Mediasavodxonlik va tanqidiy fikrlash – mediamuhitda mavjud bo’lishning zaruriy ko’nikmalaridir

MEDIASAVODXONLIK VA TANQIDIY FIKRLASH – MEDIAMUHITDA MAVJUD BO’LISHNING ZARURIY KO’NIKMALARIDIR

1-DARS

MA’RUZACHI: BUTABOYEV ALIMARDON

REJA:

• Mediasovodxonlik ekotizimi
• Mediasavodxonlik ta’rifi
• Feyklarni filtrlash
• Posthaqiqat
• Mediasavodxonlikning asosiy qonunlari
• Mediasavodxonlik nazariyasi

MIS ekotizimi: asosiy tushunchalar

Axborot savodxonligi
Kutubxona savodxonligi
Nutq erkinligi
Raqamli savodxonlik
Kompyuter savodxonligi
Internet savodxonligi
O’yin savodxonligi
Kino savodxonligi
Tele savodxonlik
Yangilik savodxonligi
Reklama muhitidagi savodxonlik
Media savodxonlik
MEDIASAVODXONLIK

Mediasavodxonlik ta’rifi

• YuNESKO ta’rifiga ko’ra, mediasavodxonlik – bu izlash, tanqidiy baholash, axborot va mediakontentni vakolatli joylashtirish; ommaviy axborot vositalari va AKТ o’rtasidagi o’zaro aloqalarni bilish; tenglik, so’z erkinligi, madaniyatlararo / dinlararo muloqot, tinchlik va boshqalarni targ’ib qilish yo’lidagi vakolatlar to’plami.

Feyklarni qanday qilib filtrlash mumkin.

• Тarmoqda axborotni oqilona qidirish (axborotni filtrlash, uni saqlash va berilgan parametrlar bo’yicha o’zgartira olish qobiliyati)
• Mediamatnlarni tushuna olish va dekodlashtirish (mediamatnning va kontekstning konsepsiyasini, yashiringan mazmunini tushuna olish, shuningdek olingan axborotning o’zi tomonidan baholanishini tashkil eta olish qobiliyati)
• Тurli janrlarda o’zining mediamatnlarini yaratish
• Shaxsning axborot xavfsizligi (mediamuhitda muloqot qilish etikasiga rioya qilish, mediaviruslarni topa olish, raqamli detoks asoslarini bilish)

Posthaqiqat

• Birinchi bor Mediasavodxonlik indeksi «posthaqiqat» fenomeniga javob sifatida 2017 yilda yaratilgan edi.
• Yolg’on (feykli) voqea ko’plab odamlarga o’rtacha olti baravar tezroq yetib boradi. Nima uchun bunday bo’ladi? "Feykli yangiliklar" ga qarshilik ko’rsatish darajasini qanday o’lchash mumkin? Media-savodxonlik va feykli yangiliklarni tanib olish qobiliyatiga ta’sir qiluvchi omillar:
• mamlakatdagi ommaviy axborot vositalari erkinligi darajasi
• (e–participation) elektron ishtirok etish, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari orqali fuqarolik faolligiga yordam berish va yo’q qo’yiladigan boshqaruvni amalga oshirish
• ta’lim sifati
• shaxslararo ishonch