган амалиёт ана шу вазифаларнинг ечимига кўмаклашиши керак. Бундан ташқари, консалтингнинг хизматлар соҳаси сифатидаги ўзига хос хусусиятини, яъни айнан хизматларни тақдим этиш жараёнидаги шаффоф эмаслик ва муҳлатларнинг ноаниқлигини, шунингдек хизматларни кўрсатиш натижалари ва самарадорлигини объектив баҳолашдаги қийинчиликларни ҳисобга олиб, Ўзбекистонда ташқи маслаҳатчиларни фаол жалб қилиш бизнес-маданияти ва, бинобарин, бундай маслаҳатларга муносиб ҳақ тўлаш анъаналари жадал ривожланиши керак.
4
Магистрлик диссертациясида статистик материаллар, таҳлилий ва ишчи жадваллари берилади. Статистик материаллар матнда баён қилинган ахборотни қайд қилиш учун ишлатилади. Таҳлилий жадваллар умумлаштирувчи хулосалар ва изоҳларни талаб қилади. Маълумотлари илгари матбуотда эълон қилинган жадваллардан фойдаланишда ушбу ўзлаштирилган материалнинг айни қайси манбаида келтирилганлигини изоҳда албатта кўрсатиш керак. Агар матнда хорижий тиллардаги таклифлар, қўшимчалар ёки сўзлар мавжуд бўлса, унда улар тўлиқ ёзилиши керак. Ишлатилган графиклар, схемалар, диаграммалар, расмлар расм остидаги ёзув билан тўлдирилиши лозим (4-мисол).
Turkiya deganda, yurtdoshlarimizning aksariyati mazkur davlatni Istanbul, Anqara, Antaliya kabi mashhur shaharlari, betakror tarixiy obidalari, turizm salohiyati, yuqori sifatli to’qimachilik mahsulotlari, taniqli san’atkorlari, ommabop film va seriallari orqali biladi. Ish yuzasidan, sayyoh sifatida ushbu mamlakatda bo’lganlar, tabiiyki, bu borada ko’proq tasavvurga ega. Hatto bunday imkoniyatdan foydalanmaganlar ham, hech bo’lmaganda, yuqorida sanab o’tilgan jihatlardan qisman xabardor.
Sayyoh sifatida ana shu kentlarimizni tomosha qilib, milliy taomlarimizdan tatib, xalqimizning mehmondo’stlik fazilatidan hayratga tushganlari, hali-hanuz o’sha taassurotlarini yodga olganda, maroq bilan gapirib beradiganlari ham ko’p. O’zbekiston to’g’risida “ota yurtimiz” degan ibora bot-bot qo’llaniladi. Bunday mehrga yo’g’rilgan izhorlarni tinglaganda, Anqarada Amir Temur bog’i, “Toshkent” ko’chasi, Konyada Toshkent tumani, Istanbulda o’zbek mahallasi, Samarqand madaniyat markazi, qolaversa, ushbu go’zal shahrimiz nomi bilan yuritiluvchi teleradiokanal borligi, qator hududlarda o’zbek oshxonalari faoliyat yuritayotganini ko’rganda qalbda o’zgacha his-tuyg’ular jo’sh uradi. Darhaqiqat, bu ikki xalq bir-biriga har jihatdan yaqin, shuning uchun ham bir-biriga “do’stim, qardoshim” deya hurmatini bildiradi.


Республика байналминал маданият маркази, 138 миллий маданий марказ, Ўзбекистон хорижий мамлакатлар билан дўстлик ва маданий-маърифий алоқалар жамиятлари кенгаши, шунингдек, 34 дўстлик жамияти фаолияти Бугунги кунда мамлакатимиз таълим муассасаларида ўқиш 7 тилда олиб борилмоқда. Теле-радио кўрсатув ва эшиттиришлар 12 тилда эфирга узатилмоқда, газета ва журналлар 10 дан ортиқ тилда чоп этилмоқда. 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясининг қабул қилиниши ва амалга оширилиши, биз яшаётган бугунги даврнинг ўзи давлатимиз мустақиллиги ва суверенитетини мустаҳкамлаш, мамлакат атрофида хавфсизлик, барқарорлик ва яқин қўшничилик муҳитини яратишга қаратилган пухта ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий сиёсатни юритиш, шунингдек, аҳоли, айниқса, ёшлар онгида инсонпарварлик қадриятларини, турли миллат вакиллари ўртасида ўзаро ҳамжиҳатликни янада мустаҳкамлаш, бу борада амалга оширилаётган ишларни сифат жиҳатидан янги босқичга кўтаришни тақозо этмоқда. 


5
Илмий иш қуйидагича структурада тузилди. Мавзу:Ўзбекистон ва Туркия давлатлари ўртасида халқаро алоқаларни жадал ривожлантиришда янги ғоялар.
2-ishning nomi

3-Muammoning tahlili
4-Izlanish usuli
5-ishning umumiy tuzilishi

6-ishning ilmiy yangiligi
7-Adabiy manbalar

7
Мутолаа – бу нутқий фаолиятнинг мураккаб тури бўлиб, соф техник жиҳати – мутолаа қилиш ва тез ўқиш малакаларини орттириш ва ижодий жиҳати – матндан зарур ахборотларни олишдан иборат. Мутолаа турлари Мазмунга кириб бориш даражасига кўра мутолаа қуйидаги турларга бўлинади: • кўз югуртириб чиқиш – умумий таассурот олиш учун; • матн билан танишиб чиқиш – умумий мазмунни билиб олиш учун; • ўрганувчи мутолаа – мавжуд маънонинг энг кўп ҳажмини ўзлаштириш учун. Матн билан танишиб чиқиш ва ўрганишдан олдин одатда китобга кўз югуртириб чиқилади. Китобнинг мазмуни, боблар ёки параграфлар номлари, асар муаллифи билан танишиб олиш учун шундай қилинади. Кўз югуртириб чиқишда одатда китобнинг титул варағи, мундарижаси, аннотация, матндаги айрим парчалар ва гаплар билан танишиб олинади. Ана шу ахборотнинг ўзи ушбу манбанинг қанчалик зарур бўлишини белгилашга ёрдам беради. Матн билан танишиб (танланган жойларни ўқиш) бир неча манбалардан айрим масалаларни ажратиб олиш, шунингдек мазкур масала бўйича ўзининг нуқтаи назарини ҳосил қилиш мақсадида олинган ахборотларни қиёслаш ва солиштириш учун қўлланилади. Ўрганиш учун мутолаа – мутолаанинг фаол тури. Ўқувчи томонидан асарни диққат билан, айрим жойлари устида бироз тўхталиб ва ахборотларни мушоҳададан ўтказиб ўқиш ҳолларида бундай тур ишлатилади. 9 * 12 Ўрганиш учун мутолаа матндаги асосий мазмунни, унинг мақсадини ўзлаштириш, далиллар мантиқини англаб олиш, олдингизга қўйган саволларга жавоб топишга қаратилган. Мутолаанинг бу тури материални ўрганишда уни параграфлар, боблар, қисмлар бўйича изчил ўқиб чиқишни талаб қилади, матн ҳақида ўз фикрингизни ҳосил қилишга ундайди, ахборотларни танқидий нуқтаи назардан идрок этиш малакасини шакллантиради.
6

— Avvalo, Turkiya Tashqi iqtisodiy aloqalar qo’mitasi haqida qisqacha aytib o’tadigan bo’lsam, uning tarkibida bir qancha xoldinglar, kompaniyalar, firmalar mavjud bo’lib, faoliyati tashqi savdo, xalqaro investitsiyalar, xizmatlar ko’rsatish, logistika va boshqa jabhalarda iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan, — deydi suhbatdoshimiz. — Masalan, men qurilish sohasiga ixtisoslashtirilgan “Gentes” kompaniyalar guruhi rahbari sifatida ushbu qo’mita a’zosiman. Biz sanoat ob’ektlari, turarjoylar, banklar, ta’lim va sog’lomlashtirish muassasalarini qurish, injiniring xizmatlari ko’rsatish, tarixiy ob’ektlarni restavratsiya qilish kabi qator yo’nalishlarda faoliyat olib boramiz. 

Turkiya — O’zbekiston ishbilarmonlar kengashi raisi sifatida ikki davlat o’rtasidagi iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlashga hissa qo’shishni burchim, vazifam deb bilaman. Bu yo’lda bor bilim va salohiyatimni ishga solayapman.


Ёшларни бағрикенглик, миллий ва умуминсоний қадриятларга ҳурмат, тарих, маданият, миллий анаъана ва урф-одатларни асраб-авайлаш руҳида тарбиялашга алоҳида эътибор қаратилади. Бу миллатчилик ва экстремизм ақидаларига қарши мафкуравий иммунитетга эга, мустақиллик ғояларига содиқ, Ўзбекистон миллий манфаатларини ҳимоя қиладиган ва илгари сурадиган маънавий баркамол авлодни шакллантириш имконини беради. Қўмитага давлат органларида миллий маданий марказлар ва дўстлик жамиятларининг манфаатларини ҳимоя қилиш, улар фаолиятини мувофиқлаштириш, мамлакатимизда яшаётган турли миллат ва элат вакилларининг ўзига хос миллий анъаналари, урф-одатлари ва маросимларини асраш ва ривожлантиришга кўмаклашиш вазифаси юкланган. 
Ишнинг илмий янгилиги шундаки, бу борада ҳар икки давлатнинг дипломатик муносабатлари изчил йўлга қўйилиши режалаштирилган.