Mexanika – mashinasozlik fakulteti

Mexanika – mashinasozlik fakulteti

26-20 TMJ guruh talabasining

“mashinasozlik texnologiyasi” fanidan tayyorlagan taqdimot loyihasi.

Qabul qildi: Rustamov M
Tayyorlovchi: Turg’unboyev G’

Mavzu: TASHQI YUZALARGA FREZALAB ISHLOV BERISH USULLARI

Reja:

• Freza stanogi haqida tushuncha.
• Frezalash usullari.
• Frezalashda kesish elementlari.

Tayanch iboralar.

Kesib ishlash, mexaniqaviy ishlash, kuyim, asosiy va yordamchi xarakatlar, freza, bosh xarakat, surish xarakat, ranadalsh uyish.

Frezalash stanogi - detallar ning tashqi va ichki yuzalari (tekis va shakldor yuzalar), botiqlar va chiqiqlarga, aylanuvchi jism sirtlariga, rezba va tishli gʻiddirak tishlariga freza yordamida kesib ishlov beruvchi stanok. Frezalash prinsipi 16-asrda leonardo da vinchining dumaloq egov koʻrinishidagi frezaning eskizini chizishidan paydo boʻlgan. 1665 yilda pekinda aylanuvchi egov oʻrnatilgan stanok kurilganligi maʼlum. Hozirgi zamon frezalash stanogining nusxalari 19-asrda vujudga kela boshlagan.

Vazifasi va tuzilishiga qarab frezalash stanogi bir necha xilga boʻlinadi. Universal frezalash stanogi konsolli, shpindelining oʻqi gorizontal joylashgan boʻlib, unda freza opravkasini tutib turadigan osma boʻladi. Turli xil frezalar bilan ishlaydi. Stanokdagi buriladigan stol boʻylama, koʻndalang va vertikal yoʻnalishdasiljiydi. Gorizontal frezalash stanogi universal frezalash stanogiga oʻxshaydi, ammo uning stoli burilmaydi. Vertikal frezalash stanogi shpindeli oʻqining vertikal joylashishi bilan gorizontal va universal frezalash stanogilardan farq qiladi. Boʻylama frezalash stanogi yirik gabaritli zagotovkalarga ishlov berishga moʻljallangan. Andaza bilan ishlaydigan frezalash stanogi turli tekis profillar (andozalar, kulachoklar va boshqalar)ga yoki andaza (model) boʻyicha fazoviymurakkab yuzalarga ishlov berish uchun xizmat qiladi.

Rezba frezalash stanogi taroqsimon, diskli, chervyakli, barmoqli frezalar yoki maxsus rezba kallaklari yordamida tashqi va ichki rezbalar chiqarish uchun moʻljallangan. Shponka frezalash stanogidan shponka arikchalari ochishda foydalaniladi. Bunda aylanuvchi freza ilgarilamaqaytma harakat qiladi; bir va koʻpshpindelliboʻladi. Karusel frezalash stanogi quyma, bolgʻalangan va shtamplangan zagotovkalarga torets frezalari bilan ishlov berish uchun xizmat kiladi. B a rabanli frezalash stanogi ayni paytda zagotovkaning ikki torets yuzasini frezalash, ariqchalar ochish uchun moʻljallangan. Sanoatda dastur bilan boshqariluvchi turli frezalash stanogi lari qoʻllaniladi. Yogʻoch ishlash Frezalash stanogida freza mahkamlanadigan aylanuvchi vertikal shpindel mavjud. Undan zagotovkalarni kesib ishlashda foydalaniladi. Oddiy, karusel (bir va ikki shpindelli) va andaza bilan ishlaydigan xillari bor.

Фрезалаш - фреза деб аталувчи куп тишли кесувчи асбоб ёрдамида заготовкани кесиб ишлаш жараёни. Фрезаларнинг куйидаги турлари мавжуд: цилиндрик ёки ук фрезалар, кесиб иккига ажратувчи, бурчак фрезалар, торец, бармоксимон, фигурали, тарок, модулли фрезалар. Фрезалар тишларининг шаклига кура куйидаги турларга булинади: а) тишлари уткир учли фрезалар. Б) тишлари кертилган фрезалар.

Тишлари уткир учли фрезалар орка юзасидан, тишлари кертилган фрезалар эса олдинги юзасидан кайта чархланади. Фрезалашни 2 хил усули мавжуд: 1. Суриш йуналишида фрезалаш. Бунда фрезанинг айланиш йуналиши суриш йуналиши билан бир томонда булади. 2. Суришга карама-карши йуналишда фрезалаш. Бунда фрезани айланиш йуналиши суриш йуналишига тескари булади.

Фрезалашда кесиш элементлари фреза уз уки атрофида айланади,заготовка эса стол билан бирга сурилади, бунинг натижасида кесиш жараёни амалга ошади. Фреза тигининг укидан энг узоклашган киррасининг вакт бирлиги ичида заготовкага нисбатан босиб утган йули фрезалашда кесиш тезлиги деб аталади ва куйидагича аникланади. U=pдp/1000м/мин.

Заготовканинг фреза кесувчи тигларига нисбатан буйлама йуналишда силжиш киймати суриш дейилади. Фрезалашда куйидаги суришлар булади. Sz-фрезанинг бир тишига тугри келадиган суриш sайл.-Фрезанинг тула бир марта айланишига тугри келадиган суриш sм-минутига тугри келадиган суриш. Бу катталиклар орасидаги богланишни куйидагича ёзиш мумкин. Sм=so*n=sz Z n

Фреза бир марта утишда кесиб олган материал катламининг фреза укига перпендикуляр йуналишда улчанган киймати фрезалаш чукурлиги дейилади ва “t” билан белгиланади. Кесиш юзасидан фрезанинг битта тиши кесиб олаган катламининг фреза радиуси йуналишида улчанган киймати кесиш калинлиги дейилади ва “а” билан белгиланади. amax=sz sinj j-фрезанинг заготовка билан уриниш бурчаги sz-киринди кундаланг кесимининг юзаси f=в amax

Фрезанинг тишлари кесиш шароитига караб ейилади. Фрезалаш жараёнида фрезанинг тишлари орка юзадан ёки бир вактнинг узида хам орка, хам олдинги юзаларидан ейилади. Цилиндрик фрезалар, шаклдор фрезалар ва арикча очиш фрезалари, одатда тишларининг орка юзаларидан ейилади. Кесиш тезлиги фреза-ланаётган материалга фреза материалининг сифатига, фреза диаметрига, кесиш режимига, фреза тишининг геометрик параметрларига, фреза-нинг тургунлигига ва совитиш суюклигининг сифатига караб аниклана-ди. Бевосита фрезалашга сарфланадиган асосий технологик вакт куйидаги формуладан топилади. Та=Lиш/Sм i

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Arshinov V.A., Alekseev G.A. Rezanie materialov i rejushiy instrument.- M., 1976. 2. Ivanova G.A. Osnovы teorii rezaniya, instrumentы stanki. -M., 1953. 3. Avagimov V.D. Mashinasozlik materiallarni kesib ishlash, stanoklar va asboblar. – Toshkent, 1976. 4. Nikiforov V.M. Metallar texnologiyasi va konstruktsion materiallar. Toshkent, 1976. 5. Gorbunov B.I. Obrabotka metallov rezaniem, metalorejushie instrumentы i stanki. -M., 1981. 6. Granovskiy G.I., Granovskiy V.G. Rezanie metallov. -M., 1985.