Mediadizayn texnologiyalari fani bo‘yicha oraliq nazorat Savollardan 3ni tanlang va javob bering

Ravshanov Baxrom, 228-guruh
Mediadizayn texnologiyalari fani bo‘yicha

oraliq nazorat

Savollardan 3ni tanlang va javob bering

Savollar:

1. 
   Kompyuter grafikasi asoslari
   
2. 
   Rastr grafika
   
3. 
   Vektor grafika
   
4. 
   Fraktal grafika
   
5. 
   OАV tizimida televidenie o‘rni
   

Javoblar

1. Kompyuter grafikasi — grafik displey (monitor) ekranida tasviriy informatsiyani vizuallash (“ko‘rinadigan” qilish). Tasvirni qog‘ozda, fotoplyonkada, kinolenta va boshqalarda aks ettirish usulidan farqli ravishda Kompyuter grafikasida kompyuterda hosil qilingan tasvirni darhol o‘chirib tashlash, unga tuzatish kiritish, istalgan yo‘nalishda toraytirish yoki cho‘zish, yaqinlashtirish va uzoqlashtirish, rakurenn o‘zlashtirish, burish, harakatlantirish, rangini o‘zgartirish va boshqa amallarni bajarish mumkin. Kitoblarni bezash, rasm va chizmalarni tayyorlashda buyumlarni loyihalash va modellarini yasashda, telereklamalar yaratishda, televizion eshittirishlar „qistirmalari“ (zastavkalari) ni, multfilmlarni yaratishda, kinofilmlarda qiziqarli kadrlar hosil qilish va boshqa ko‘p sohalarda qo‘llaniladi. Kompyuter grafikasi tushunchasi hozirda keng qamrovli sohalarni o‘zida mujassamlashtirib, bunda oddiy grafik chizishdan to real borliqdagi turli tasvirlarni hosil qilish, ularga zeb berish, programma vositasi yordamida hatto tasvirga oid yangi loyihalarni yaratish ko‘zda tutiladi. U multimedia muhitida ishlash imkoniyatini beradi. Kompyuter grafikasi – bu avvalo keng tarqalib borayotgan programma ta’minotidir, ya’ni kompyuter grafikasi mavjud va yangi yaratilayotgan programmalarga tayanadi. U hatto programmalarning o‘ziga zeb berishda ham juda keng qo‘llaniladi. Uning rivojlanishi jarayonlarning real uch o‘lchovli fazoda qanday kechishini aniq tasvirlash (hatto harakatdagi) imkoniyatini yaratdi. Shuning uchun hozirda shunday amaliy programmalar paketlari mavjudki, ular yordamida ko‘rilayotgan masalaning asosiy parametrinigina bergan holda uning yechimi natijasi grafik shaklida olinishi mumkin. Bu holda, biz natijalarni ko‘plab jadvallar shaklida olishdan qutilamiz va bunga intilish kerak. Kompyuter grafikasi nafaqat ilmiy xodimlar, balki rassomlar, turli soha loyihachilari, reklama bilan shug’ullanadigan mutaxassislar, Internet sahifalarini yaratish, o‘qitish jarayoni uchun va boshqa sohalarda muhim rol o‘ynamoqda. Uning ayniqsa poligrafiya sohasida qo‘llanilishi keyingi paytlarda rang–barang, suratli adabiyotlar, o‘quv–qo‘llanmalari, badiiy asarlarning paydo bo‘lishida yuksak bezash texnikasidan foydalanishni taqazo qilmoqda. Diqqatni o‘ziga jalb qiluvchi videoroliklar, Internet sahifalarini yaratishni kompyuter grafikasisiz tasavvur qilish qiyin bo‘lib qoldi. Kompyuter grafikasi bilan ishlovchi dasturlar sirasiga bir qancha dasturlarni sanab o‘tish mumkin. Jumladan, Microsoft Paint, Adobe Photoshop, Adobe Illustrator, Corel Draw, Macromedia va Adobe Freehand, Adobe InDesign, Adobe ImageReady, Macromedia va Adobe Flash, Discreet va Autodesk 3ds Max, Cinema 4d, Alias va Autodesk Maya, LightWave, Adobe Brush va hokazolardir. Ushbu dasturlarda kompyuter grafikasiga oid ishlarni amalga oshirish mumkin. Ba’zilarida oddiy rasm chizish mumkin bo‘lsa, ba’zilarida uylar proyektlari, ba’zilarida esa uch o‘lchamli modellashtirish va hattoki to‘rt o‘lchamli modellashtirish mumkin bo‘ladi. Kompyuter grafikasi bilan ishlayotganda ekranning o‘lchamini bilish ham muhim hisoblanadi. Ekran aslida nuqtalardan tashkil topgan bo‘ladi. Uni piksellar deb ataladi. Ekrandagi nuqtalar soni qanchalik ko‘p bo‘lsa ekran shunchalik sifatli hisoblanadi. Ekranning o‘lchamlari ham yuqoridagilarni hisobga olgan holda belgilanadi. Misol uchun 800x600 o‘lcham gorizontaliga 800 nuqta va vertikaliga 600 nuqtadan tashkil topishini anglatadi.

Ekran haqida gapirganda yana shunga e’tibor berish lozimki, ekranning ham turlari bor. Monitor-Displey chiqarish qurilmasi bo‘lib, ular 2 xil ish tartibida ishlaydilar.

1. Matnli ish tartibi 80 *25 simvol sigimiga ega.

2. Grafik ish tartibi. 1024 * 640 pixel sigimga ega.

Monitorlarni quyidagi guruxlarga ajratish mumkin

1. MGA Monochrom graphic adapter- oq qora rangli monitorlar.

2. CGA Color graphic adapter-rangli manitorlar.

3. MCGA Multi Color graphic adapterli manitorlar.

4. EGA EXTENDED graphic adapter kengaytirilgan. Grafik adapterli monitorlar.

5. VGA Video graphic adapter

6. SVGA Super Video graphic adapter.

Hozirda qo‘llanilayotgan monitorlar SVGA turkumiga oid hisoblanadi.

2. Rastrli grafikalar Grafikani raqamli tasvirlashning ikkita asosiy usuli mavjud: bitmap va vektor. Rastrli grafikalar Rastrli tasvir - bu kompyuter monitorida, qog'ozda va boshqa namoyish qilish moslamalarida va materiallarida joylashgan piksellar yoki ranglarning (odatda to'rtburchaklar shaklida) panjarasi bo'lgan rasm. Rasmning muhim xususiyatlari: piksellar soni - o'lchamlari. Kenglik va balandlikdagi piksellar soni alohida ko'rsatilishi mumkin (1024 * 768, 640 * 480, ...) yoki kamdan-kam hollarda piksellarning umumiy soni (ko'pincha megapiksellarda o'lchanadi);

ishlatilgan ranglar soni yoki "rang chuqurligi" (bu xususiyatlar quyidagi munosabatlarga ega: N = 2I, bu erda N - ranglar soni, va I - rang chuqurligi);

rang maydoni (rang modeli) RGB, CMYK, XYZ, YCbCr va boshqalar.

Rastrli grafikalar kameralar, skanerlar, to'g'ridan-to'g'ri raster muharririda, shuningdek, vektor muharriridan eksport qilish yoki skrinshotlar yordamida yaratiladi.

Vektorli va bitmap grafikalar. Nima tanlash kerak?

Agar siz tajribali dizayner bo'lsangiz, sizga ushbu maqola kerak emas, ehtimol siz raster va vektor o'rtasidagi farqni bilasiz va bu erga tasodifan kelgansiz. Barcha yangi boshlanuvchilar uchun bu farq nafaqat aniq emas, balki farq borligiga shubha ham qilmaydilar. Keling, buni tushunishga harakat qilaylik. Bitmap va vektorli tasvirlar har qanday holatda ham grafik ob'ektdir.

Rastrli grafikalar. Rastrli tasvirning o'ziga xos xususiyati shundaki, u mozaikaga o'xshab, kichik hujayra bo'laklari - piksellardan iborat. Va piksellar sonini qanchalik baland bo'lsa, birlik maydoniga shuncha ko'p piksel to'g'ri keladi.
Misol: o'lchamlari 600x800px.

Bu so'zma-so'z quyidagilarni anglatadi: sizning rasmingizda vertikal ravishda 600 va gorizontal ravishda 800 nuqta bor. Agar bu rasm kattalashtirilmasa, ekranda ko'rilsa, ehtimol, inson ko'zlari meshni sezmaydi.

Agar siz kattalashtirishni yoki qog'ozga bosib chiqarishni boshlasangiz, masalan A4 o'lchamida, siz mozaikani ko'rasiz. Rasm o'zaro faoliyat tikuv naqshlariga o'xshaydi. Rastrli tasvirlar ranglarning silliq o'tishini, ko'plab soyalarni etkazish uchun ishlatiladi. Eng keng tarqalgan dasturlar - rasmlarni tahrirlash, kollaj yaratish va boshqalar. Bitmapning eng mashhur muharriri - Photoshop.
Bitmap tasviri vektorda ko'rsatilgan rasmga qaraganda ko'proq disk maydonini egallaydi. Ammo, bu erda siz "matnni ko'rsatganingiz" va agar siz o'zingizning sevimli qizingizni qizil Ferrari fonida suratga olgan bo'lsangiz, bu haqiqat ekanligini unutmaslik juda muhimdir - bu erda vektor kuchsiz, faqat raster.


3. Rastrli tasvirdan farqli o'laroq, vektorli rasm alohida nuqtalardan - piksellardan iborat emas. Vektorli tasvirning mantiqi butunlay boshqacha. Vektorli grafik ob'ektlarda boshqarish nuqtalari deb nomlangan, ular orasida egri chiziqlar mavjud. Ushbu egri chiziqlarning egriligi matematik formula bilan tavsiflanadi. Bu degani dizayner yuqori matematikaning gurusi bo'lishi va barcha turdagi giperbolalar va parabolalarning formulalarini eslab qolishi kerak degani emas, hatto sinusoidni ham ta'riflash shart bo'lmaydi. Bularning barchasi siz uchun grafik muharriri tomonidan amalga oshiriladi. Dizayner, o'zingiz biling, kerakli nuqtaga erishish uchun nuqtalarni joylashtiradi va sichqoncha bilan egri chiziqni "tortadi".

Vektorli grafikalar tez-tez bosib chiqarishda qo'llaniladi: bukletlar, varaqalar, vizitkalar va boshqalar. matni, logotipi, bezak naqshlari bo'lgan mahsulotlar - shaftolining barcha 18 soyasini aniq ko'paytirishni talab qilmaydigan va egri chiziqlar yordamida tasvirlanadigan narsalar. Vektorli tasvirlar ko'pincha "egri chiziqlar" deb nomlanadi.

Vektorli tasvirlarning eng katta afzalligi shundaki, hatto grafik ob'ektning kuchli o'sishi bilan ham tasvir sifati o'zgarmaydi. Vizitkadagi vektordan bosganingizda yoki reklama taxtasi kattaligida xuddi shu tashrif qog'ozini bosib chiqargan bo'lsangiz, rasm ham xuddi shunday yaxshi bo'ladi.


4. Fraktal grafika — bu tasvirni chizish yoki jihozlash emas, balki uni matematik hisoblashlarga asoslangan dasturlar asosida qurishdir, ya’ni bunda tasvirlar formulalar yordamida ko‘riladi.. Fraktal grafikada esa tasvirlarni matematik hisoblashlar yordamida avtomatik o‘zgartirib ko‘paytirish yo‘li chiroyli manzaralar hosil qilinadi. Fraktal kompozisiya yaratish chizish yoki shakl berish emas, balki dasturlashga asoslanadi. Teleko‘rsatuvlar va reklamalarni badiiy bezashda ishlatiladi. Fraktal grafika odatda o‘yin dasturlarini yaratishda ko‘proq qo‘llaniladi. Fraktal grafika matematik hisoblashlar asosida tasvirlarni avtomatik yaratish uchun qo‘llaniladi. Shuning uchun ham uning asosi sifatida rasm, shakl, tasvir hosil qilishning dasturlash usuli tanlangan. Bu grafika, odatda, turli jarayonlarni modellashtirish, tahlil qilish, turli qiziqtiruvchi dasturlar yaratishda keng qo‘llaniladi.

Kompyuter grafikasining quyidagi turkumlarini ajratib ko‘rsatish mumkin:

• tijoratga oid

• namoyishlarga oid;

• injenerlikka oid;

• ilmiy;

• ko‘rgazmaviy;

• animatsion;

Tijoratga oid grafika elektron jadvallarda yoki berilganlar bazasidagi axborotlarni aks ettirish uchun xizmat qiladi. Bu axbo-rotlar ShEHM monitor ekranida grafik, gistogramma, diagramma va xohlagan boshqa ko‘rinishlarda aks ettirilishi mumkin. Bunda grafiklar matn izohlari va ma ‘him joylarda shartli belgili izohlar bilan ta’minlanadi. Tiiorat grafikasiga tegishli bo‘lgan amaliy dasturlar paketi tasvirni ekranda tezda va qulay ifodalashga qaratilgan, chunki tijoratchiningsiy maqsadi axborotlarni qayta ishlash jarayonidagi o‘zgarishlarni tezda muhokama qilib, tegishli qarorlar qabul qilishdan iboratdir. Tasavvurni yanada oshirish uchun ushbu paketlarda tasvirni turli xildagi grafika shaklida tasvirlash imkoniyati kiritilgan. Bu esa, o‘z navbatida, barcha turdagi tasvirlarni ekranda birgalikda ko‘rib, tahlil qilish imkoniyatini oshiradi. Bu paketlarning eng ahamiyatli tomoni shundaki, ular tasvirlarni turli xil shaklda berishdan tashqari aks ettirilgan grafikalarni tahlil qilish imkoniyatini ham beradi. Shu sababli bu paketlarga turli xil matematik tahlil usullari, jumladan statistik tahlil, ehtimollar nazariyasi, iqtisodiy jarayonlar bashorati kabi usullar kiritilganki, ular berilgan axborot to‘plamini tahlil qilish imkonini beradi. Namoyish qilish grafikasi — matn, sxema, eskiz kabi hujjatlarning mashinaviy tasvirini hosil qilib uni namoyish etishga tayyorlash uchun xizmat qiladi. Bu yerda eng asosiy vazifa — yuqori sifatli va chiroyli ko‘rinishdagi tasvirlar hosil qilishdan iborat. Bu turdagi grafikaning eng afzal tomoni shundaki, undagi tasvirlar to‘plami va ko‘rinishini tezda o‘zgartirish mumkin. Injenerlik grafikasi — bunday grafika chizmachilik, loyihalash va konstruktorlik ishlarini avtomatlashtirishda keng qo‘llaniladi. Injenerlik grafikasi analiz, sintez, modellashtirish, chizmachilik, boshqarish va shu kabi loyihalash ishlarini avtomatlashtirishning hamma bosqichlarini o‘z ichiga oladi. Ilmiy grafika — ilmiy izlanishlar uchun xizmat qiladi va geografik, fizik,biologikva boshqa jarayonlarni tadqiq qilishda qo‘llaniladi. Ilmiy grafikaning eng asosiy maqsadi ilmiy izlanishlarda hosil bo‘ladigan axborotlarni vizuallashtirish — ko‘zga ko‘rinarli shaklda ifodalashdir. Ayniqsa bu yo‘nalish atom energiyasi manbalarini tadqiq qilishda, kosmonavtika, samolyotsozlikda, geografiya va okeanologiyada -xullas qamrovi katta bo‘lgan, tez kechadigan jarayonlarni o‘rganishda keng qo‘llaniladi. Shuningdek, ilmiy izlanishlar natijalarini kerakli shaklda diagrammalar, xaritalar, jadvallar va turli matematik formulalar shaklida tasvirlashda ishlatilishi mumkin. Ko rgazmaviy grafika — namoyish va tijorat grafikalarining rivoji bo‘lib, shu ikkala grafika imkoniyatlarining yig’indisini tashkil etadi. Animatsion grafikada – rang bilan ishlashdagi muvofaqiyatlarni, muhandislik grafikasidagiuch o‘lchovli obyektlarni modellashtirishdagi yutuqlar bilan qo‘shib uyg’unlashtirilgan. Кompyuter grafikasida rang tushunchasi.

Rang modellari.

Кompyuter grafikasida rang juda muxim – ko‘zatuv taassurotni kuchaytirish va tasvirni axborotga boyitish rolini o‘ynaydi. Biz ko‘rayotgan yoritilgan buyumdan qaytgan yoruq’lik ko‘z qorachiq’i orqali ko‘zimizga o‘tadi va ko‘z ichidagi asab xujayralarini qo‘zq’atadi. Bu hujayralar asab tolalari orqali miya bilan boq’langanligi tufayli ko‘z yoruq’ligi miyaga o‘tadi va ongimizda buyumni ko‘rish tuyq’usi paydo bo‘ladi. Biz buyumni ko‘ramiz. Atrof muhitni bunday ko‘rish qobiliyati ko‘rish deb, ko‘rish a’zosi esa ko‘z deb ataladi. Biz sezgi organlarimiz orqali atrof muhit haqida juda ko‘p ma’lumot olamiz. Bu ma’lumotlarning 90% ni ko‘rish orqali qabul qilamiz. Yoruq’lik oqimi bu ma’lumotlarni eltuvchi hisoblanadi. Bizning ko‘zimiz miya bilan organizmning asab sistemasi orqali boq’langan. Agar ko‘zning to‘zilishini fotoapparat, kinoga olish apparati va televizion kamera kabi hozirgi zamon optikaviy apparatlarining to‘zilishi bilan taqqoslasak ular orasida o‘xshashlik borliqini sezishimiz mumkin. Biror bir ranglar aralashmasidan olish mumkin bo‘lmagan ranglar asosiy ranglar deyiladi. Qizil, yashil va ko‘k ranglar–asosiy ranglar hisoblanadi. Ularni bir hil aralashtirsak oq hosil bo‘ladi.