Мазкур дарсликда стандартлаш, метрология ва сертификациялаш турли жи


Download 1.27 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/67
Sana05.04.2023
Hajmi1.27 Mb.
#1276530
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   67
Bog'liq
Кишлок хужалиги махсулотларини стандартлаш... Бўриев Х. Ч.

5- 
боб. ХАЛ КАРО СТАНДАРТЛАШ 
Стандартлар буйича халкаро ташкил от 
Хрзирги вактда дунѐда моддий ишлаб чикаришнинг турли тар- 
мокларида стандартлаш билан 50 дан ортик халкдро ташкил от фао- лият 
курсатади. 
Саноат жихатдан ривожланган, 
ишлаб чикэрадиган 
махсулотларини ташки бозорда сотиш учун интиладиган мамла- катлар ва 
ривожланаѐтган 
мамлакатлар 
хам 
халкаро 
стандартлашнинг 
ривожланишидан манфаатдордир, ривожланаѐтган мамлакат- ларнинг 
халкаро стандартлашда иштирок этиши, уларга уз икгисо- диѐтини 
юксалтиришни жадаллаштиришга ва бунда Уз миллий стандартларини 
маблар билан таъминлаш учун зарур булган куплаб маблагларни тежашга 
имкон беради. 
1947 йилда ташкил этилган ИСО стандартлаш буйича энг йирик 
халкаро ташкилот хисобланади. 
Хрзирги вактда ИСО стандартлаш буйича энг ваколатли ва нуфузли 
халкаро ихтисослашган ташкилотдир. Унинг ташкил эти- лишидан максад 
халкаро товар алмашинишини ва узаро ѐрдамни енгиллаштириш, 
шунингдек, илмий, техник ва иктисодий фаолият сохаларидаги 
хамкорликни кенгайтириш учун жахон микѐсида стандартлашнинг 
ривожланишига кумаклашишдан иборат. 
ИСО бош ассамблея, кенгаш, президент ва вице-президент, ха- зиначи, 
марказий котибият, бош котиб, техник кумиталар ва зарур булганида
техник булимлардан ташкил топади. Бош ассамблея ИСОнинг олий органи 
булиб, ИСОга аъзо булган барча кумиталар вакилларининг умумий 
йигалишидан иборат. Ассамблея уч йилда камида бир марта чакирилади. 
Бош ассамблея сессиялари уртасидаги даврда президент ва аъзо- 
кумиталарнинг 18 вакилларидан иборат ИСО кенгаши бошкаради. Кенгаш 
аъзолари уч йиллик муддатга сайланади. Кдрор топтан анъа- нага 
мувофик» Англия, МДХ„ АКД1 ва Франциянинг стандартлаш буйича 
ташкилоти, вакиллар кенгашининг доимий аъзолари хисобланади. 
ИСО кенгаши ваколатига кенг доирадаги масалалар киради. ИСО 
кенгаши кенгаш таркибини узгартириш ва аниклаштириш, ИСО таркибига 
янги аъзоларни кабул килиш, бюджетни ва стан- 


дартлашнинг барча молиявий масалаларини тасдикдаш, халкаро стан-
дартларни якуний тасдикдаш, умуман бутун ташкилот учун кизикар- ли 
болтан масалаларни куриб чикиш ва карорлар тайѐрлаш учун мах- сус 
кумиталарни ташкил этишга дойр таклифларни куриб чикади. ИСО 
кенгаши, шунингдек, техник кумиталар (ТК) фаолиятини муво- 
фиклаштиради, ривожланаѐтган мамлакатларга стандартлаш сохзсида 
ѐрдам кУрсатиш учун таклифларни ишлаб чикади ва хоказо. 
Кенгаш кошида бир неча маслахдт кумиталари ташкил килинган 
булиб, улар стандартлашнинг айрим жихдтларининг малакали тарзда 
куриб чикилишини таъминлайди, улар куйидагилардир: стандартлаш 
тамойилларини Урганиш буйича доимий кумита (ИСО/СТАКО), режа 
кумитаси (ИСО/ПЛАКО), сертификатлаш кумитаси (ИСО/СЕРТИ- КО), 
илмий-техник 
ахборотларни 
Урганиш 
буйича 
доимий 
кУмита 
(ИСО/ИНФКО), ривожланаѐтган мамлакатларда стандартлашни ри-
вожлантириш кумитаси (ИСО/ДЕВКО) ва хоказо. 
ИСО халкаро стандартларни ишлаб чикишга дойр бутун асосий 
фаолиятини узининг техник кУмиталари (ИСО/ТК) ва кичик кумиталари 
(ИСОТК/ПК) оркали амалга оширади, уларнинг хар бири муайян профил 
буйича ихтисослашган. Хар бир ТКга унинг ишини ва ихтисослашувини 
акс эттирадиган тартиб раками ва ном берилади. Масалан, ИСО/ТК 23 
«Кишлок хужалик тракторлари*, ИСО/ТК 34 «Кишлок хужалик озик-овкат 
махсулотлари», ИСО/ ТК 97 «Хисоблаш машиналари ва хисоб-китоб-
тахлил асбоблари* ва бошкалар. 
Техник кумитанинг иш сохдси жуда катга ва куп киррали булган 
холларда унинг муваффакиятли бажариши учун кумита доирасида 
бирмунча тор сохадаги масалаларни хал киладиган кичик кумиталар ѐки 
ишчи гурухдари (ИГ) ташкил этилади. Кичик кумиталар ѐки ишчи 
гурухдари, одатда, чекланган муддатга ташкил килинади ва куйилган 
вазифалар бажарилганидан кейин таркатиб юборилади. 
Хар бир техник кумита кенгаш томонидан ушбу кумитанинг мазкур 
ТКнинг котибиятини юритиш хохишини билдирган фаол аъзолари 
хисобига тайинланадиган котибиятга эга булади. ИСО- нинг техник 
кумиталари улар олиб борадиган иш натижаларидан манфаатдор булган 
бошка халкаро ва минтакавий ташкилотлар билан фаол ал ока олиб боради. 
Низомга биноан уз мамлакатлари- да энг нуфузли булган, низомга ва 
русум-коидаларга риоя килиш хохишини билдирган ва русум-коидаларга 
кура белгиланган тар- тибга биноан ташкилотга кабул килинган 
стандартлаш буйича миллий ташкил отлар ИСО аъзолари булиши мумкин. 


Узларида стандартлаш буйича махсус ташкил отлар хали ташкил этил 
маган, лекин стандартлаш буйича Халкаро ташкил от ишида катнашишни 
хохдайдиган мамлакатлар учун мухбир аъзолар муас- сасалари ташкил 
килинган. Мухбир аъзолар ТК, ишида фаол кдт- нашмайди, улар овоз 
бериш хукукига эга эмас, бирок ТКда олиб бориладиган ишлар хдкида 
тулик ахборотни олишади. ИСОнинг купчилик мухбир аъзолари — 
ривожланаѐтган мамлакатлар. 
Ташкил от ташкил топтан вактдан то хозиргача ИСО ва унинг 
марказий котибиятининг жойлашган жойи Женевадир. Инглиз, француз ва 
рус тиллари ташкил от тиллари хисобланади. Техник кумиталар иши ва 
ташкил от ѐзишмалари курсатилган тиллардан бирида (ѐки купрорида) 
олиб борилади. 
Ишида турли мамлакатларнинг энг йирик мутахассислари иштирок 
этадиган техник органлар (ТК, ПК ва ИГ) фаолияти на- тижасида лойиха 
ташкил этил ад и, у халкаро стандарт сифатида кабул килингунигача бир 
неча боскичдан утади. Бундай русум-коиданинг максади — стандартнинг 
ундан манфаатдор булган хамма мамлакатлар учун макбул булишини 
таъминлашдир. Беш йиллик муд- датдан кечиктирмасдан хар бир халкаро 
стандарт кайтадан куриб чикилади. 
ИСО кенгаши жахон савдосида кенг кулланиладиган миллий (фирма) 
стандартларини ИСОнинг халкаро лойихалари сифатида кабул килиш 
буйича «Жадаллаштирилган русум-коидалар» ишлаб чикилган ва 
тасдикданган, у хозир хам амал килади. Унинг мохия- ти шундан иборатки, 
ИСО аъзоси — хар бир кумита унинг стандарти халкаро савдода кенг 
кулланиладиган булса, бундай миллий (фирма) стандартларини ИСОнинг 
халкаро стандартлари лойихалари сифатида такдим этиш хукукига эгадир. 
Аъзо-кумита миллий стандартларини ИСОнинг марказий котибиятига 
юборади. 



Download 1.27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling