Maxsulot tannarxi tarkibi va bahoni shakllantirish maqsadida uning turlari. Kirish

Maxsulot ishlab chiqarish hamda sotish harajatlari ,ularning turkumlasnishi va tannarx tushunchasi.

Tannarx — bu mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflangan xarajatlarning puldagi ifodasidir. Bu oʻrinda mahsulot tannarxini uning qiymatidan farqlash lozim. Maʼlumki, mahsulot qiymati oʻz ichiga sarflangan ishlab chiqarish vositalari qiymati hamda yangidan yaratilgan qiymatni toʻliq oladi. Oʻz navbatida yangidan yaratilgan qiymat ish haqi va yalpi foydaga ajraladi.
Tannarx, mahsulot tannarxi — korxonaning maqsulot ishlab chiqarish. va uni sotish hamda ishlar bajarish yoki xizmatlar koʻrsatish uchun qilgan jami joriy xarajatlarining pul shaklidagi ifodasi. Tovar ishlab chiqarish.da T.ning muxim elementlari — chetdan olinadigan xom ashyo, asosiy materiallar, elektr energiya resurelari chiqimlari; asosiy va kushimcha ish xaki; ijtimoiy sugʻurta ajratmalari; amortizatsiya ajratmalari va boshqa sarfxarajatlar. T.ga yuqorida sanab oʻtilgan bevosita ishlab chiqarish. jarayonlari bilan bogʻliq xarajatlardan tashqari noishlab chiqarish chiqimlari: idishlarga, mahsulotlarni oʻrashjoylash va joʻnatishga qilingan xarajatlar; mahsulotni sotish bilan bogʻliq chiqimlar; i.t. va tajribakonstruktorlik ishlari, reklama va boshqa ishlar uchun sarflanadigan xarajatlar ham kiradi. Narxlar uzgarmagan hollarda mahsulot T.ini kamaytirishga erishish korxona uchun kushimcha fonda manbaiga aylanadi. Qoʻshimcha foyda esa maxsulotni sotishdan olingan tushumdan korxonaning mahsulotni ishlab chiqarish. va sotish uchun sarflagan xarajatlari summasi ayirmasiga tengdir.

Maxsulot ishlab chiqarish harajatlari hisobini tashkil etishning asosiga quydagi asosiy tamoyillar qo’yiladi.

• 
  Buxgalteriya hisobida harajatlarni iqtisodiy hihatdan va moddalar bo’yicha, maxsulot turlari va korxona bo’linmalari bo’yicha guruhlashtirish.
  
• 
  Maxsulot ishlab chiqarish va uning tannarxi kalkulyatsiyalashga doir harajatlar hisobining qabul qilingan uslubiyati yil davomida o’zgarmasligi.
  
• 
  Harajatlar hisobi obyektlarini maxsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish obyektlari bilan muvofiqlashtirishi.
  
• 
  Daromad va harajatlar hisobot davriga to’g’ri kiritilishi
  
• 
  Hisobda ishlab chiqarilishning joriy harajatlari va kapital qo’yilmalari bilan bog’liq harajatlarni ajratish
  

• 
  O’zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 5 Fevralda 54-sonli qarori bilan tasdiqlangan ,, Maxsulot ( ishlar, xizmatlar) ni ishlab chiqarish va sotish bo’yicha harajatlar tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakillantirish tartibi haqidagi Nizom’’ ishlab chiqildi