Место географии в системе наук

Namangan Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Geografiya yo‘nalishi 102-guruh talabasi Xakimjonova Irodaxonning “ТЕОРИЯ И МЕТОДОЛОГИЯ ГЕОГАФИЧЕСКОЙ НАУKИ” kitobi taqdimoti

Geografiya faning nazariyasi va metodologiyasi

Geografiya faning nazariyasi va metodologiyasi

------------------------

M.M. Golubchik

S.P. Yevdokimov

G.N. Maksimov

A.M. Nosonov

MUALLIFLAR

Марк Михайлович Голубчик (6 августа 1934, Киев — 25 ноября 2001, Саранск) — советский и российский экономико- и политико-географ, страновед, автор множества научных работ и учебников для высшей школы

Mark Mixaylovich Golubchik (1934 yil 6-avgust, Kiev - 2001 yil 25-noyabr, Saransk) - sovet va rus iqtisodiy va siyosiy geografi, mamlakat mutaxassisi, oliy ma'lumot uchun ko'plab ilmiy ishlar va darsliklar muallifi

BERILGAN BOBLAR
5-BOB Geografiyaga tizmli yondashish va geosistemalar to’g’risidagi ta’limot asoslari
6-BOB Nazariy geografiya: mohiyat va eng muhim kategoriyalari
7-BOB. Kosmos va vaqtning geografik kategoriyalari
8-BOB. Tabiiy va jamoat geosistemalarni tashkil etish.

Geografik tizim Tizim deganda ularning o’zaro bog’liqligi va xususiyatlari bilan birga ko’rib chiqiladigan obyektlar majmui tushuniladi. D. Xarvi ta’rifiga ko’ra, tizim obyektlarning o’zgaruvchan xususiyati bilan aniqlanadigan ko’plab elementlarni o’z ichiga oladi. Obyektlarning xususiytlari va obyektlarning o’zaro bog’liqliklari geosistemalar atamasi bilan qo’llaniladi

Geosistema

Geosistema- bu yaxlitligi geosistemaning quyi tizimlari o’rtasida rivojlanayotgan to’g’ridan –to’g’ri teskari va o’zgartirilgan ulanishlar bilan belgilanadigan tabiat, aholi va iqtisodiyotning o’zaro bog’liqligi va o’zaro ta’sirida shakllanadigan nisbatan yaxlit hududiy shakllanishdir.

Nazariy geografiya quyidagi funksiyalarni bajaradi:

• Geografiya tizimidagi barcha xususiy natijalarni umumlashtiradi va sintez qiladi
• Yangi tushunchalar yaratadi va mavjud bo’lgan umumiy geografik tushunchlar, naqshlar tushunchalar mazmunini chuqurlashtiradi
• Xususiy geografiya fanlariga g’oyalar, modellar taqdim etadi
• Strukturaning o’zgarishiga ta’sir qiladi va umuman geografiya rivojlanishning asosiy yo’nalishlarni belgilaydi
• Tabiat vajamiatning o’zaro munosabatlarni optimallashtirish, ekologik boshqaruvni takomillashtirish masalalarni hal etishga salmog’li hissa qo’shadi
• Prognoz geosistemalarning nazariy asoslarni ishlab chiqadi

Kosmos va vaqtning geografik kategoriyalari

Faqat kosmosda ong yo’naltirilgan men qayerdaman? – bu uyg’ongan ongning birinchi savoldir, dunyoviy donolikning birinchi savoldir.

(Lyudvig Feerbax)

Geografik vaqt – bu geosistemalarning shakllanishish va rivojlaninsh tarixini aniqlashga imkon beradigan vaqt. Geosistemalarni o’rganishning tarixiy jihatlari geografik jarayonlarni bashorat qilish va nazorat qilish maqsadida faoliyat qonuniyatalrni intensivlik ritm, dinamikasi va individual jarayonlar davomiyligi va vitiumni aniqlashda muhimdir.

Texnalogiyaning tabiiy –jamoat geografik geosistemalar hududi va hududiy tashkil etilish tushunchasi

Geografiya ruhi aniq br joyda jamlangan hodisalar to’plamini yoritishda aniqlanadi.

(Alfred Goytner)

E’tiboringiz uchun rahmat !

Geografik maydonni morfologik o’rganish bosqichlari (M.D. Sharigin)

Potensial
Tarmoq
Chegara
Chegara tuguni
Zona
Rayon
Geografik maydon
Maydon
Hududlar