Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №43-4

ADABIYOTLAR. 
1. Shofqorov, A. M., Baykabilov, U. A., Bayzakov, J. A., & Shayxislamov, N. 
Z. O. G. L. (2020). TIL O 'QITISHDA KOMPYUTER TEXNOLOGIYALARI. 
Science and Education, 1(Special Issue 3). 
2. Тангирова, Г. И. (2020). ИНТЕРАКТИВНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ И ЕГО 
ДИДАКТИЧЕСКИЕ ВОЗМОЖНОСТИ. Science and Education, 1(Special Issue 3). 
3. Shofqorov, A. M., Shayxislamov, N. Z. O. G. L., & Alimova, E. B. (2020). O 
'ZBEK VA INGLIZ TILIDAGI MAQOLLARDA "DO 'STLIK" KONSEPTI 
IFODALANISHI. Science and Education, 1(Special Issue 3). 
4. Maxmudov, Q. S. O. G. L., Shayxislamov, N. Z. O. G. L., & Jo, B. B. O. G. 
L. (2020). O 'ZBEK VA XORIJIY TILLARDA ANTONIMLAR TAVSIFI, O 'RNI 
VA ULARNIG TURLI JIHATDAN TASNIFLANISHI. Science and Education, 1 
(Special Issue 3). 
5. 
Kaldibayeva, 
D. 
O. 
(2020). 
TALABALARNING 
MANTIQIY 
TAFAKKURINI SHAKLLANTIRISHNING PEDAGOGIK OMILLARI. Science and 
Education, 1(Special Issue 3). 

---

35 
ФИО автора: Toshkent shahar yuridik texnikumi oʻqituvchisi
Boqiyeva Marg'uba Toshmatovna 
Название публикации: «TAYIM MENEJMENTI OʻQISH VA ISHDA VAQTNI 
SAMARALI BOSHQARISH USULLARI» 
Annotasiya
Bugun Taym-menejment tushunchasi juda ommabop va dolzarb mavzuga 
aylandi. Taym-menejment-ya’ni qisqa vaqt ichida insonning ko’pgina ishlarga
ulgurishidir. Ham ishida, ham oilasida, jamiyatda, shaxsiy o’sishida insonning o’zini 
namoyon qila olishidir. Bugun insonni chalgituvchi vaqtni ogirlovchi narsalar juda 
kop. Masalan: ijtimoiy tarmoqlarda inson bir-ikki soat vaqti qanday otib ketganligini 
bilmay qolishi mumkin. Va bu orqali u oz oldiga qo`ygan orzulari, maqsadlaridan 
albatta yiroqlashib bormoqda. 
Kalit soʻz: rahm menejmenti, vaqt, Eyzenxauer matritsasi, pareto qoidasi. 
Kirish 
Vaqtni boshqarish - bu vaqtni boshqarish texnikasi va usullari. Bu o'z-o'zini 
tashkil etish va o'zini o'zi boshqarish. Vaqtni boshqarish inson yoki kompaniyaga 
vaqtni rejalashtirish va resurslarni tejashga yordam beradi. 
Misol uchun, agar siz ish bilan to'lib-toshgan bo'lsangiz va birinchi navbatda 
nima qilishni bilmasangiz, birinchi o'ringa qo'ying. Eyzenxauer matritsasi qaysi 
vazifalar shoshilinch va muhimligini va qaysi biri shunchaki chalg'ituvchi ekanligini 
aniqlashga yordam beradi. Mashhur "Pareto qoidasi" haqida unutmang, unga ko'ra 
faqat 20% harakatlar natijaning 80% ni va aksincha. 
Qanchalik ko'p ish qila olsak, ishimiz va umuman hayotimiz sifati shunchalik 
yaxshi bo'ladi. Raqamli transformatsiya va o‘zgarishlarning tezlashishi sharoitida aniq 
vaqtni boshqarish maqsadlaringizga diqqatni jamlashga, yo‘lda qolishga va oxir-oqibat 
mehnat bozorida uchuvchi bo‘lib qolmaslikka yordam beradi. 

---

36 
Vaqtni boshqarishning deyarli barcha mavjud usullari uchta komponentdan 
iborat: ustuvorlik, rejalashtirish va tizimlashtirish. 
Vaqtni boshqarish usullarining aksariyati tizimlashtirish va ustuvorliklarga 
tayanadi va faqat kichik bir qismi barcha uchta tamoyilning murakkab birikmasidir. 
Biz vaqtni boshqarishning 15 ta eng yaxshi usullarini tahlil qilamiz: oddiy usullardan 
murakkab boshqaruv tizimlarigacha. 
Bir kunda 24 soat vaqtingiz bor. Nima uchun ko‘pchilik bir kunda boshqa 
odamlarga qaraganda 10 baravar ko‘proq ish bajarishga ulgurishining sababi ular 
quvvatini yaxshiroq boshqarishi bilan izohlanadi. 
«To‘liq quvvatli hayot. Quvvatni boshqarish – yuqori samaradorlik, salomatlik 
va baxt kaliti» kitobida Jim Loer va Toni Shvarts quvvatning bir necha turi borligini 
aytadi: 
Jismoniy: Nafas, uyqu sifati, ovqatlanish, qayta tiklanish va tananing jismoniy 
holati. 
Hissiy: O‘z-o‘ziga ishonch, o‘zini nazorat qilish, ijtimoiy ko‘nikmalar, 
empatiya. 
Aqliy: Aqliy tayyorgarlik, tasavvur, samarali taym-menejment va ijodkorlik. 
Ruhiy: Xarakter, qiziqish, ilhom va haqgo‘ylik. 
Quvvatni boshqarish samaradorlik uchun muhim rol o‘ynaydi. Diqqatni vaqtga 
emas, quvvatga qaratishning boshqa sabablarini o‘rganamiz 
1. Taym-menejment tizimi odamni ayab o‘tirmaydi 
U mashina uchun a'lo darajadagi tizim, ammo odam uchun emas. U quvvatimiz 
darajasini hisobga olmaydi. Ayonki, kunning turli qismida ish sifatimiz ham har xil. 

---

37 
Bu tizim odamlarga xos bo‘lgan mazkur hissiy, aqliy va quvvat omillarini hisobga 
olmaydi 
Yechim: rejalashtirish paytida vaqtga emas, o‘z quvvatingizga qarab yo‘nalish 
belgilang. 
Eng muhim vazifalarni kunning eng unumli qismi – aynan tongga mo‘ljallang. 
Gap shundaki, uyqudan keyin kuchimiz ko‘p ekanini his qilamiz. Ijodkorlikni talab 
etmaydigan yengil vazifalarni kechki paytga qoldiring. 
2. Taym-menejment xavotir uyg‘otib, bizni baxtsiz qiladi 
Bu tizim odam uchun real bo‘lmagan samaradorlik va mukammallikning o‘ta 
yuqori standartini ilgari suradi. 
Ko‘pincha o‘zimizni vazifalarni bajarmaganimiz, hordiq chiqarayotganimiz 
uchun ayblaymiz. Qanchalik qattiq ishlamaylik, yana ko‘p ishlar qolib ketadi. 
Xavotir aybdorlik hissini oshiradi. Shuning uchun anchagacha uxlamay, ishlar 
ro‘yxati haqida o‘ylaymiz. Dam olish va vaqtimizni do‘stlar davrasida mazza qilib 
o‘tkazish o‘rniga xavotirga tushamiz. 
Xulosa 
Ko‘pincha taym-menejment odamning samaradorligiga hissa qo‘shadigan 
asosiy omillarni hisobga olmaydi. Biz – kuniga 24 soat ideal ishlashi mumkin bo‘lgan 
mashina yoki robot emasmiz. Hislarimiz, quvvatimiz va irodamiz bu- sikl. 
Taym-menejmentga diqqatni qaratish o‘rniga muhim ishlarni kunning eng 
unumli qismiga rejalashtiring. Dam olishni unutmang. Amal qiladigan odatlaringizni 
shakllantiring. Siz vaqtni boshqara olmaysiz, biroq o‘zingizni boshqarishingiz 
mumkin.