Menejmentning asosiy funksiyalari

A. Rasmiylashtirilgan instrumentlar:

xokimiyat iyerarxiyasi;

anglangan iktisodiy kiziktirish orkali motivatsiya;

xukuk va javobgarliklarni belgilash.

B. Norasmiy instrumentlar:

rakobat va musobakadoshlik;

avtoritet va liderlik;

gurux normalari va xatti-xarakat koidalari.
Kupincha menejmentda personalga ta’sir kursatish uchun ishlovchining egallab turgan lavozimi, bajariladigan ish turi, urnashib olgan boshkarish an’analarini xisobga oladigan bir kancha instrumentlarning birligi kullaniladi.
Menejmentning ba’zi bir texnologiyalarini keltiramiz.
Boshkaruv texnologiyasi – samarali boshkaruv ta’sirini utkazish san’ati, tadbirlar tizimi va uslublardir. Unga axborotlarni tuplash va kayta ishlash yullari, ishlovchilarga samarali ta’sir utkazish vositalari, boshkarish tamoyillarini aniklash, nazorat tizimini ishlab chikish va joriy kilish kiradi.
Boshkaruv texnologiyalari obyekti bulib inson, tashkilot, jamiyat xisoblanadi. Tashkilotning xususiyatlaridan kelib chikib maksadlar buyicha, natijalar buyicha, extiyojlar va kizikishlar asosida, tekshirishlar va farmoyishlar orkali, personal faoliyatini aktivlashtirish asosida boshkarish kullaniladi.
Ularning xar birinining kanday vaziyatlarda kullanilishini aloxida kurib chikamiz:
Maksadlar buyicha boshkarish bulinmalarning xamma maksadlari xam asoslanmagan xolatda; maksadlarni shakllantirish uslubi bulmaganda; maksad va vazifalarni amalga oshirishning xujjatlashtirilgan taxlili bulmaganda; ishchi majlislar tayyorgarliksiz utkaziladiganda, maksadlar va vazifalar bir necha bor almashtiriladigan xolatlarda kullaniladi. Maksadlar buyicha boshkarish texnologiyasi – yangi xolatlarni bashoratlash buyicha boshkarishdir. Uning asosida xam tashkilot uchun, xam xar bir xodim uchun tuziladigan biznes-reja turadi.
Natijalar buyicha boshkarish: aksariyat ishlovchilar uchun ish ularning ish joylari bilan chegaralanadi; mexnat natijalariga kizikish va ragbatlantirish yuk, yomon sotuv bilan boglik siyosat. Natijalar buyicha boshkarish texnologiyasi oldingi karor buyicha natija olingandan keyingina boshkarish karorlarini kabul kilishga asoslanadi. Buning uchun maxsus tashkiliy va funksional tayyorgarlik kuriladi – yangi bulinma tarkibida taxlil etuvchi gurux tuziladi. Uning tarkibiga psixologiya va sotsiologiya, marketing, iktisod soxalari buyicha mutaxassislar kiritiladi, bu gurux uchun boshkarishning matritsali strukturasi tuziladi.
Extiyojlar va manfaatlarni xisobga olish asosida boshkarish: ishlovchilarning yukori kunimsizligi, katta travmatizm, kul ostidagilar tomonidan karshi xarakatlar.
Maxsus vaziyatlardagi boshkarish: yukori malakali ishlovchilarning ketishi, boshkarish apparatining xaddan tashkari kengligi, zamonaviy jixoz va orgtexnika.
Faoliyatni aktivlashtirish asosidagi boshkarish: ishlovchilar tashabbussiz, moddiy ragbatlantirishga katta e’tibor, ishlab chikarishdagi nizolar, tashkilotda yoshlarning kamligi.
Sistematik tekshiruvlar va farmoyishlar asosidagi boshkarish: ishlovchilar va bulinmalar faoliyatini muvofiklashtirishning yetarli bulmaganligi, buyruklarni bajarishda tezkorlikning yukligi, operativ nazoratning yukligi. Doimiy tekshirishlar va farmoyishlar orkali boshkarish texnologiyasi kul ostidagilar ishini kattik rejalashtirishga asoslanadi. Katta bulmagan tashkilotlar uchun kuprok samarali.