Mеtоdikasi” fanidan oraliq nazorat savollari

3. Stol tennisi o’yinining kelib chiqishi va tarixi?
Stol tennisi tarixi o’n to’qqizinchi asr Angliyada boshlangan, bu yopiq maydonda tennis o’ynash uchun bir usul. Avval boshida kitoblar hamak kabi ishlatilgan va qo’llari bilan to’pni yoki yon tomondan qopqoqni urgan.
Ushbu faoliyatning tobora kengayib borayotgani bilan o’yinchoq kompaniyasi g’oyani oldilar va o’ynash uchun yog’och racklarni ishlab chiqdilar. Ular shovqinni ko’paytirdilar va shuning uchun “ping pong” deb nomlandi.
Keyinchalik J.Jaques ismli ingliz kompaniyasi tovar belgisini ro’yxatdan o’tkazdi va u yerdan boshqa ishlab chiqaruvchilar stol tennisi deb atashdi.
Vaqt o’tishi bilan jihozlar o’zgarib, sportning ommaviyligi butun dunyoda tobora ortib bormoqda. Hozirgi vaqtda kamida taxminan 300 million odam o’yin-kulgi shaklida ping pongni o’ynaydi.
1988dan beri Stol tennisi Olimpiya sporti bo’lib, Seulda bo’lib o’tdi.
1. Stol tennisi — kichik koptok va raketkalar bilan stolda uynaladigan sport oʻyini. Sharqiy Osiyoda paydo boʻlgan. 20-asrning 20y.laridan koʻp mamlakatlarga tarkalgan. Dastlab "pingpong" (frans. pingpong — koptokning raketka va stolga urilishida chikadigan ovoz) deb atalgan. St. uchun, odatda, stol oʻlchami 152,5x274,3 sm; bal. 76 sm; turi 183x 15,25 sm boʻladi. Yogoch raketkaning yuziga rezina plastina qoplanadi. Koptok oq plastikadan yasaladi, diametri 37,2—38,2 mm, ogʻirligi 2,4—2,53 g . Uyin maydonchasining oʻlchami 6—7 x 12–14 m. Rasmiy musobakalar sport zallarida oʻtkaziladi: erkaklar va ayollar — jamoa boʻlib, yakka holda va juftlikda hamda aralash juftlikda musobakalashadilar. Uyin 3 yoki 5 partiyadan oʻynaladi. Oʻyinchilardan biri 21 ochko toʻplasa, u gʻolib hisoblanadi. Agar hisob 20:20 boʻlib qolsa, unda oʻyinchilardan biri 2 ochko ortiq toʻplaguncha oʻyin davom ettiriladi. Stol tennisi Xalqaro federatsiyasi (ITTF, 1926 y. tashkil etilgan) 130 dan ortiq milliy federatsiyani birlashtiradi. 1926 yildan har 2 yilda jahon birinchiligi oʻtkaziladi, 1988 yildan Olimpiada oʻyinlari dasturiga kiritilgan.

Janubiy Afrika britaniyalik va Hindiston xizmatida bo’lgan harbiylar tashabbusi bilan 1911-yil 12-dekabrda Buyukbritaniyada stol tenisi assotsatsiyasiga asos solgan. Harbiylar dastlab kesilgan shisha qopqoqlaridan tennis koptokchasi, sigareta qutichasini esa raketka setka o’rniga kitoblarni stolga qo’yishgan. 1900- yilda AQShdan kelgan ingliz Djeyms Gibb selluliod koptokchalarni yaratib stol tennisini rivojiga hissa qo’shgan. Bu o’yin “ping-pond” (Stoldan koptokcha ovozini eslatuvchi). Buni Gibbning o’zi o’ylab topgan deb hisoblashadi, lekin bu so’z 1901-yilda Djon Jak va uning o’g’illari kompaniyasi tomonidan muomlaga kiritilgan. Bu firma rasman ro’yxatdan o’tkazilib, “Parker brazers” Amerikadan firma savdo belgisi bilan stol tennisi uchun sport anjomlarni ishlab chiqara boshlagan. Bu o’yin 1911- yildan yani stol tennisi assotsatsiyasi tuzilgandan so’ng ommalashgan. Dastlab bu o’yini zodagonlar ermak sifatida o’ynashgan raketasi ham nok shaklida bo’lib, uzunroq bo’lgan. 1920- yillardan boshlab stol tennisi assotsatsiyalari Yevropada va uzoq sharqda tashkil etildi. Shundan so’ng o’yin qoidalarini halqaro standartga solib olingan va 1927- yildan Londonda Stol tenisi bo’yicha birinchi jahon chempionati o’tkazilgan.

2.O’zbekistonda stol tennisi rivojlanish tarixi. Oʻzbekistonda Stol tennisi keng ommalashgan. Oʻzbekiston chempionati va kubogi musobaqalari muntazam oʻtkazib turiladi. Oʻzbekiston Stol tennisi federatsiyasi 1993 y. ITTFga aʼzo boʻlib kirgan. Oʻzbekistonlik Manzura Inoyatova, Saida Burhonxoʻjayeva, Svetlana Geta jahon chempionatida (Doxa sh., Qatar, 2004 y. mart) 1oʻrinni olib, oltin medallar bilan taqsirlanishdi. Ular bilan birga Nodira Burhonxoʻjayeva, Madina Ayupova ham bir qancha xalqaro turnirlarda gʻolib boʻlishgan. Federatsiyasi matbuot xizmatiga ko‘ra, mazkur grant ATTUning "Yulduzlar sari intilish" dasturi doirasida O‘zbekistonda stol tennisini rivojlantirish, professional tennis stollarini sotib olishga qaratilgan mintaqaviy rivojlanish loyihasi uchun ajratilgan. Taʼkidlash joizki, O‘zbekistonda Olimpiya o‘yinlari turkumidan joy olgan sport turlari, jumladan, stol tennisini yanada ommalashtirish maqsadida samarali ishlar amalga oshirilmoqda. Bu borada O‘zbekistonning barcha hududlarida stol tennisi bo‘yicha o‘z mahoratini oshirib kelayotgan sportchilarga qulay shart-sharoitlar yaratib berilmoqda. Mazkur loyihaga ajratilgan grant mablag‘lar evaziga ham sportchilar uchun to‘garaklarda jahon standartlariga mos sport inventarlari yetkazib beriladi. Ushbu loyiha O‘zbekistonda professional stol tennischilarni tarbiyalashga xizmat qiladi.
B ugungi kunda sportchi xotin-qizlarimizning jamiyat hayotida tutgan o’rni beqiyos. Jahon arenalarida yurtimiz bayrog’i baland ko’tarilishida, davlatimiz madhiyasi baralla yangrashida ularning ham munosib hissasi bor. O’zbekistonlik Olimpiya va Osiyo o’yinlari g’oliblari, jahon va qit’a chempionlari deganda ko’z oldimizda Svetlana Babanina, Elvira Saadi, Oksana Chusovitina, Lina Cheryazova, Iroda To’laganova, Saida Mahmudova, Nozima Qayumova va boshqa ko’plab opa-singillarimiz keladi. Xalqaro xotin-qizlar kuni munosabati bilan Olimpiya shon-shuhrati muzeyida tashkil etilgan “O’zbek sportining jasoratli ayollari” mavzuidagi tadbirda shular haqda so’z yuritildi. O’zbekiston Respublikasi Jismoniy tarbiya va sport vazirligi mutasaddilari, O’zbekiston Milliy olimpiya qo’mitasi vakillari, keng jamoatchilik qatnashgan anjumanga turli musobaqalarda qator yutuqlarni qo’lga kiritgan faxriylar va ayni paytda tizimda faoliyatini davom ettirayotgan sportchi xotin-qizlar taklif etildi. Ta’kidlanganidek, respublikamizda xotin-qizlarning sog’lig’i haqida qayg’urish, jismoniy tarbiya va sportga keng jalb qilish, iqtidori va layoqatini yuzaga chiqarishga oid ezgu chora-tadbirlar yil sayin keng qamrov kasb etmoqda. — Stol tennisi bo’yicha O’zbekiston terma jamoasi bosh murabbiyi sifatida faoliyat olib bormoqdaman, — deydi bir necha nufuzli xalqaro turnirlar g’olibi Saida Mahmudova. — Hozirda terma jamoamiz a’zolari bilan Shvetsiyada o’tkaziladigan jahon chempionatiga tayyorgarlik ko’rayapmiz. Ular bilan birga astoydil mashg’ulotlarda qatnashmoqdamiz. Tez orada respublikamiz viloyatlarida seminar va mahorat darslari o’tkazishni rejalashtirganmiz. Qolaversa, 2020 yili Tokio shahrida bo’ladigan yozgi Olimpiya o’yinlariga tayyorgarlikni ham qizg’in davom ettirayapmiz. Nasib qilsa, O’zbekiston kelajakda stol tennisi bo’yicha ham nufuzli xalqaro musobaqalarda o’z o’rnini topadi. Tadbir davomida sport sohasida ko’plab yutuqlarni qo’lga kiritgan sportchi-ayollar tashkilotchilar tomonidan esdalik sovg’alari bilan taqdirlandi.
3.Stol tennisi sporti bo’yicha eng mashhur sportchilar Rong Guotuan (1937 yil, avgust - 1968 yil iyun), Gongkong ishchilarining oilalarida tug'ilgan, Xitoylik erkaklar stol tennisi. Rong Guotuan Xitoy stol tennisi bo'yicha birinchi jahon chempioni va hatto Xitoyning sport dunyosida. 1959-yilda, Dortmund shahrida 25 Jahon Stol tennis chempionati, Germaniya Federativ Respublikasi, rongguotuan, erkaklar yakkalik chempioni qo'lga kiritdi birinchi jahon chempioni xitoylik sport dunyo uchun qo'lga kiritdi. Yaponiya terma jamoasi mag'lub erkaklar jamoasi birinchi jahon chempioni, 5 1961 yilda Pekinda bo'lib o'tgan yigirma oltinchi jahon Stol tennis chempionati, Xitoy terma jamoasi ishtirok rongguotuan. 1964 Xitoy stol tennis ayollar terma jamoasi bosh murabbiyi xizmat so'ng, jamoa 28-jahon Stol tennis chempionati ayollar terma jamoasi unvonini qo'lga kiritdi.
Rong Guotuan, Nanping shahrida tug'ilgan Zhuhai Siti, 1937 yil 10 avgustda Gonkongda kambag'al dengizchilar oilasida tug'ilgan. Yung otasi Mian bir bola sifatida 15 yosh va undan keyin bir kemachi, deb bir yuk, kompaniya ketdi, u Gonkong umumiy e'lon va Guanchjou qo'zg'oloni ishtirok etgan. Gonkong bilan vatanparvarlik yurtdoshlar har doim shunday yagona O'g'lini nomidagi berib, uning kuchli qo'llab-quvvatlashiga kabi kuchli va Birlashgan xalq-davlat bo'lishi istaymiz "milliy vazifani". Rong Guotuan bolalikdan stol tennisini yaxshi ko'rardi. 1957 yil fevral oyida u Gonkongda stol tennisi bo'yicha jahon chempionatida ishtirok etib, erkaklar guruhida uchta chempionat, erkaklar juftligi va erkaklar singari g'olib chiqdi. Aprel oyida, Gongkong tashrif yigirma uchinchi jahon chempionatida Yaponiya terma jamoasi so'ng, rongguotuan faqat mag'lub erkaklar yakkalik Ichiro Ogimura nazarni qo'lga kiritdi. Noyabr oyida Rong Guotuan Gonkongdan materikga qaytib keldi va Guangzhou Jismoniy tarbiya institutiga o'qishga kirdi.1959-yilda, Dortmund shahrida yigirma beshinchi jahon Stol tennis chempionati, Germaniya Federativ Respublikasi rongguotuan, erkaklar yakkalik chempioni qo'lga kiritdi birinchi jahon chempioni xitoylik sport dunyo uchun qo'lga kiritdi bo'lib o'tdi. Xitoyga qaytganidan so'ng Rais Mao va Premer Jou va boshqa partiya rahbarlari stol tennisi delegatsiyasi a'zolari bilan uchrashdilar. Premer Chjou yana yil rongguotuan va Milliy 1959 ikkita katta quvonchli voqea, "Double Baxt" nomli Xitoy stol tennisi birinchi ishlab chiqarish, issiq milliy stol tennisi tez yuksalishi uchun hisoblangan qo'lga kiritdi qiladi. 3 Yaponiya terma jamoasi mag'lub erkaklar jamoasi birinchi jahon chempioni, 5 1961 yilda Pekinda bo'lib o'tgan yigirma oltinchi jahon Stol tennis chempionati, Xitoy terma jamoasi ishtirok rongguotuan. 1964 yilda Xitoy stol tennis ayollar terma jamoasi bosh murabbiyi xizmat so'ng, jamoa 28-jahon Stol tennis chempionati ayollar terma jamoasi unvonini qo'lga kiritdi. 1959-yilda, Dortmund shahrida yigirma beshinchi jahon Stol tennis chempionati, Germaniya Federativ Respublikasi rongguotuan, erkaklar yakkalik chempioni qo'lga kiritdi birinchi jahon chempioni xitoylik sport dunyo uchun qo'lga kiritdi bo'lib o'tdi. Xitoyga qaytganidan so'ng Rais Mao va Premer Jou va boshqa partiya rahbarlari stol tennisi delegatsiyasi a'zolari bilan uchrashdilar. Premer Chjou yana yil rongguotuan va Milliy 1959 ikkita katta quvonchli voqea, "Double Baxt" nomli Xitoy stol tennisi birinchi ishlab chiqarish, issiq milliy stol tennisi tez yuksalishi uchun hisoblangan qo'lga kiritdi qiladi. 3 Yaponiya terma jamoasi mag'lub erkaklar jamoasi birinchi jahon chempioni, 5 1961 yilda Pekinda bo'lib o'tgan yigirma oltinchi jahon Stol tennis chempionati, Xitoy terma jamoasi ishtirok rongguotuan. 1964 yilda Xitoy stol tennis ayollar terma jamoasi bosh murabbiyi xizmat so'ng, jamoa 28-jahon Stol tennis chempionati ayollar terma jamoasi unvonini qo'lga kiritdi. Rong Guotuan Xitoy stol tennisi dunyosiga ulkan hissa qo'shdi. Uning shiori "Hayotda bir necha marotaba urish mumkin emas, bu vaqtda kurashish emas, balki kutish kerak" shiori Xitoy sporti sportchilarining ko'pchiligining shiori bo'ldi. 1966 yilda "Madaniy inqilob" boshlandi, sport tizimi saqlanib qolmadi va futbolchilarning mashg'ulotlari va raqobatlari keng tarqaldi. Jahon chempioni bo'lishiga qaramasdan, Rong Guotuanning "xorijiy tajribasi" ham tanqidiy revizyonizm jinoyati sifatida qo'llaniladi. Xitoyning "Madaniy inqilob" da Rong Guotuan qamoqdan qiynoqqa solingan va ta'qibga uchragan. Iyun 20, 1968, u so'nggi so'z ustiga ushlab, uning ko'ylagi cho'ntagida bir eslatma yo'q edi, ularning hayotini oxirigacha bir yo'l bilan o'z joniga qasd: ". Men nomi hayotdan ham afzaldir sevaman" Iyun 23 1978, Milliy sport komissiyasi rongguotuan, reabilitatsiya tiklash uchun Bosh Assambleyaga amalga oshirish siyosati kadrlar bo'lib, bir yodgorlik xizmati va marosimi, Pekin Babaoshan Inqilobiy qabristoniga joylashtirilgan rongguotuan kulini joylashtirilgan kulini bo'lib o'tdi.