Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi faninig predmeti nimadan iborat?
Download 80.67 Kb.
|
МАхсус фанлардан саволлари
|
Билет саволлари Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi faninig predmeti nimadan iborat? J: Maxsus fanlarni o'qitish metodikasi, o'qitilayotgan faning predmetiga qarab o'zgaradi. Har bir maxsus fan o'qitish uchun alohida metodikalar mavjud. Bunday fanlar masalalarining ko'rsatilish usullari, muammolarni yechish usullari va boshqa o'ziga xos xususiyatlari bo'lishi mumkin. Masalan, tibbiyot fanini o'qitishda, amaliy mashg'ulotlar va klinik ko'nikmalar yordamida o'qitish metodikasi ishlatilishi mumkin. Yuridik fanini o'qitishda, qonun qabul qilish va shartnoma tuzish kabi real kasblarni amaliy ko'rinishda o'rganish usullari ishlatilishi mumkin. Ingliz tili o'qitishda, talabalar interaktiv o'yinlar, savol-javoblar va ko'rsatmalar yordamida o'rganishlari mumkin. Bu yuzdan, har bir maxsus fan uchun alohida metodikalar mavjud va o'qitish uslubi uni o'qitishiga qarab o'zgaradi. Baholash mezoni tugrisida fikr bildiring? J: Baholash mezoni, o'quvchilarning o'zlarining o'rganish darajasini, ma'lumotlarni yodlash va bo'sh ishni bajarganligini aniqlash uchun juda muhimdir. Baholash jarayonida o'qituvchi o'quvchilarning faoliyati va natijalari bo'yicha ma'lumot to'plash uchun turli usullar va vositalar ishlatishi mumkin. Bu usullar o'quvchilarning sinovlarda qanday ishlashlari, darsga tayyorlanishlari, kasblarini o'rganishlari va taqdim etilgan vazifalarni bajarganligini baholashga imkon beradi. Baholash mezoni juda muhimdir, chunki o'quvchi uchun o'rganish jarayonida o'zining kuchli yoki yomon yo'nalishlari bo'yicha sifatli ma'lumotlar taqdim etadi. Bu esa o'quvchining o'zini yanada yaxshi ko'rsatishiga va o'zining kasbini o'rganishida yordam beradi. Baholash mezoni o'ziga xosdir va har bir o'quvchi uchun alohida amalga oshiriladi. O'quvchining fikri va ko'nikmalaridan foydalanib, ularning yaxshiliklarini kuzatib borish va ularni yanada yaxshilash maqsadida baholash jarayoni yaratish kerak. Baholash metodlari va vositalari o'qituvchi tomonidan juda ehtiyotkor tanlangan holda o'quvchilarga foydali ma'lumotlarni taqdim etishga yordam beradi. Shuningdek, baholash mezoni o'quvchilar uchun motivatsiya oshiruvchi maqsadni ham taqdim etadi. Yaxshi natijalarga erishish uchun o'quvchilar o'zlarining qanday ishlashlari va o'rganishlari kerakligini tushunishlari kerak. Bu esa o'quvchilarning qiziqishlarini oshirish, o'rganishni qiziqarliroq qilish va kasbini o'rganishda yuqori darajada motivatsiya oshirishga yordam beradi. Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi faning maqsadи va vazifalari nimadan iborat? J: Maxsus fanlarni o'qitish metodikasi, o'qitilayotgan faning maqsadini va vazifalarini o'rganish va tushunishga yordam beradi. Har bir maxsus fan o'qitish uchun alohida maqsadlar va vazifalar mavjud. Birinchi vazifa - O'quvchilarni o'rganishga qiziqishli qilish: O'qituvchi o'quvchilarning qiziqishlarini oshirish va o'rganishni qiziqarliroq qilishga harakat qilishi kerak. Bunday maxsus fanlar kabi kasblarni o'rganishda qiziqish va ilg'orlik ko'payishi kerak. Ikkinchi vazifa - O'quvchilarga o'rganishni tushunishga yordam berish: O'qituvchi o'quvchilarga o'rganishning tushunishiga yordam berish uchun faning maqsadini va vazifalarini tushuntirish kerak. Uchinchi vazifa - O'quvchilarga kasbni amaliyotga o'tkazishga yordam berish: Maxsus fanlarni o'qitishda amaliyotga o'tish katta ahamiyat kasb etadi. O'qituvchi o'quvchilarga amaliy mashg'ulotlar, loyihalar va vazifalar yordamida kasbni amaliyotda o'rganishga yordam berishi kerak. To'rtinchi vazifa - O'quvchilarni tahlil qilishga yordam berish: Maxsus fanlarni o'qitishda o'qituvchi o'quvchilarning tahlil qilish qobiliyatini rivojlantirishga yordam berishi kerak. Bu bilim yo'nalishlarida tahlil qilish va muammolarni yechish juda muhimdir, shuning uchun o'quvchilarning bu qobiliyatini rivojlantirish maqsadga muvofiqdir. Bunday maqsadlar va vazifalar o'qituvchi tomonidan amalga oshirilishi kerak, shuningdek maxsus fanlarni o'qitishda o'quvchilar bilimlarni tahlil qilish va amaliy mashg'ulotlar yordamida kasblarini o'rganishlari kerakligini tushunishlari kerak. Maxsus fanlardan o’quv amaliyotini tashkil etish tartibi haqida tushuncha bering? J: Maxsus fanlardan o'quv amaliyotlarini tashkil etish tartibi o'quv jarayoniga va o'quv dasturiga qarashli bo'ladi. Bu tartibga ko'ra, o'qituvchi o'quvchilarga o'zlashtirilgan taqvim bo'yicha bir nechta amaliy mashqlar tayyorlaydi. Bu amaliy mashqlar, o'quvchilarning o'zlashtirilgan darsning mavzusiga mos keladigan topshiriqlar, masalalar yoki savollar bo'lishi mumkin. O'quv amaliyotlarini tashkil etishda, o'qituvchi o'quvchilarning o'zlashtirish darajasi va tajribasi, o'quv dasturidagi maqsad va kelajakdagi sinovlarga ko'ra amaliy mashqlarni tayyorlashadi. Amaliy mashqlar o'quvchi jamlanmasida yoki guruhlarida o'tkazilishi mumkin. O'quv amaliyotlarining tashkil etish tartibi, o'quvchilarning amaliy mashqlar orqali o'zlashtirilgan darsni tushunishlarida va o'rganishlarida katta ahamiyatga ega. Bu tartib o'quvchilarning nazariy bilimlarini amaliy bilimlarga aylantirishda katta yordam beradi va o'rganishlarini samarali qiladi. Ta’lim to’g’risidagi qonunning mazmuni va mohiyati nimadan iborat? J: Qonun bilan jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, eʼtiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeidan qatʼiy nazar, har kimga taʼlim olish uchun teng huquqlar kafolatlanadi. Taʼlim turlari quyidagilardan iborat: • maktabgacha taʼlim va tarbiya; • umumiy oʼrta va oʼrta maxsus taʼlim; • professional taʼlim; • oliy taʼlim; • oliy taʼlimdan keyingi taʼlim; • kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish; • maktabdan tashqari taʼlim. O’zbekiston Respublikasi ta’lim tizimini isloh qilish deganda nimani tushunasiz? J: O'zbekiston Respublikasi ta'lim tizimini isloh qilish, boshqa so'z bilan ta'lim reformasi, ta'lim tizimida yangiliklar kiritish, o'rganishning yangi usullarini qo'llash va o'qituvchilar va o'quvchilarning tajribalaridan foydalanishni o'z ichiga oladi. Bu reformalar o'quvchilarimizning zamonaviy va global talablarga mos kelishiga qaratilgan, ularni ma'lum bir kasbga tayyorlash, ijtimoiy va iqtisodiy rivojlanishga mos keluvchi kompetentsiyalarni rivojlantirishga qaratilgan. Reformalar tizimi o'quvchilarimizga ko'proq amaliy mashg'ulotlarni o'qitish, talabalarimizni barcha sohalarida rivojlantirish, o'quv jarayonini joriy qilish, o'quvchilarimizning o'qishga qiziqishini oshirish, o'qishga qarshi munosabatlarini oshirish, o'quvchilarning o'zlashtirishini, o'z-o'zini tahlil qilish va muhokama qilish qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan. 7. Maruza mashg’ulotlarini o’tish texnologiyalari nimalardan iborat? J: Maruza mashg'ulotlarini o'tish texnologiyalari, o'rganish usullari va talabalarning qabul qilish va o'zlashtirish usullariga qarab o'zgaradi. Bugungi kunda, ko'p universitetlar va maktablar interaktiv darsliklar, onlayn videolar va boshqa multimedia vositalaridan foydalanishadi. Bundan tashqari, bugun maruza mashg'ulotlari uchun bir nechta innovatsion texnologiyalar mavjud, masalan: 1). Virtual va qo'shimcha realitiyalar (VR/AR): Bu texnologiyalar yordamida, talabalar o'zlarini o'rganish jarayonida yashayotgan xilma-xilliklarga o'xshash virtualy doimiyotda yaratishlari mumkin. Bu, o'rganishni amaliy ko'rinishga o'tkazishga yordam beradi. 2). Interaktiv darsliklar: Ushbu darsliklar talabalar uchun interaktiv savollarni yechish, vazifalarni bajarish va yondashuvlar yaratish imkoniyatini beradi. Bu, o'rganish jarayonida talabalarni qiziqtirishga va o'rganishni osonlashtirishga yordam beradi. 3). Onlayn o'qitish: Internet orqali o'qitish platformalari va onlayn maktablar, talabalarga qulaylik va xavfsizlikni taqdim etadi. Bu, o'rganishga kirishni osonlashtiradi va talabalarga o'zlarining o'rganish jarayonida mustaqil ishlash imkoniyatini beradi. 4). Qo'shimcha o'rganish vositalari: Bu, o'rganish jarayonida talabalarga yordam beruvchi qo'shimcha o'rganish vositalari, masalan, elektron lug'atlar, ko'rsatmalar va boshqa ilovalar. Bu vositalar, talabalarga o'rganishni osonlashtirish va o'zlashtirishga yordam beradi. 5). Barcha ko'nikmalar yordamida o'rganish: Bu, talabalarning o'rganish jarayonida barcha ko'nikmalarini yordamida ishlashlari va ularni o'rganishga qo'shilishini ta'minlashni maqsad qilgan hodisadir. Bu, o'rganishni amaliy ko'rinishga o'tkazishga yordam beradi. Seminar mashg’ulotlarini o’tish texnologiyalari nimalardan iborat? J: Seminar mashg'ulotlarini o'tish texnologiyalari, turli xil innovatsion vositalardan, dasturlardan va xizmatlardan foydalanib tuziladi. Bu texnologiyalar o'quvchilar o'rtasida interaktiv aloqani kuchaytirish, o'quvchilarning o'zlashtirish va o'z fikrlarini bayon etishlarini rag'batlantirish, o'quvchilarning ishonchli, jadal, fikr-mulohazali va insonparvar shaxslar bo'lishlarini oshirishga xizmat qiladi. Seminar mashg'ulotlarini o'tish texnologiyalariga quyidagi misollar kiradi: 1). Videolashuv Seminarlar videolashuv orqali o'tkazilishi mumkin. Videolashuv tez-tez o'zgaruvchan bo'lgan seminarlar uchun juda foydali bo'ladi. Videolashuv fayllari o'quvchilar uchun doimiy yorliqlarga ega bo'lishiga imkon beradi. 2). Vebinarlar Vebinarlar, onlayn seminarlar bo'lib, o'quvchilarning o'quv jarayoniga mos keladigan vaqtda o'quvchilarga o'qishga yo'nalish beradigan interaktiv mashg'ulotlardir. Vebinarlar o'quvchilar uchun tezkor va o'zlashtiruvchan bo'lishini ta'minlaydi. Interaktiv darsliklar, o'quvchilarni jadal va ishonchli bo'lishiga imkon beradigan interaktiv tajribalar bo'lib, o'quvchilarning o'zlashtirish va tahlil qilish qobiliyatlarini rivojlantiradi. 4). O'yinlar va qo'shiqlar O'yinlar va qo'shiqlar, seminarlar davomida o'quvchilarni qiziqtirish va qiziqtirish uchun yaratilgan. Bu o'yinlar o'quvchilarning o'z fikrlarini bayon etishlarini rag'batlantiradi va o'quvchilarning o'zlashtirishini oshiradi. Bu va boshqa texnologiyalar seminar mashg'ulotlarini o'tkazishga qulayliklar keltiradi va o'quvchilarning o'z fikrlarini bayon etishlarini, o'zlashtirishlarini va tahlil qilish qobiliyatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Kurs ishini tayyorlash bosqichlari, tarkibiy tuzilishi nimalardan iborat? J: Kurs ishini tayyorlash bosqichlari o'z ichiga kelajakda o'tkaziladigan ishlar uchun amaliy yordam berishi kerak. Kurs ishini tayyorlash uchun quyidagi bosqichlar ko'rsatiladi: 1). Mavzuni tanlash Kurs ishining boshlanishi mavzuni tanlash bilan boshlanadi. Mavzu talabalar uchun qiziqarli va foydali bo'lishi kerak. 2). Ma'lumot to'plash va tahlil qilish Mavzuga oid ma'lumotlarni to'plash va ularni tahlil qilish kerak. Bu bosqichda o'quvchilar kutubxonalar, internet, maqolalar va boshqa manbalardan foydalanishi mumkin. 3). Ishning tuzilishini belgilash Kurs ishining tuzilishini belgilash kerak. Bu bosqichda kurs ishining qaysi bo'limlardan iborat bo'lishi kerak va har bir bo'lim qanday ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. 4). Ishning tarkibini belgilash Ishning tarkibini belgilash kerak. Bu bosqichda kurs ishining qaysi bo'limlardan iborat bo'lishi kerak va har bir bo'lim qanday ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. 5). Ishni yozish va formatlash Kurs ishini yozish va formatlash kerak. Bu bosqichda o'quvchilar o'z fikrlarini, tahlil va ma'lumotlarni yozish va formatlash qobiliyatlarini rivojlantirishlari kerak. 6). Ishni taqdim etish Ishni taqdim etish kerak. Bu bosqichda o'quvchilar ishlarini taqdim etish uchun yirik yarmarkalar va konferentsiyalarda qatnashishlari mumkin. Kurs ishini tayyorlash bosqichlari, kurs ishining zamonaviy talablarga mos kelishini va yuqori darajada tajriba va bilimlarni olishni ta'minlaydi. Pedagogik texnologiyalar deb qanday texnologiyalarga aytiladi? J: Pedagogik texnologiyalar, o'quvchilar o'rtasidagi aloqani oshirish uchun turli xil texnologiyalardan foydalanishni anglatadi. Quyidagi texnologiyalar pedagogik texnologiyalar deb ataladi: 1). Interaktiv darsliklar Interaktiv darsliklar, o'quvchilarning o'zlashtirish qobiliyatlarini rivojlantirish uchun yaratilgan darsliklardir. Bu darsliklar o'quvchilarning o'zlashtirishini oshirish va o'quvchilarning qiziqtirishini oshirish uchun interaktiv elementlardan foydalanadi. 2). O'quvchilar uchun video darslar Video darslar, o'quvchilarning o'qish qobiliyatlarini oshirish uchun yaratilgan darsliklardir. Bu darsliklar o'quvchilarning o'qishni osonlashtirish, qiziqtirish va o'zlashtirishlarini oshirish uchun video elementlardan foydalanadi. 3). O'quvchilar uchun interaktiv savollar Interaktiv savollar, o'quvchilarning o'zlashtirish va tahlil qilish qobiliyatlarini oshirish uchun yaratilgan savollar. Bu savollar o'quvchilarning o'z fikrlarini bayon etish va tahlil qilishni oshirish uchun interaktiv elementlardan foydalanadi. 4). Virtual darsliklar Virtual darsliklar, o'quvchilarning o'zlashtirish va tahlil qilish qobiliyatlarini oshirish uchun yaratilgan darsliklardir. Bu darsliklar o'quvchilarning o'z fikrlarini bayon etish va tahlil qilishni oshirish uchun virtual texnologiyalardan foydalanadi. 5). Online savollar va testlar Online savollar va testlar, o'quvchilarning o'qish qobiliyatlarini va bilim darajalarini oshirish uchun yaratilgan savollar va testlar. Bu savollar va testlar o'quvchilarning o'zlashtirishini oshirish va o'quvchilarning bilim darajalarini oshirish uchun online platformalardan foydalanadi. Pedagogik texnologiyalar o'quvchilarning o'zlashtirish qobiliyatlarini oshirish uchun yaratilgan texnologiyalar bo'lib, o'quvchilar o'rtasidagi aloqani kuchaytirish va o'quvchilar bilim darajalarini oshirishga xizmat qiladi. Axborot (informatsion) texnologiyasi deb qanday texnologiyalarga aytiladi? J: "Axborot (informatsion) texnologiyasi" (IT) - bu, axborot tizimlarini va ulardan foydalanuvchi dasturlarni rivojlantirish, o'rganish, o'rgatish va ulardan foydalanish uchun qo'llaniladigan texnologiyalar va vositalardir. Bu tizimlar va dasturlar, ma'lumotlar, axborot va xabarlar to'plamini qayta ishlashda yordam beradi va bizning hayotimizni osonlashtiradi. IT, kompyuterlar, telefonlar, internet, bulut hizmatlari, tarmoqlar, dasturiy ta'minot va boshqa ko'plab texnologiyalar bilan bog'liqdir. Mustaqil ishni tashkil etishning shakli va mazmuni haqida tushuncha bering? J: Mustaqil ishni tashkil etish, o'z-o'zini boshqarish, bajarish va moliyaviy qo'llab-quvvatlashni o'z ichiga olgan tadbir hisoblanadi. Bu, o'zini o'ziga egasi bo'lgan biznesni tashkil etish va boshqarishga qaraganda eng muhim aspektlardan biridir. Mustaqil ishni tashkil etishning yana bir eng muhim qismi, sizning ishingizga nima yetkazishni rejalashtirishdir. Mazmuni esa, mustaqil ishni tashkil etish, sizning o'zingizni boshqarish va o'z mijozlariga xizmat ko'rsatishni o'z ichiga oladi. Bu, ishni bajarish uchun kerakli resurslarni - xodimlarni, moliyaviy resurslarni va boshqa resurslarni tashkil etish va ularga ega bo'lishni o'z ichiga oladi. Mustaqil ishni tashkil etishda sizning tashabbus va jihatdan samarali bo'lish uchun kerakli bilim va tajribaga ega bo'lishingiz zarur. Buning uchun, biznesning o'zining o'ziga xos talablari va qoidalariga tushuntirilishingiz kerak, shuningdek, biznesingizni muvaffaqiyatli boshqarishni o'rganishingiz kerak. Maxsus fanlardan kurs ishi tashkil etishning ahamiyati nimadan iborat? J: Maxsus fanlardan kurs ishi tashkil etishning ahamiyati bir nechta sabablarga asoslangan: 1). O'z-o'zini rivojlantirish: Kurs ishi tashkil etish, o'z-o'zini rivojlantirish va yangi bilim va ko'nikmalarni o'rganishga va o'zlashtirishga imkoniyat beradi. 2). Sifatli ta'lim: Kurs ishi tashkil etish, sifatli ta'lim berish uchun yaxshi usullardan biridir. Bu, talaba va o'qituvchilar uchun mavjud bo'lgan o'zaro aloqani va muloqotni kuchaytiradi. 3). Ish bilan bog'liq bilimlarni o'rganish: Kurs ishi tashkil etish, talabalar uchun ish bilan bog'liq bilimlarni o'rganish uchun yaxshi bir usuldir. Bu, talabalarga amaliy mashg'ulotlar va ish bilan bog'liq ko'nikmalar o'rgatishga imkon beradi. 4). Kurslar orqali pul ishlash: Kurslar orqali pul ishlash, ularni o'rganishga va o'zlashtirishga yordam beradi. Bunday kurslar, talabalarga amaliy mashg'ulotlar va ish bilan bog'liq bilimlarni o'rganish uchun yaxshi bir usuldir. 5). Kurslar orqali kengaytirilgan imkoniyatlar: Kurslar orqali talabalar yangi imkoniyatlarga ega bo'lishadi, masalan, yangi ish o'rniga kirish, kengaytirilgan maosh olish va boshqa imkoniyatlar. 6). Sozlamalar: Kurs ishi tashkil etish, talabalarga o'zlarining sozlamalarini tanlashga imkon beradi. Bu, ularning o'zlarining qiziqishlariga va talabalarning o'zlarini qayerda o'rganishni xohlashiga qarab kurslarni tanlashiga imkon beradi. Mutaxassislik fanlarini o'qitishda qaндай pedagogik texnologiyalalar qo'llaniladi? J: Mutaxassislik fanlarini o'qitishda ko'plab pedagogik texnologiyalar qo'llaniladi. Ba'zi qo'llaniladigan pedagogik texnologiyalar quyidagilardir: 1). Interaktiv ta'lim: Bu texnologiya, talabalarning o'qish jarayonida qatnashishlarini va o'zlashtirishlarini ta'minlaydi. Bu, talabalarning o'qish jarayonida boshqa talabalar bilan fikrlashishlariga va ish birlikda qilishlari uchun imkoniyat yaratadi. 2). Qo'llanma va dasturlar: Bu texnologiya, talabalarga turli dasturlar va qo'llanmalarni o'rganish uchun imkon beradi. Bu, talabalarga amaliy tajriba olishlari uchun mukammal sahna yaratadi. 3). Masofaviy ta'lim: Bu texnologiya, talabalarga masofadan ta'lim olishlari uchun imkon beradi, masalan, onlayn darslar ko'rsatish, interaktiv o'qitish va boshqalar. 4). Gamifikatsiya: Bu texnologiya, o'qish jarayonini o'yinlar yordamida qiziqarliroq va qiziqishliroq qilish uchun ishlatiladi. Bu, talabalarni o'qish jarayoniga tortish va o'rganishni qiziqarliroq qilish uchun yaxshi usuldir. 5). Ikkinchi tillarni o'qitish: Bu texnologiya, talabalarga ikkinchi tillarni o'rganish uchun imkon beradi. Bu, talabalarga boshqa tillardagi matnlar, video va boshqa materiallarni o'qish uchun yaxshi usuldir. 6). Texnologik dasturlar: Bu texnologiya, talabalarga o'qish va o'rganishda ko'plab dasturlarni ishlatish uchun imkon beradi. Bu, talabalarga matematika, yozuv, tasvir va boshqalarni o'rganishda yordam beradi. Amaliy mashg’ulotlarini o’tish texnologiyalari nimadan iborat? J: Amaliy mashg'ulotlarini o'tish texnologiyalari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin: 1). Virtual va qo'shimcha realistlik simulyatsiyalar: Bu texnologiyalar orqali talabalar amaliy mashg'ulotlarni o'rgatish uchun o'zlarini ishga tushirishadi. Bu, yetarlicha tez va xavfsiz tarzda amaliy mashg'ulotlarni o'rganishga imkon beradi. 2). Robotlar va avtomatlashtirilgan qurilmalar: Bu texnologiyalar orqali talabalar amaliy mashg'ulotlarni o'rganish uchun real hayotga yaqinroq imkoniyatlar yaratishadi. Bu, talabalarga amaliy mashg'ulotlarni boshqarish va ulardan foydalanishni o'rganishga imkon beradi. 3). Augmented Reality (AR): Bu texnologiya orqali talabalar amaliy mashg'ulotlarni o'rganish uchun real hayotning qo'shimcha qismlari bilan tanishishlari mumkin. Masalan, AR texnologiyasi orqali talabalar o'zlarini jismoniy mashg'ulotlarni bajarayotgan ko'p yillik yiriklarga joylashtirishadi. 4). Virtual Reality (VR): Bu texnologiya orqali talabalar amaliy mashg'ulotlarni o'rganish uchun virtual dunyoga kirishadi. Bu, talabalarga qaysi harakatni qilishlariga qarab eng yaxshi natijani olish imkonini beradi. 5). Sensory learning (xissiy o'rganish): Bu texnologiya orqali talabalar amaliy mashg'ulotlarni o'rganish uchun o'zlarining yeteneklariga qarab o'rganishlari mumkin. Bu, talabalarga o'zlarining hissiyotlarini va yeteneklarini o'rganishga imkon beradi. 6). Collaborative learning (hamkorlik asosida o'rganish): Bu texnologiya orqali talabalar amaliy mashg'ulotlarni o'rganish uchun boshqa talabalar bilan hamkorlik qilishlari va boshqa sohalarda ish qilishlari mumkin. Bu, talabalarga o'zaro aloqani kuchaytirish va ish birlikda qilishni o'rganishga imkon beradi. Uzluksiz ta’lim turlarini sanab bering? J: Uzluksiz ta'lim, insonning butun hayoti davomida o'rganish jarayonidir va bu jarayon turli shakllarda amalga oshirilishi mumkin. Quyidagi ta'lim turlari uzluksiz ta'limning eng mashhur va umumiy shakllaridan ba'zilaridir: 1). O'rta maxsus ta'lim (OMT). Bu ta'lim turi o'rta va oliy maktablarda o'quvchilarga beriladi va o'quvchilarning qiziqishlariga qarab belgilanadi. 2). Kollej ta'limi. Bu ta'lim turi kollejlar, litseylar yoki ko'chma-ta'minot punktlarida o'quvchilarga beriladi va o'quvchilarning kollej darajalariga olib chiqishlari uchun tayyorlaydi. 3). Bakalavr ta'limi. Bu ta'lim turi oliy o'quv yurtlarida o'quvchilarga beriladi va 4 yil davomida o'quvchilarning ilmiy darajasini olishi mumkin. 4). Magistratura ta'limi. Bu ta'lim turi bakalavr darajasini olishgan o'quvchilarga beriladi va 1-2 yil davomida o'quvchilarning ilmiy o'qishni chuqurlashtirish va ilmiy sohaga tayyorlashni maqsad qiladi. 5). Ilmiy tadqiqotlar ta'limi. Bu ta'lim turi ilmiy sohalarda tadqiqot olib borishni o'quvchilarga beradi va 3 yilga to'g'ridan-to'g'ri ilmiy darajaga chiqish imkoniyatini beradi. 6). Ish bilan ta'lim (IBT). Bu ta'lim turi ish bilan ta'lim kurslarida o'quvchilarga beriladi va o'quvchilarning mahoratini oshirish va yangi kasblar o'rganishga yordam beradi. Uzluksiz ta'lim turlari bundan tashqari, yangi ta'lim turlari ham amalga oshirilmoqda. Uzluksiz ta'lim hayotimizda o'z o'rnini egallaydi va bizni hayotimizning har bir bosqichida yordam beradi. Amaliyot raҳbari va talabalarning asosiy vazifalari nimadan iborat? J: Amaliyot raҳbari va talabalarning asosiy vazifalari quyidagi holatlardan iborat bo'ladi: Amaliyot rahbari: - Amaliy mashqlarni tayyorlash; - O'quvchilar bilan aloqani o'rnatish; - Amaliy mashqlarning o'tkazilishiga nazorat qilish; - O'quvchilarning topshiriqlarini baholash; - O'quv dasturini rejalashtirish; - O'quvchilarning o'zlashtirilish darajasini baholash; - O'quvchilarning amaliy mashqlardan foydalanishini oshirish. Talabalar: - Amaliy mashqlarda ishtirok etish; - Topshiriqlarni va masalalarni hal qilish; - Amaliy mashqlarni o'zlashtirish; - O'quv dasturiga rioya qilish; - O'quv amaliyotlarida ishonchli bo'lish; - O'quv mashqlari va materiallarni yaxshi o'qish; - Amaliy mashqlarda o'zlashtirish darajasini oshirish. Oliy ta’lim muasassalarida malakaviy amaliyotni tashkil etish qanday tartibda olib boriladi? J: Oliy ta'lim muassasalaridagi malakaviy amaliyotlar quyidagi tartibda tashkil etiladi: 1). Dastur tayyorlash: O'qituvchilar o'quv dasturini tayyorlaydilar. Bu dasturda amaliyotning maqsadi, muddati, qo'llanadigan usullar va talablari kiritiladi. 2). Amaliyotning boshlanishi: O'quvchilar amaliyotni boshlaydilar va o'qituvchilar ularni ko'rib chiqishadi. 3). Amaliyotning tashkil etilishi: Amaliyot tashkil etiladi va o'quvchilar buning asosiy qismida ishtirok etadi. 4). Joriy etish: O'quvchilar amaliyotni joriy etishadi. Bu joriy etishda ular amaliyotning natijalarini kuzatib boradilar va o'qituvchilar ularni ko'rib chiqishadi. 5). Baholash: Amaliyot tugaganidan so'ng, o'qituvchilar o'quvchilarning amaliyotda qanday ish qilishini baholaydilar. Ular o'quvchilarning amaliyotda qanday muvaffaqiyatli bo'lishini baholashadi. 6). Taqdirlash: O'qituvchilar o'quvchilarning amaliyotda qanday ish qilishini taqdirlashadi. Bu taqdirlashda, o'qituvchilar o'quvchilarning amaliyotda ko'rsatgan natijalarini baholaydilar va ularning natijalari va o'zlashtirish darajalari boyicha baholashlarini taqdirlashadi. 7). Yakuniy baholash: Amaliyot yakunlanadi va o'qituvchilar o'quvchilarning amaliyotda ko'rsatgan natijalarini yakunlaydilar. Ular o'quvchilarning amaliyotda qanday muvaffaqiyatli bo'lishini baholashadi va ularning natijalarini taqdirlaydilar. Fan bo'yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish mezonlari haqida tushuncha bering? J: Fan bo'yicha talabalar bilimini baholash va nazorat qilish mezonlari quyidagi holatlardan iborat bo'ladi: 1). Baholash vositalari: Bu mezonlar o'quvchilar bilim darajasini baholash uchun ishlatiladigan formal vositalardir. Masalan, sinf testlari, imtihonlar, topshiriqlar, dars ishlariga qatnashish, va boshqa. 2). Portfolio baholash: Bu mezon, o'quvchilarning o'zlashtirish darajalarini baholash uchun ishlatiladi. O'quvchilar o'zlashtirish darajalarini oshirgan ishlarini jamlab oladilar va ularni baholash uchun o'quvchilarga imkoniyat beradi. 3). O'quv nazorati: Bu mezon, o'quvchilarning sinfdagi faoliyatlarini nazorat qilish uchun ishlatiladi. O'qituvchilar o'quvchilarning ishlarini ko'rib chiqishadi va ularni yaxshilash uchun maslahatlar beradi. 4). Peer-to-peer baholash: Bu mezon, o'quvchilarning bir-biriga yordam berishiga asoslangan. O'quvchilar bir-birining ishlarini ko'rib chiqishadi va ularni yaxshilash uchun maslahatlar beradi. 5). O'quvchilar portfoliyasi: Bu mezon, o'quvchilarning o'zlashtirish darajasini baholash uchun ishlatiladi. O'quvchilar o'zlarining o'quv yuklari, ishlar va muvaffaqiyatlari haqida ma'lumot jamlab oladilar va ularga baholash uchun o'quvchilarga imkoniyat beradi. 6). Online baholash: Bu mezon, o'quvchilarning bilim darajasini baholash uchun online imtihonlar va testlardan foydalanishga asoslangan. Bu mezon, o'quvchilarning bilim darajasini baholash uchun samarali va tezkor usuldir. Bularning har biri o'quvchilarning bilim darajasini baholash va nazorat qilishda muhim mezonlar hisoblanadi. O'quvchilarning bilim darajasini baholashda bir nechta mezonlardan foydalanish, o'quvchi o'zlashtirish darajasini yaxshilashda katta yordam beradi. Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi fani qanday tamoyillarga asoslanadi? J: Maxsus fanlarni o'qitish metodikasi, o'qituvchining o'zining o'qitish usullari, fikrlari va tasavvurlari asosida asoslanadi. Bu metodikada o'qituvchi fani yaxshi tushunish va o'rganish uchun kerakli tamoyillarni o'rganadi va o'quvchilarga o'zining o'qitish usullariga mos keladigan o'rganish usullarini o'rgatadi. Bu metodikada o'qituvchi o'z fikr va tasavvurlariga asoslanadi va o'rganish jarayonida o'quvchilarga o'zining o'qitish usullari va fikrlariga mos keladigan o'rganish usullarini o'rgatadi. Bu usullar, o'quvchilarning o'rganish jarayonida qiziqishlarini oshiradi va ularni fani yaxshi tushunish va o'rganishga rag'batlantiradi. Maxsus fanlarni o'qitish metodikasi, o'qituvchining o'zining o'rganish usullari va fikrlari asosida yaratilgan, shuning uchun har bir o'qituvchi o'zining usullariga mos keladigan o'rganish usullarini qo'llashni tavsiya qilamiz. Oraliq nazoratni tashkil etish qanday tartibda olib boriladi? J: Oraliq nazorat, o'qituvchilar tomonidan o'quv jarayonida o'quvchilarning o'zlarining o'rganish darajalari va tushunchalari bo'yicha yaxshi tushunishlarini va o'rganishlarini ta'minlash uchun amalga oshiriladigan bir nazorat turi hisoblanadi. Oraliq nazoratni tashkil etish uchun quyidagi tartibni tavsiya qilamiz: 1). O'qituvchi o'quvchilarning yozilgan ishlarini, topshirishlarini va baholarni baholash jadvalini yaratadi. 2). O'quvchilarning o'zlashtirishlarini, savollarga javoblarini va qo'shimcha yordamni taqdim etishini ko'rsatadi. 3). O'quvchilar bilan birebir muloqotlar o'tkazib, ularning qiziqishlarini va mulohazalarini eshitadi. 4). O'qituvchi o'quvchilar yaralashining sabablarini va yechilish usullarini aniqlaydi va ularni bu yo'nalishda yordam beradi. 5). O'quvchilar o'zining o'rganish jarayonida qayerda turli ko'nikmalar qo'llashlari mumkinligini aniqlaydi va ularni yordam beradi. 6). O'qituvchi baholash jadvalidagi baholarni tahlil qiladi va o'quvchilarga bu baholarga ko'ra qanday takomillashlar kerakligini to'g'risida maslahat beradi. 7). O'quvchilarning baholash jadvaliga qatnashishlarini, qiziqtirishlarini va mulohazalarini eshitadi va ularni o'zining o'rganish jarayonida yaxshi tushunish va o'rganishga rag'batlantiradi. Oraliq nazoratning yaxshi tashkil etilishi o'quvchilarning o'rganish jarayonida yaxshiroq natijalarga erishishiga yordam beradi. Олий ўқув юртидан кейинги таълим деганда нимани тушунасиз? J: "Олий ўқув юрти" деган ҳолатда кўпчиликда ундошлар ўқув юртлари, колледжлар ёки университетларни ўз ичига олган ҳамда таълим олиш муддати олий таълим муассасаларида ўқув турмуш йўлларида давом этган шахсларни имзолиш мақсадида ишлатилади. "Олий ўқув юртидан кейинги таълим" деганда, маълум бир ўқув юртидан (масалан, колледждан ёки университетдан) тугатган кейинги ўқув турмуш йўлида давом этган шахсларни ўз ичига олган мақсади тушуналади. Бу юртда, олий ўқув юртидан кейинги таълим, олий таълим муассасаларида ўқув турмуш йўлида давом этган шахсларнинг ўқув турмуш йўлида давом этган таълим дастурлари бўйича ўқув олишга ишончли тайёрликни ўз ичига олганини ёки бир ёки бир неча марказларда ўқув турмуш йўлида давом этган ёки ўқувни тугатган шахсларнинг қайта таълим олиш мумкинотидан фойдаланилади. Илмий тадқиқот усулларига нималар киради? J: Илмий тадқиқот усуллари фаннинг мазмун ва муҳитига мослишувини текширувчи, маълумотларни топиш ва таҳлил қилиш учун муҳим ва зарур бўладиган усуллардир. Бу усуллар ўқувчиларга, илмий мақола ва илмий-тадқиқот ишларида фойдаланилади. Илмий тадқиқот усуллари ёзувчилар томонидан амалга оширилаётган илмий ишларда учраши ёки илмий мақолаларда кўрсатилади. Бу усуллар орасида маълумот топиш, ўқиш, таҳлил қилиш, ўз натижаларига келиб чиқиш учун саволлар тузиш, маълумотларни муҳокама қилиш, таҳлил қилиш усуллари киради. Бу усуллар олий таълим муассасаларида ўқувчиларга ўқитилади ва улар томонидан илмий мақолалар ёзиш, илмий тадқиқот ишлари амалга ошириш, зерикаргоҳ ва тадқиқот марказларида ишларни амалга оширишда фойдаланилади. Шахснинг баркамоллигини таъминловчи манбалар нималардан иборат?. J: Шахснинг баркамоллигини таъминловчи манбалар кўп мавжудликдан иборат бўлиб, бу ўқувчилар, ўқув курслари, муаллимлар, ўқув юритувчилар, машқлар ва бошқа ўқув материалларидан ташкил топган бўлади. Бундан ташқари, шахснинг баркамоллигини таъминловчи манбалар мавжуддир: - қон таъминоти ва тиббий хизматлар; - физкувватлик ва спорт манбалари; - маънавий манбалар (маънавий қарорларга муҳтаҷ тўғри келадиган тадбиркорлик, ёритиш, марифатдорлик); - ижтимоий манбалар (ўзбек тилида ёзувчи манбалар, ижтимоий тармоқлар ва интернетдаги маълумотлар, ҳодисалар, ривоятлар ва бошқалар); - молиявий манбалар (бюджет ва молиявий хизматларга мурожаат этиш, молиявий савдолар, саралаш, тўлов ва бошқа); - хўжалик манбалари (ҳўжалик маҳсулотлари, хўжалик маҳсулотларини сотиб олиш ва бошқалар). Ушбу манбалар шахснинг баркамоллигини таъминлашда муҳим мавжудликни ташкил этишда ёрдам беради. Масофадан ўқитиш қандай амалга оширилади? J: Масофадан ўқитиш ҳозирда ўқув курсларининг ва онлайн таълимнинг машқ бўлади. Масофадан ўқитишда, ўқув курслари ва онлайн таълим тизимлари кўпчиликларида фойдаланиладиган технологиялардан фойдаланилади. Онлайн таълимда ўқувчилар масофадан ўқиш учун интернет ва компютер ёки телефонларидан фойдаланилади. Бу тарзда ўқувчилар курслар мавзуларига мослишувчи видеоларни ёки ўқув материалларини ўқишади. Онлайн таълим тизимларида ўқувчилар муаллимлар ва дигар ўқувчилар билан биргаликда фойдаланиб, саволларни ёзиб ёки муаллимларга мурожаат қилишади. Онлайн таълим тизимларида ўқувчилар маълумотларни ўз вақтида ёзиб, уларни ўқиш учун мактабгачаҳам олишга муқоввам бўлмайди. Ўқувчилар курсларни тўлиқ тугатганигача ўз вақтида ёзиб, курсларни кўриб чиқиш ва ўзининг ўқувларини таҳлил қилиш мумкин. Масофадан ўқитиш учун онлайн таълим тизимларидан фойдаланиш тезкор ва мукаммаллиги кўп. Бундан ташқари, онлайн таълим ҳаммага муносабатдор ва мақул нархда бўлади. Ўқитиш методларини танлаш нималарга боғлиқ? J: Ўқитиш методларини танлашда бир неча муҳим факторларга эътибор бериш керак. Бу факторлар ўқувчиларнинг турли мантиқий бўйича талабларига, турли ёшларга мослишувчи бўлишига, ўқув курсларининг целига, ёрдамчи манбаларга мавжудлигига ва бошқа таҳрирларга мос келади. Шу сабабли, ўқувчилар юқоридаги факторларни эътиборга олиб, ўқув курсларидан фойдаланиш учун тўғри ёндашувни танлашлари мумкин. Ўқитиш методларини танлашда эътиборга олинадиган муҳим факторлардан баъзилари шундай: - Ўқувчиларнинг мантиқий ва ёшига мослиҳ бўлиши; - Ўқув курсларининг цели ва мавзулари; - Ёрдамчи манбалар ва муаллимларнинг мавжудлиги; - Масофалар ва молиявий муаммолар. Ўқитиш методларидан бошқа муҳим факторларга эътибор бериш керак. Масалан, кейинги факторларни эътиборга олинг: - Ўқув курсларида амалий ва назариявий мавзулар турлари; - Курсларнинг фойдали маслаҳатлар ва ёндашувлари; - Ўқув курсларининг нархи ва тўлов тартиби; - Курсларнинг муддати ва ёрдами мавжудлиги. Шундай қилиб, ўқув курсларида ҳар бир ўқувчи турли талабларга эга бўлиши мумкин ва уларнинг ўқиш учун турли ёндашувларни танлашлари керак. Олий таълим учун тайёрланадиган ўқув адабиётларининг турларини санаб, изоҳлаб беринг. J: Олий таълим учун тайёрланадиган ўқув адабиётлари умуман икки турга бўлинади: нафақат ўқув адабиётлари ва илмий-тадқиқотий адабиётлари. Ўқув адабиётлари олий таълим муассасаларида ўқувчиларнинг таҳсилга ўтиш учун тайёрланадиган китоблардир. Бу турдаги адабиётлар умуман кенг тарқалади ва ички ички мавзуларга бўлинади. Бир неча мавзудаги китобларда ўқувчиларнинг таҳсилга ўтиши учун керак бўлган барча маълумотлар мавзувий тартибда жойлаштирилган. Илмий-тадқиқотий адабиётлари олий муассасаларда ундошларнинг илмий тадқиқотларини ўтиш учун тайёрланадиган китоблардир. Бу турдаги адабиётларда кенг мавзуларга тегишли маълумотлар берилади ва улар илмий тадқиқотларда фойдаланиладиган маълумотлар бўлиши мумкин. Бу турдаги китоблар олий таълим муассасаларидаги муаллимлар ва илмий кадрларга маълумот таъминлашда ҳам кўп тарқалади. Ҳозирда бу турдаги адабиётлар ўзаро ижодий муносабатлар билан ривожланмоқда ва кенг кўрилади. Малака деганда нимани тушунасиз? J: Малака - бирор бир машқни ёки фаолиятни адолатли, муҳокамали ва муносабатдорлик билан бажариш учун керакли билмалар, маълумотлар, умумий тайёрлик ва мустақил фикр ҳамда иқтисодий маълумотларга эга бўлишдир. Малака, адабиётлар, мутолаа қилинган фанларда маълумотларни организациялаш, таҳлил қилиш ва фикрларни баён қилиш мавзуларида кўпроқ аҳамият келтиради. Малака, адабиётлар, мутолаа қилинган фанларда маълумотларни организациялаш, таҳлил қилиш ва фикрларни баён қилиш мавзуларида кўпроқ аҳамият келтиради. Малака, маълумотларни топлаш, таҳлил қилиш, фикрларни баён қилиш ва эссе ёзишда кўпроқ муҳим рол ойнайди. Бу ерда малака, биродарлик, инсоний муносабатлар, сифат ва маънавий меъёрларга эга бўлишни ҳам талаб этади. Шахснинг баркамоллигини таъминловчи манбалари ҳақида фикр билдиринг. J: Шахснинг баркамоллигини таъминловчи манбалар ҳақида бир неча маслаҳатлар юзага келади: 1). Умумий саломатлик манбалари: Бу манбалар организмнинг тезкор ишлаши ва хавфсизликни таъминлаш мақсадида муҳим рол ўйнайди. Бу манбаларнинг ёрдамида здоровый турмуш, маънавий тинчлик ва физикавий кучликни сақлаб қолиш мумкин. 2). Соғлиқни сақлаш манбалари: Бу манбалар тушлик, тўғри ўринлаш, чиқимларнинг тозалиги, мағизалар, мева-сабзавотлар каби ёнатқазиш маҳсулотларининг тозалиги, соғлиқликни таъминлаш мақсадида муҳим рол ўйнайди. 3). Тинчлик манбалари: Жигар, тери, сўғинди, терме, уйқу, муҳаббат, турмуш, кутиш, муҳим мулоқотлар каби фаолиятлардаги тинчликни таъминлаш мақсадида муҳим рол ўйнайди. 4). Маънавий манбалар: Инсоннинг маънавий қобилиятларини ошириш учун, оқу, мутолаа, фикрларни алмаштириш, маънавий муносабатларни таъминлаш мақсадида муҳим рол ўйнайди. 5). Иқтисоди манбалар: Иқтисоди манбалар оиланинг танҳа номусини таъминлаш мақсадида муҳим рол ўйнайди. Ҳаётида танҳаларга киришни камайтириш, кўп термизлик маҳсулотлар, иш бериш, танҳа мулоқотлар каби муаммолардаги иштироки кўпроқ муҳим аҳамиятга эга. Баркамоллигини таъминлаш учун манбалар бундай маслаҳатларга амал қилинади. Инновацион технологиялар деганда нима тушунилади? J: "Инновацион технологиялар" деганда янги ва муҳим технологияларни ёритади, ки фарқлиликли соҳаларда амалга оширилади. Масалан, компютер ва мобил технологиялар, интернет, машинавий технологиялар, иссиқлик энергияси технологиялари, ишлаб чиқариш ҳужжатлари технологиялари, медицина ва биотехнологиялар, иқтисодиёт технологиялари, янги материаллар ва кимёвий технологиялар каби. Инновацион технологияларнинг асосий мақсади жамиятнинг муаммоларини ҳал қилиш, оқилонлигини ошириш ва ишончли ҳаёти яратишдир. Қобилият деганда нимани тушунасиз? J: Қобилият деганда, шахсий ва корхона касб-ҳунарларини органишда ёки ишловчиларнинг маҳоратларини ҳисобга олишда юқори даражада бўлган маротабага асосланган муҳим сифатларни тушунаёт. Бу сифатлар ёшларда ўрганиладиган кўпчилик мавзуларни ёндаштириш, таҳсилга оид маротабага етакчилик, савдо-сотиқда фуқаролар билан мулоқотларни органиш, ташқи давлатлар билан мулоқотларни ўрнатиш ва бошқа кўпчилик мавзуларни ёндаштиришга ҳам ёрдам беради. Кўникма деганда нимани тушунасиз? J: Кўникма деганда, маълум бир мавзуга ёки масалага мутолиа қилиш учун ундошлар ёки эса эътибор қарши келишувлар арасидаги ёзувчи ёки айтучи ўртасидаги муносабатларни тушунаёт. Масалан, сиёсий муносабатларда кўникма кўп тарқалади, ёшларнинг ўзара мунобақатларида ёки фикрларида кўникма юзага келади. Ўшанда кўникма, муносабатларда юқори сифатда мулоқот яратиш учун керакли бўлади. Магистратура ўқитиш тизими деганда нимани тушунасиз. J: Магистратура ўқитиш тизими, бакалавриат дипломини олган шахсларнинг ўқув жиҳатидан ўзларини ёқдан ошириш, даражаларини ошириш ва маълум бир илмий-тилқилик даражасига эришиш имкониятини берадиган тизимдир. Бу даражалар маълум бир илмий масалага ёки таҳсилга оид бўлган бўлимларда ўқув олиш имкониятини беради. Магистратура таълими мазкур даражаларни ўз ичига оладиган 1-2 йиллик ўқув давридан иборат бўлиб, ўқувчилар илмий ишлар учун маълумотлар олиб, илмий мақолалар ёзиш ва илмий конференсларга қатнашадилар. Таълимда илм орқали билим олиш деганда нимани тушунасиз? J: Таълимда илм орқали билим олиш, ададий маънода, фанлар, илмий масалалар ва муаммолар ҳақиқатларини ёки муҳитдаги оқибатларини таҳқиқ қилиш, анализ қилиш, таҳлил қилиш ва йўлғон мулоқотларни ўрганиб чиқиш процессидир. Илм орқали билим олиш, фанларнинг тарихидан бошлаб, жорий замондаги янги аксариятларга кадам қўйишни ва фанларнинг анча кенгайтирилган аҳамиятини тушуна олишни ёритади. Одатда, таълимда илм орқали билим олиш, унинг ўзига хос хусусиятлари бўлган илмий қайта ишланиш, илмий мақолалар ёзиш, илмий мулоқотларга қатнашувчи бўлиш ва илмий ишларнинг амалга оширилишидан ташқари, жамиятга фойдали блоглар, мақолалар, китоблар ва бошқа материалларни тайёргарлик билан таҳлил қилишга йўлғонлик ҳосил қилишни ҳам ёритади. Ўзбекистон Республикасида таълим соҳасидаги ислоҳотларнинг асосий мақсади ҳақида фикр билдиринг. J: Ўзбекистон Республикасида таълим соҳасидаги ислоҳотларнинг асосий мақсади ўқув жараёнини ўз вақтида таъминлаш ва ўқувчиларнинг туғилган потенциалларини жуда қадимгида эҳтимолликлардан ёқ қилиб чиқишдир. Бу ерда, таълим соҳасига катнашган барча шахсларнинг жисмоний, руҳоний ва академик мавзудаги мунозараларига унсият кўрсатилади. Ўзбекистонда таълим соҳасидаги ислоҳотларнинг бир неча мақсадлари мавжуд: янги таълим технологияларини жорий қилиш, ўқув жараёнини автоматлаштириш, муаллимлар ва ўқувчилар учун мақсадли ва муҳим маълумотларни ёритиб бериш, ўқув дастурларини ҳозирги замонга мослаштириш ва бошқалар. Бу ислоҳотларнинг натижалари ўқувчиларнинг маълумот олиш тартибида катнашган ўзгаришларни мавжуд ёки янги таълим технологиялари ва маданиятларини ташкил этишда юқори даражада ишланишига олиб келади. Бу ерда, ўқувчиларнинг таълим мақсадларига етакчилик беради ва ўқув жараёнини тезроқ таъминлашга ҳам ёрдам беради.
Диссертациянинг таркибий қисми неча қисмдан иборат бўлади? J: Диссертация обычно состоит из следующих структурных элементов: 1). Титульный лист - это первая страница диссертации, на которой указываются заголовок диссертации, имя автора, ученая степень, наименование учебного заведения и год защиты. 2). Аннотация - это краткое изложение основных идей и результатов диссертации на одной странице. 3). Содержание - это список всех глав, разделов и подразделов, которые включены в диссертацию. 4). Введение - это первая глава диссертации, в которой авторы обычно дают общее представление о контексте исследования, формулируют цель и задачи диссертации, а также рассказывают об исследовательском подходе, методах и предполагаемых результатах. 5). Обзор литературы - это глава, в которой авторы рассматривают существующие исследования, связанные с темой их диссертации, и оценивают их вклад в науку. 6). Методология - это глава, в которой авторы описывают методы исследования, которые они использовали для сбора и анализа данных. 7). Результаты - это глава, в которой авторы представляют полученные результаты исследования. 8). Обсуждение - это глава, в которой авторы интерпретируют свои результаты, сравнивают их с результатами других исследований и обсуждают их значимость для науки. 9). Заключение - это глава, в которой авторы подводят итоги своей работы, обобщают свои результаты и предлагают направления для дальнейших исследований. 10). Список использованных источников - это список литературы, которая использовалась авторами для написания диссертации. 11). Приложения - это дополнительные материалы, которые не были включены в основной текст диссертации, но могут быть полезны для понимания исследования. Например, это могут быть таблицы, графики, диаграммы, фотографии и т.д. Ўқитиш методларини танлаш нималарга боғлиқ бўлади? J: Учқуларни ўқиш учун фойдаланадиган ўқитиш методлари бир нечта факторга боғлиқ бўлади: 1). Мақсад: Учқу мақсади ва унинг даромадлиги учун мос тузилган ўқитиш методлари мавжуд. Масалан, биз сўзларни ёдлаш учун бошқа, амалий ва муҳитдаги тилга ўқиш учун бошқа методлардан фойдаланишимиз мумкин. 2). Тақвим: Учқу ўқишга бўлинган вақт ва муддатларига боғлиқ бўлади. Қисқа муддатли ўқитишлар, ўқишни тез тамомлаш учун муҳим бўлади, унда долзарб ёдловлар ёдгорлаштирилади. 3). Ўқувчиларнинг тақдимоти: Ўқувчиларнинг ўқиш манбаларига мунтазам мувофиқлиги мажбурий бўлади. Мунтазам мувофиқлик ўқувчиларнинг ўқитиш манбаларига кўпроқ қўллашлари учун керакли маҳсулотларни тақдим қилишга ёрдам беради. 4). Ўқувчиларнинг маълумот турганлиги: Ўқувчиларнинг маълумот турганлиги, уларнинг ўқиш устиқлигини таъминлаш учун муҳим рол ўйнайди. Масалан, агар учқу муҳим терминларни ёдлашга бўлса, уларни аниқлаш учун маълумот турганлиги мажбурий бўлади. 5). Ўқувчиларнинг манафиъи: Ўқувчиларнинг манафиъи ўқувчиларни ўқитиш методларини танлашга мажбурий бўлади. Масалан, улар тасвирлар ёки видео материаллар билан ўқишни ўзларига зарур бўлиши мумкин. Умуман, ўқитиш методини танлашда учқу мақсади, тақвим, ўқувчиларнинг тақдимоти, маълумот турганлиги ва манафиъи кўрсаткичлари муҳим аҳамиятга эга бўлади.
Мустақил ишларнинг турларини санаб беринг? J: Мустақил ишлар ҳамма ишчиларга мағлуб бўлган иш тури бўлиб, уларни ўзини ишлаб туриш мумкин бўлади. Мустақил ишларни бир неча турига бўлиш мумкин: 1). Фриланс ишлар: Бу туридаги ишларда ишчи мустақил турда ишни ўзи топади ва унга келтирилган муддатда тугатиш мажбурий бўлади. 2). Бизнесни ўзини ишлаш: Бизнесни ўзини ишлаш мустақил турдаги ишларнинг енг кўп туридир. Ушбу турдаги ишларнинг мисоллари ўзида интернет магазинлари, маркетинг консультациялари, бизнес плани ишлаш ва бошқалар киритиш мумкин. 3). Кадрларни ёрдам бериш: Бу турдаги ишларда ишчи ёки компания мустақил турда ишларни ўзи топади. Улар маълуматларни кўплаштириш, бошқа ишчиларни номзод қилиш, интервюларни ташкил қилиш ва бошқалар киритиш мумкин. 4). Авторлик ишлари: Авторлик ишлари мустақил турда ёзиб бўлган китоблар, мақолалар, статистикалар, блоглар, сценарийлар ва бошқаларни ёзиш мақсадида ўқувчилар ёки мавзу бўйича кўп маълумоти бўлган шахслар ишлаши мумкин. 5). Интернетдаги ишлар: Интернетда мустақил турда ишлаш мавжуд бўлади. Ушбу турдаги ишларнинг мисоллари ёзувчи бўлиш, веб-дизайнерлик, веб-дастурчилик ва мақул дизайнерлик киритиш мумкин. Умуман, мустақил ишларни бир неча тури бўлиш мумкин. Фриланс ишлар, бизнесни ўзини ишлаш, кадрларни ёрдам бериш, авторлик ишлари ва интернетдаги ишлар уларнинг мисолларидир.
“Инновация” иборасига тўғри таъриф беринг. J: Қуйидаги таъриф билиб олинган ҳолда, "инновация" - бир неча қадамлар ёки ишларни ташкил қилишда янги, илғор технологиялар ёки идеялардан фойдаланишдир. Инновация амалиёти технологиялар, маҳсулотлар, хизматлар, ишловчи кадрлар, марказий ва жойлашган қурилмалар, сиёсат ва бошқа секторларда ўзига хос хусусиятларга эга бўлиши мумкин. Инновация ўзига хос хусусиятлари билан таништирилади, уларни дунёга киритиш ва таҳлил қилишга ёрдам беради. Макола кандай талаблар асосида ёзилади? J: Макола ёзишда кўпчиликда ёзувчиларга маълумот беришга қарашликда, унда келажакда Panthera AI тўғрисидаги маълумотларни тушунтириш учун тўлиқ ва тўғри маълумотлар киритилган. Макола кандай талаблар асосида ёзилган эмас, лекин унда Panthera AI-нинг технологияси, блокчейнда тартиб сақланган маълумотларнинг муҳимияти, Panthera AI-нинг жорий ва келиб чиқиш режалари, Panthera AI-даги AIP токени тўгрисидаги маълумотлар, Panthera AI-нинг ишловчилари тўғрисидаги маълумотлар кўрсатилган. Маколада Panthera AI-га боғлиқ эълонлар мавжуд бўлиши мумкин. 41. Инновацион технологиялар деганда нима тушунилади? J: Инновацион технологиялар, янги ва илғор, кўп марказий ва жойлашган қурилмаларни ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган технологияларни ёки ишлаб чиқариш сифатида янги илмий-техникавий ишларни айнан шундай илғор технологияларни тушунтиради. Инновациялар махсус сўровларга жавоб бериш учун, муаммоларни ёки кундузги масалаларни ёкка тушириш учун, янги маълумотлар олишга, янги технологияларни ёки ишларни ишлаб чиқариш учун ёки мавжуд технологияларни янгилаш учун фойдаланилади. Инновацион технологиялар мисоллари орасида, иссиқлиқ энергияси, телекоммуникациялар, кўп каналли мулажалар, автомобилларнинг автоматик назорати, ҳатмлар, қурилиш-инжинерияси ва бошқалар кириши мумкин. Бир неча ҳолда, инновацион технологиялар, янги фикрлар, илмий маълумотлар ва техникаларни ишлаб чиқаришда фойдаланилади. Олий таълимда кенг қўлланиладиган педагогик технологиялар. J: Олий таълимда кенг қўлланиладиган педагогик технологияларга мисоллар ҳамда уларнинг мақсадлари ҳақида маълумотлар қуйидагилардир: 1). Тарбиявий интернет-сайтлар ва веб-порталлар: Учувчилар билан мулоқотда ишлатиш мумкин бўлган веб-сайтлар ва веб-порталлардан фойдаланишда, маълумотларни тез топиш ва кўрсатиш мумкин бўлади. 2). Интерактив дарслар: Интерактив дарслар олий таълимнинг асосий кенгайтирилган технологияларидан биридир. Бу дарсларда учувчилар масалаларни баҳолашда ва бирлаштиришда ундай мақолалари чоп этиш мумкин бўлади. 3). Видео дарслар: Видео дарслар олий таълимда кенг қўлланиладиган технологиялардан биридир. Бу видео лекторийалар учун муаллимлар ёки қўлланувчилар тақдим этилади. 4). Ташқи мавзулар: Ташқи мавзулар олий таълимнинг асосий кенгайтирилган технологияларидан биридир. Бу мавзуларда учувчилар уларнинг ёғин муаммолар жуда оқибатланган ва уларни ўрганиш мумкин бўлади. 5). Ресурслар базаси: Ресурслар базаси олий таълимда кенг қўлланиладиган технологияларидан биридир. Унда учувчиларга керакли маълумотлар ва марказий мақолалар кўрсатилади. Бу мисоллар фақат бир неча технологиялардан иборатдир, балки олий таълимда кенг қўлланиладиган педагогик технологияларнинг фақат бир чўнғиликларидир. Улар олий таълимда ўқувчиларга раҳбарлик қилишда, уларнинг маълумотларини янада тезроқ ва сифатли қабул қилишда ва ўз ишларини янада яхши йўналтиришда кўпчиликда фойдаланилади. Таълимни ташкил этиш шакллари нечта? J: Таълимни ташкил этиш шакллари мавжуд ташкилотнинг мақсадига, фаолият турларига, мақсадга жўнатиладиган оқувчилар сонига қарашлик ҳолатига боғлиқ бўлиши мумкин. Бу шакллар олий таълимнинг мақсадларига мувофиқлигини ва оқувчиларнинг яқинида жисмоний-маънавий тарбиявий омилларини аҳамият билан эмас, ўқув тизимлари ва дастурларига мувофиқлигини таъминлаш мақсадида амалга оширилади. Таълимни ташкил этишга мисоллар: - Дарслик; - Лекторий; - Маънавий мураккаб тайёрлаш; - Черт-чўп тайёрлаш; - Ўқув китоблари ва университетлар учун юзасига олинган ўқув қўлланмаларини тайёрлаш; - Онлайн-дарслик ва видео-дарсликлар; - Олий таълим порталлари ва веб-сайтлари. Назарий тадқиқот усуллари деганда нимани тушунасиз? J: Назарий тадқиқот усуллари, асосан, илмий мақолалар, илмий тезислар, илмий ишларни таҳлил қилиш, ўқитиш, мулохазаларни олиш ва таҳлил қилиш, онлайн ва ўқувчиларга амалий машқларда фойдаланилади. Бу усуллар бир нечта ҳолатларда фойдалана билиб, масалан: - Кузатувчи тадқиқот, яъни маълумотларни жамлаб олиш ва уларни таҳлил қилиш учун фойдаланади; - Муҳокаматли тадқиқот, яъни бирор мулохазани таҳлил қилиш учун фойдаланади; - Таҳлилчи тадқиқот, яъни маълумотларни кўрсатиш, таҳлил қилиш ва ўқитиш учун фойдаланади; - Таҳлилий тадқиқот, яъни мулохазаларни таҳлил қилиш учун фойдаланади; - Амалий тадқиқот, яъни мулохазаларни амалий ташқилий чарақтерда таҳлил қилиш учун фойдаланади. Бу усуллар ўқувчиларга, илмий тадқиқотчиларга ва илмий тадқиқотларни олиб борадиган тадқиқотчиларга кўпроқ илмий маълумотлар олиш, ўрганиш ва бошқа илмий фаолиятларни амалга ошириш учун муҳим рол ойнайди. Махсус фанлардан курс ишини тайёрлашнинг қандай босқичлари мавжуд? J: Махсус фанлардан курс ишини тайёрлаш қандай босқичлардан иборат бўлади: 1). Курсларнинг мақсади тўғрисидаги аниқланиш ва курсларни кимлар учун тайёрлаш кераклигини аниқлаш. Ушбу босқичда курснинг мақсади, мазмун ва мақсадга жўнатиладиган оқувчилар сони белгиланади. 2). Мазмун тайёрлаш бўйича кўрсатмалар ва дастурлар ишлаб чиқиш. Бу босқичда курснинг мазмуни, бўлинмалари, дастурлари, маълумотлар базаси ва бошқа муҳим маълумотлар ишлаб чиқилади. 3). Курс материалларини тайёрлаш, мавзуларга бўлинтириш ва курсларнинг давомийлиги ҳақида аниқлаш. Ушбу босқичда курс материаллари, мавзуларга бўлинтириш, курсларнинг давомийлиги ва оқувчиларнинг баҳоси ҳақида аниқламалар ишлаб чиқилади. 4). Курснинг умумий даражаси ва оқувчиларга нима кўрсатиш кераклиги ҳақида аниқлаш. Ушбу босқичда курснинг умумий даражаси, оқувчиларга нима кўрсатиш кераклиги, курсларни тугатган оқувчиларнинг баҳоси ва бошқа муҳим маълумотлар ишлаб чиқилади. 5). Курснинг мувофиқлиги, амалий аҳамияти, техник тажрибалар, курс олиш усуллари ва ундаги муаммолар ҳақида аниқлаш. Ушбу босқичда курснинг мувофиқлиги, амалий аҳамияти, техник тажрибалар, курс олиш усуллари ва ундаги муаммолар бўйича аниқламалар ишлаб чиқилади. 6). Курснинг меъёрлари, мавзулари, давомийлиги ва оқувчиларга кўрсатиш кераклиги ҳақида мониторинг ва таҳлиллар ўтилиши. Ушбу босқичда курснинг меъёрлари, мавзулари, давомийлиги, оқувчиларга кўрсатиш кераклиги, баҳолар ва таҳлиллар ўтилиши кўрсатил Maxsus fanlarni o’qitish metodikasi faниning vazifalari nimadan iborat? J: Maqsadli fanlarni o'qitishda Maxsus fanlarni o'qitish metodikasi faqatgina ijodiy ish yoki fikrlashga asoslangan emas, balki qo'shimcha vazifalar bilan ham ta'minlanadi. Ushbu metodikada o'qituvchilar quyidagi vazifalarni amalga oshirishlari talab qilinadi: 1). O'quvchilarni ushbu fanlar bilan qanday bilim va ko'nikmalar bilan tanishishga yordam berish. 2). O'quvchilarning o'ziga qarashli o'qishni oshirish uchun motivatsiya va qiziqishlarini oshirish. 3). O'quvchilarning fikr yuritish, muhokama qilish va savollar yaratishni oshirish. 4). O'quvchilarning fanni amaliyotga o'tkazishlari uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarni o'rganish va ularni qo'llashni o'rgatish. 5). O'quvchilarning kreativlik va ijodiylikni oshirish uchun masalalar yaratish. 6). O'quvchilarning o'qitilgan materiallardan foydalanish va ularni o'zining asabiy tili bilan bayon qilishni o'rganish. 7). O'quvchilarning o'rganish va o'qitish jarayonida ishtirok etishini rag'batlantirish. 8). O'quvchilarning fanni mustaqil o'rganishini oshirish uchun ilmiy maqolalar, videolar va boshqa manbalardan foydalanishni o'rganish. 9). O'quvchilarning fanni o'rganish uchun bir-biriga yordam berish va o'zlashtirishni oshirish. 10). O'quvchilarning o'rganish jarayonida xatolarni tuzatish uchun o'zlarining tahlil qilish va tadqiqot qilish ko'nikmalarini o'rgatish. Дарслик ишлаб чиқишнинг қандай талаблари мавжуд? J: Дарслик ишлаб чиқиш ишлари қуйидаги талабларни талаб қилади: 1). Ишлаб чиқиш технологиялари: Ишлаб чиқиш учун қулоқликлар, кабеллар, компонентлар ва бошқа техникалар керак бўлади. Шунинг учун, ишлаб чиқиш компаниялари қулоқликларни, турли компонентларни ва бошқа техникаларни сотиш ва сақлаш кабинетларига эга бўлади. 2). Мавзуларга эга бўлиш: Ишлаб чиқиш маҳсулотлари кенг мавзуларда ишлаб чиқилади. Бу мавзуларда кўпчилик мавзуларга оид бўлган маълумотлар, масалалар ва муаммолар кўрсатилади. 3). Техник маълумотлар: Ишлаб чиқиш инженерлари техник маълумотларга эга бўлиши керак. Улар компьютер ёрдамида энг янги дизайн ва моделлаштириш софтверларида хорижий қулоқликлар ва компонентларни ўрнатиш мумкин. 4). Хавфсизлик: Ишлаб чиқишни амалга оширишда хавфсизлик муҳим асосий мавзулардан биридир. Ишлаб чиқиш компаниялари ўзларининг маҳсулотларини хавфсизлик стандартларига мувофиқ тестлаб ўтади. 5). Қулайлик: Ишлаб чиқиш компаниялари мустақил ишлаб чиқиш учун қулоқлар ва компонентларни яхши тақсимлаштириш ва уларни ўрнатиш учун муҳим мавзулардан биридир. 6). Амалдаги технологияларга мослаштириш: Ишлаб чиқиш компаниялари янги технологияларни кузатишга ҳаракат қилади ва янги компонентларни ўрнатишда қулоқлари ва техникалари кўпайтиришга ҳаракат қилади. 7). Муҳим мазмунлар: Ишлаб чиқиш компаниялари мустақил ишлаб чиқиш учун муҳим мазмунларни кўрсатади. Улар тахлил, таҳлил, таққослаш ва тестларни ўтади. 8). Қулай таҳлил ва тестлар: Ишлаб чиқиш компаниялари таҳлил ва тестл
Ўқув қўлланма қандай талаблар асосида ишлаб чиқилади? J: Ўқув қўлланмалар қуйидаги талаблар асосида ишлаб чиқилади: 1). Мақсад: Ўқув қўлланмаларнинг мақсади очиқ ва аниқ бўлиши керак. Қўлланмани ишлатиш мақсади, ўқувчиларга ёрдам бериш учун бўлиши ва қайта фойдаланиш мумкин бўлиши керак. 2). Мазмун: Ўқув қўлланмаларнинг мазмуни мустақил, аниқ ва бошқа қўлланмалардан ёритиб бериш керак. Қўлланмада мавзуни қулай тушунтириш учун мисоллар, графиклар ва рисуночлар кўрсатилади. 3). Чет тилда ёзилганлик: Ўқув қўлланмалар ёзувчилари томонидан чет тилда ёзилган бўлиши керак. Чет тилда ёзилган қўлланмалар ўқувчилар учун ўқувни осонлаштиришга ёрдам беради. 4). Ҳамкорлик: Ўқув қўлланмаларнинг ўқувчиларга ҳақли муҳим мазмунларни кўрсатиш учун ҳамкорлик кўрсатилиши керак. Бу мазмунларда кўпчилик таҳлил ва олий мақомли олимларнинг фикрлари ёрдам беради. 5). Қулай тушунтириш: Ўқув қўлланмалари ўқувчиларга қулай тушунтириш учун аниқ бўлиши керак. Мазмун тушунтирилиши қулай бўлишини таъминлаш учун мисоллар ва графиклар кўрсатилади. 6). Мутахассислар томонидан ёзилганлик: Ўқув қўлланмаларни мутахассислар томонидан ёзилган бўлиши керак. Бу мутахассислар ўқувчиларга маълумотларни муҳимлик бўйича берадилар. 7). Фойдаланиш мумкиниятлари: Ўқув қўлланмаларнинг фойдаланиш мумкиниятлари ёритилган бўлиши керак. Бу мумкиниятлар ўқувчиларнинг кўнгил олишини кўпайтиришга ёрдам беради. 8). Ўқувчиларга ёрдам бериш: Ўқув қў
Ўқув қўлланма ва услубий қўлланманинг қандай умумий ва хусусий фарқлари мавжуд? J: Умумий фарқлар: - Ўқув қўлланма ҳаммага мўлжалланган бўлиб, унда тўғридан-тоғри ўқув мазмунлари, тартиби ва мавзулари кўрсатилади. - Услубий қўлланма мақсадга мувофиқ ўқув мазмунлари ва ўқувчиларга мосланишли бўлиб, масалн, ўқувчиларнинг ўрганиш усуллари ва таҳлил қилиш усуллари кўрсатилади. Хусусий фарқлар: - Ўқув қўлланма тўғридан-тоғри ўқув мазмунларини ёзиб беради, унда ўқувчиларнинг таҳлил қилиш усулларида ёғонлик ва маълумотларнинг таснифи кўрсатилади. - Услубий қўлланма ўқувчиларга мосланишли бўлиб, масалн, ўқувчиларнинг муаммоларга ёрдам берадиган таҳлил қилиш усулларини кўрсатади. - Ўқув қўлланмада ўқув мазмунлари тартиб чўзилган бўлиши мумкин, услубий қўлланмада таҳлил қилиш усуллари мавжуд бўлиши мумкин. Шунингдек, умумий фарқлар ўқувни мўлжалланган бўлимига бўлганлиги, услубий фарқлар эса ўқувни мақсадга мувофиқ бўлганлиги мумкин. Шунингдек, хусусий фарқлар ўқув мазмунлари ва тартибида ўзаро мувофиқлик кўрсатади. Интеграциялашган таълим деганда нимани тушунасиз? J: Интеграциялашган таълим деганда бир нечта тизимлар ёки компонентларни бир-бири билан боғлиқ қилиш маъноси келтирилади. Бу тизимлар ёки компонентлар қўшимча фойдаланувчиларнинг таълимини яхшилаш учун ягона қўлланилади. Масалан, мактаб ёки университетда таълим беришга мослашувчи системалар ёки компонентлар, масалан, кутубхона тизимлари, веб-сайтлар, онлайн-таълим платформалари, электрон дарсликлар ва бошқалар. Интеграциялашган таълим системалари ўқувчиларнинг таълимини яхшилашда ва таълим процессини автоматлаштиришда кўмакчи бўлади. Бундан ташқари, улар ўқувчиларнинг шахсий таҳлилларини, натижаларини ва маълумотларини ёпишга йўл қўймайди. Интеграциялашган таълим системалари таълимнинг янги технологиялардан фойдаланишини ва ўқувни янги йўналишларда ўтказишини хам мумкин қилади. Маълумот нима? J: Маълумот аҳамиятли ва фойдали бўлимчалардан ўзаро боғлиқ маълумотлар жамиятидир. Бу маълумотлар бизнес, илмий-тадқиқот, таълим, вазирликлар, муҳандислик, техника ва бошқа секторларда ишлашадиган барча инсонлар учун муҳимдир. Маълумот олиб топиш, таҳлил қилиш ва тарқатиш мақсадида фойдаланилади. Маълумотни таҳлил қилиш ва тарқатиш мақсадида маълумотларни кўпликларга бўлиш, тақсимлаш ва тақдим этиш керак. Маълумотлар ўзаро ёйилганлиги ва улардан фойдаланишда мутахассислар ва халқаро ташкилотлар кўпликлари ўртача маълумотлар базаси яратади. Маълумотларнинг бир нечта турлари мавжуд, масалан, текст, графиклар, соний маълумотлар, видео ва суратлар. Маълумотлар технологик ривожланиш ва илмий-тадқиқотда кўплик рол юклаганлиги сабабли, улардан фойдаланиш мавжуд ва муҳимдир. 52. Замонавий педагогик технологияларнинг муҳим белгилари нималардан иборат? J: Замонавий педагогик технологияларнинг муҳим белгилари шундай ҳисобланади: 1). Ўз-ўзини ўрганишга берадиган замонавий маданият ва илмий технологиялардан фойдаланиш. 2). Таҳсил ўтиш жараёнидаги ўқувчиларнинг талабларига ва муҳитингизга мос ҳолатда мослаштирилган. 3). Ўқувчиларга талабларига мос келадиган мақсадлар ёрдамида мўлжалланган мавзуларни ўрганишга кўмаклашади. 4). Таҳсил ўтиш процессида фойдаланиладиган технологиялар, дастурлар ва бошқа асбоб-ускуналарни ўрганишга кўмаклашади. 5). Ўқувчиларнинг умумий тайёрлигини ошириш учун муаммоларни ёшлаш, фикрларни илгари келтириш ва муносабатларни бошқаришни ўргатиш учун ёрдам беради. 6). Ўқувчиларнинг ишончли, тез ва мукаммал ўрганишини таъминлайди. 7). Ўқувчиларни ўз ишларида муваффақиятли ҳамда муносабатларда ишончли бўлишлари учун ёрдам беради. 8). Таҳсил ўтишда ўқувчиларнинг ишончсизлигини камайтириш учун ёрдам беради. 9). Таҳсил ўтиш процессини технологик янгиликлар ва ўзҳуналиклар билан янада моҳиятли ҳолатга келтиришга ёрдам беради. 10). Ўқувчиларнинг мўлжалланган мавзуларни ўрганишини тезлаштириш учун таҳсил мавзулари ва фойдаланиладиган технологияларни жамҳлайди. 53. Дидактика деганда нимани тушунасиз? J: Дидактика, ўқувчиларнинг маълумотларни ўрганишини ташкил қилиш ва ўргатишни муносабатда тушунаемиз. Ушбу илмни ўргатиш технологиялари, умуман, юқори таълим муассасаларида ўқитиш дастурлари ва ўқувчиларга маълумотларни ўрганишга ёрдам берадиган техникаларни ўрганиш курсларида ўқитишда ўқитилади. Дидактика, умуман, ўқувчиларни ўрганиш учун маълумотларни ўргатиш усулларини ва ўргатишни ташкил қилишни охиргида амалга ошириш учун ёрдам берадиган илмий фани сифатида таърифланади. Бу, ўқувчиларнинг маълумотларни ўрганиш учун қулоқларидаги муаммоларни ташқилийлаштиришга, тартибга солишга, унинг фикрини ўзига олишга ва ўз маълумотлари бўйича фикр айланишларида иштирок этмоқка давлат муассасаларида танлатилади. Дидактикада ўқувчиларнинг ўрганиш маълумотларини ташкил қилиш учун муносабатда юзага келадиган муаммоларни таҳлил қилиш, уларни ўзига олиш ёрдамида ўқувчиларнинг маълумотларни тартибга солиш ва тушунишини ташкил қилиш учун қулоқларидаги муаммоларни яхши кўраш учун ҳамма шароитларни тузишга ёрдам беради. 54. Ўқитишнинг кўргазмали усули ўқитишнинг қайси турига киради? J: Кўргазмали усул ўқитишнинг асосий манбалари ўқувчиларнинг жинсий азобининг камайтирилиши учун муҳим рол ўйнайди. У кўргазмга етишмаган ёки кўргазмга етишмаса ҳам, жинсий азоб ўқувчиларнинг манфаатига эга бўлмайди. Ушбу усулда ўқитишни амалга ошириш учун, биринчи қаторда, жинсий таълим мақсадлари ва номзодларнинг манфаатлари ҳақида тўлиқ маълумот бериш керак. Иккинчи қаторда, жинсий таълимларда жинсий маълумотларни ўқувчиларга қонунчилик асосларига мос келтириш керак ва уларнинг ёшларига мос келтириш керак. Учинчи қаторда, ўқитувчиларнинг ўқувчиларга муносабатида мулоқотларини сифатлири бўйича таҳлил ва баҳолаш керак. Бу ерда муҳим нуқта, жинсий таълимларда ўқувчиларга ўқитиш усулларида тадбиркорлик ва кўргазма сўзларининг ишлатилишидан этибор бериш керак. Жинсий таълимларда ўқувчиларга ўқитишда муносабатнинг сифатини сақлаб қолиш учун, ўқитувчиларнинг ҳаракатларида ёқилган хатоликларни тузатиш мумкин ва муносабатни яхшилаш учун маълумотларни янгилаш керак. 55. Ўқув жараёнида назорат вазифаси нима? J: Назорат вазифаси, ўқув жараёнида ўқувчиларнинг ўқиш ва ўрганиш процесларини кузатиш, ўқув муваффақиятини ошириш учун кўрсатмалар ёпиш ва ўқувчиларнинг мониторингини амалга оширишдан иборатдир. Назорат вазифасини ўтказувчилар ўқув жараёнини текшириш учун мухим маълумотларга эга бўлиши керак. Бу маълумотлар ўқувчиларнинг ўқиш тизими, ўқув мақсадлари, мақсадларга еришиш жараёни, ўқувчиларнинг мониторинги учун керакли маълумотларга эга бўлиш, тартиб ва тизимланишда эргашган чекларни ўрганиш ва бошқа маълумотларни ўрнатишни ёрутади. Назорат вазифасини ўтказувчилар ўқувчиларнинг ўқув муваффақиятини таққослаш учун маълумотларни аниқлаш ва таққослаш керакли бўлиши мумкин бўлади. Масалан, ўқувчиларнинг ўқув муваффақиятини юзага келтириш учун уларнинг синав ёки бақиришларга тайёрлигини текшириш мумкин. Шунингдек, ўқувчиларнинг ўқув мақсадларига еришувини баҳолаш ва таққослаш учун келгуси маълумотларни кузатиш мумкин. 56. талабаларнинг билим, кўникма ва малакаларини баҳолашнинг асосий тамойиллари қайсилар ? J: Талабаларнинг билим, кўникма ва малакаларини баҳолашнинг асосий тамойиллари ёқимлик, мақсадларга еришув, мувофиқлик, талабаларнинг бошқаруви, маълумотларни ўрганиш усуллари, фикрларни ифода қилиш, таҳлил қилиш ва кўпроқ мавзуларни тушунишга боғлиқ бўлади. Асосий тамойиллардан бири ёқимликдир. Ўқувчиларнинг ўқув муваффақиятини таъминлаш учун ёқимликни ошириш керак. Ёқимлик ўқувчиларнинг ўқиш жараёнида ҳар кандай муаммоларга ёки мушкилотларга дуч келса, уларни бирор нусхада йўлға қўйишга муҳим рол ўйнайди. Бошқа асосий тамойиллардан бири мақсадларга еришувдир. Мақсадлар талабаларнинг ўқув муваффақиятини таъминлаш учун жуда муҳим. Талабалар мақсадлари бўйича маълумотларни йиғиш ва уларни амалга ошириш бўйича йўл қўйишлари керак. Мувофиқлик ҳам ўқувчиларнинг билим, кўникма ва малакаларини баҳолаш учун муҳим тамойиллардан биридир. Талабалар билан мулоқотда мувофиқликни сақлаш учун ўқувчиларнинг фикрларига эътибор бериш, қулайлик яратиш ва уларга ташвишлар келтиришга манъ қилиш керак. Талабаларнинг бошқаруви ҳам ёқимлик, мақсадларга еришув ва мувофиқлик каби тамойиллардан биридир. Талабаларнинг бошқаруви уларнинг ўқиш жараёнида нима фаолиятлар амалга оширишлари, уларнинг мавзуларни танлаш тартиби, ўқув мақсадларига еришиш усуллари ва бошқа муносабатларни бошқариш мавзуларини ўз ичига олади. Маълумотларни ўрганиш усуллари талабаларнинг билим, кўникма ва малак 57. Касб нима ?
Download 80.67 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|