Mbni loyihalash tushunchasi

5.2. Funksional bog’lanishlar.

Ushbu bo’lim asosiy g’oyalarini namoyish etish uchun mos ta’minot shahrini ifodalovchi RgN atributni o’z ichiga olgan, odatdagi StNO, GrNo, StName, CityNo atributlarga ko’pincha atributlarga ega o’quv MBdagi Student munosabatni biroz o’zgargan talqinidan foydalaniladi. Keyinchalik anglashilmovchilik b’lmaslik uchun bu o’zgartirilgan munosabatni SR deb ataldi. Jadval ko’rinishda u 5.1.rasmda keltirilgan

5.1. rasm. SR munosabatlar ma’lumotlari.

1. 
   Ma’lum vaqt momentidagi bu munosabatning qiymati (ya’ni, munosabat o’zgaruvchisi qiymati)
   
2. 
   Berilgan munosabat (o’zgaruvchi) turli vaqt momentlarida qabul qilishi mumkin bo’lgan barcha qiymatlar majmuasi aniq farq qilishi kerak..
   

Munosabatlarni o’zgaruvchilarini, masalan, bazoviy munosabatlarni qarashda biror vaqt momentida qiymatlar uchun funksional bog’lanishlar emas, balki berilgan o’zgaruvchining barcha mumkin bo’lgan qiymatlar uchun bajariladigan funksional bog’lanishlar qiziqish uyg’otadi.
Quyida 2-band uchun funksional bog’lanish konsepsiyasi ta’rifi keltirilgan.
Faraz qilaylik R munosabat o’zgaruvchisi x va y – R munosabatning atributlar to’plamining istalgan qism to’plami bo’lsin. U holda y, x dan funksional bog’liq, bu simvolik x→y ko’rinishda yoziladi (“x funksional y ni aniqlaydi” yoki “x strelka y” deb o’qiladi) faqat va faqat R munosabatning ixtiyoriy mumkin bo’lgan x ning har bir qiymati aniq y ning bi qiymati bilan bog’langanda boshqacha aytganda R munosabatning istalgan mumkin bo’lgan qiymat uchun R munosabatning xning qiymati bo’yicha ustma-ust tushsa ham, ular ham y qiymati bo’yicha ustma-ust tushadi. Keyin “kunsional bog’lanishi” atamasi oxirgisida vaqtga bog’liq bo’magan holda foydalaniladi. (maxsus aytilmagan hollardan tashqari) masalan, SR munosabat hamda {StNO}→{StGr} funksional bog’lanish SRning barcha mumkin bo’lgan qiymatlari uchun bajariladi, chunki istalgan vaqt momentida berilgan talabaga aniq bitta guruh mos keladi; shunday qilib, SR munosabatning istalgan ikkita porteji bir xil vaqt momentida va bir xil tartib raqamli talaba bitta guruhga tegishli bo’lishi lozim. Amaliy jihatdan, berilgan funksiya bog’lanish “hamma vaqt” bajariladi (ya’ni SRning mumkin bo’lgan qiymatlari uchun) SR munosabat uchun butunlikning chegaralanishi hisoblanadi, chunki bunda barcha mumkin bo’lgan qiymatlar barcha mumkin bo’lgan qiymatlar uchun cheklashlar qo’yiladi.
Quyida vaqtga nisbatan farqsiz SR munosabat o’zgaruvchisi uchun bir necha funksional bog’lanishlar sanab o’tilgan {StNo}→{GrNo}
Funksional bog’lanish simvolik yoxuvining chap va o’ng tomonlari ba’zida mos ravishda determinant va bog’liq qism atributlar to’plami hisoblanadi. To’plam faqat bitta atributni o’z ichiga olsa, u bir elemntli to’plam deyilsa, qavslar tanlanadi va simvolik yozuv quyidagi ko’rinishni oladi.
StNo→GrNo
Ta’kidlash kerakki, agar x R munosabatning potensial kaliti hisoblanadi, masalan, x dastlabki kalit hisoblanadi, u holda R munosabatning barcha y atributlari x dan albatta funksional bog’lanishda bo’lishi lozim. (bu potensial kalit ta’rifidan kelib chiqadi) odatdagi talab Students munosabatida masalan, bog’lanish bajarilishi zarur. Haqiqatda esa R munosabt A→B funksional bog’lanishi qanoatlantirilsa va A potensial kalit bo’lmasa, u holda R biror ortiqchalik bilan harakatlanishi mumkin. Masalan, SR munosabat holida har bir berilgan shahar viloyatda joylashishi haqidagi ma’lumot ko’p marta takrorlanadi (bu 1-rasmda ko’rinadi).
Amalda FB to’plamni kompakt o’lchamgacha qisqartirish mumkin, chunki funksional bog’lanishlar butunlikning cheklovligi hisoblanadi. Shuning uchun MBBT ma’lumotlarni har bir yangilashda ularning hammasi tekshirilishi lozim.