Мехнат мухофазаси


Download 0.96 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/34
Sana30.04.2023
Hajmi0.96 Mb.
#1406993
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34
Bog'liq
Кудратов.Мехнат-мухофазаси

Электр токидан сакланиш  
Енгил саноат корхоналарнинг барча цехлари хавфлилиги юкори булган хоналарга ёки ута хавфли хоналарга 
мансубдир, чунки кулланиладиган электр ускуналарининг, ёритгичларнинг, сигнал берувчи ускуналарнинг кисмлари 
юкори харорат, юкори намлик шароитларида ишлайди. Бунинг натижасида симларнинг ихотаси бузилади, каршилиши 
камаяди, кобикларига ток утиш хавфи ортади ва пировард натижада машиналарни бошкарувчи ва цехдаги бошка 
ишчиларнинг шикастланиш эхтимоли ортади. 
Токдан сакланиш учун ускуналарнинг ток юрувчи кисмла-рига якин келмаслиги, кул тегизмаслиги, бехосдан 
тегиб кетмас-лиги керак. Кобик ва бошка металл кисмларда ток пайдо булган-да, хавфни олдини ола билиши, паст 
кучланишда ишлаши, икки кайта ихоталаш, ерга улаш, нол симига улашни, химояловчи учи-риб куйгичларни куллаш 
билан эришилади. 
Электр ускуналарининг ток юрувчи кисмларига бехосдан те-гиб кетмаслик учун уларни ихоталаш, кул 
етмайдиган баландлик-ка урнатиш, тускичлар билан таъминлаш ва бошка тадбирларни куллаш керакдир. 
Бундан ташкари ута хавфли шароитларда, металл идишлар-нинг ичида ишлаётганда, ток утказувчи полда 
утириб ёки ётиб ишлаётганда кул асбоблари учун паст кучланиш -12 В кабул килинади. 
Химояловчи ерга улаш. Машина ва дастгохларнинг ток юр-майдиган металл кисмларини айталаб утказгич 
ёрдамида ерга улаб куйилади. Бундан максад кобикка утиб кетганда у машина-ни бошкарувчи ишчини бехосдан тегиб 
кетган махалда ток уриш-дан саклашдир. 
Химояловчи ерга улаш курилмалари икки хил: ташкарига чикарилган (бир ерга тупланган) ва контурли (бир 
текис таксим-ланган) булади. Ташкарига чикарилган курилмаларда купинча уловчи асбоб-ускуналар турган цехдан 
ташкарига чикариб маълум бир майдончага тупланиб урнатилади. 
Ерга улашнинг бу тури асосан кучланиши 1000 В гача бул-ган курилмаларда ишлатилади. Бунинг афзаллиги 
шундаки, эле-ктрод вазифасини бажарувчи козикларни ерга кокиш учун кар-шилиги кам булган (нам, серлой ва ш.у.) 
ерларни танлаш имкони бор. 
Контурли ерга улашда якка уловчилар асбоб-ускуналар ур-натилган цех контури (периметри) буйлаб бир 
текис килиб жой-лаштирилади. Бунда хавфсизлик кучланишининг уловчилар ора-сида бир текис таксимланиши 
хисобига эришилади. 
Ерга уловчилар сунъий хамда табиий булиши мумкин. Таби-ий уловчилар вазифасини ер остига урнатилган 
водопровод, арте-зиан ва бошка кудукларининг металл кувурлари, бино ва иншо-отларнинг ер билан бирлашган 
темирбетон ва металл конструк-циялари, ер остидан утган кабелларнинг кургошин кобиклари уташи мумкин. Табиий 
ерга уловчилар каршилиги кам булганли-ги учун куллаш фойдалидир, лекин уларнинг жиддий камчилик-ларни хам 
бор. Созлаш ишлари ва шунга ухшаш пайтларда улов-чининг узлуксиз булмаслиги ва купчиликнинг бу кувурларга бе-
малол тега олиши, улардан хавфсирамаслиги натижасида шикаст-ланиш эхтимоли борлигидир. 
Кучланиши 1000 В гача булган ускуналарда химояловчи ерга уловчининг каршилигининг йилнинг хохлаган 
пайтида 4 Ом дан ошмаслиги керак. 


72
Очик жойларда, хавфлилиги юкори хамда ута хавфли хона-ларда урнатилган электр ускуналари 
кучланишнинг киймати 42 В дан катта, хавфлилиги кам булган хоналарда эса 380 В ва ундан юкори булган барча 
холларда ерга уланиши шарт. Портлаш хавфи булган хоналарга кучланиш микдоридан катъи назар барча хол-ларда 
электр ускуналари ерга уланади. 

Download 0.96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   34




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling