Mendeleyevning kimyoviy elementlar davriy qonuni va davriy sistemasi hamda uning ahamiyati

1864 yil ingliz kimyogari J.Nyulends(1837 – 1898), elementlarni atom оg’irliklarinig оshib bоrishiga qarab jоylashtirdi.U 7 ta elementni bir guruhga joyladhtirdi va shunday guruhlarning ko’pchiligida 8-elementga o’tganda, 1-elementning xossalari,xoddi musiqa notasidagi okyavalar singari qaytarilishini aniqladi.Buni u “oktavalar qonuni” deb atadi(2-rasm).

• 1864 yil ingliz kimyogari J.Nyulends(1837 – 1898), elementlarni atom оg’irliklarinig оshib bоrishiga qarab jоylashtirdi.U 7 ta elementni bir guruhga joyladhtirdi va shunday guruhlarning ko’pchiligida 8-elementga o’tganda, 1-elementning xossalari,xoddi musiqa notasidagi okyavalar singari qaytarilishini aniqladi.Buni u “oktavalar qonuni” deb atadi(2-rasm).

“Kimyoviy elementlar va ulardan hosil bo‘luvchi oddiy hamda murakkab moddalarning xossalari shu elementlar atomlarining yadro zaryadlari bilan davriy bog‘lanishda bo‘ladi.”

Davriy qonun – tabiat qonuni va u tabiatda mavjud bo‘lgan bog‘liqliklarni aks ettiradi.

Davriy sistemaning dastlabki variantida (1-mart 1869-y.) 63 ta element aks etgan bo‘lsa, uning zamonaviy variantida 118 ta element aks ettirilgan.

Davriy qonun asosida elementlar davriy sistemasi vujudga kelgan.

Davriy sistemada elementlarning joylashish tartibi ularning fizik va kimyoviy xossalarining davriy o‘zgarishi bilan tavsiflanadi. Davriylik deganda ma’lum intervaldan so‘ng xossalarning takrorlanishi tushuniladi.

Atom tuzilishi nuqtayi nazaridan kimyoviy elementlar davriy sistemasi va davriy qonuni

Davriy qonun kashf qilindi va davriy sistema tuzildi, lekin D.I.Mendeleyev elementlar xossalarining o‘xshashligi va farqlarini, davriy o‘zgarish sabablarining tub mohiyatini tushuntirib bera olmadi.

XIX asrda atom kimyoviy reaksiyalarda o‘zgarishga uchramaydigan zarra deb hisoblangan.

XIX asr oxiri va ХХ asr boshlarida kimyo fanida erishilgan yutuqlar bu tasavvurni o‘zgartirib yubordi.