Mexanika mashinosozlik

3-sonli laboratoriya ishi

(2-soat)

Mavzu: Stanoklarni shakl hosil etish harakatlarini va klasslarini o’rganish

1.Ishdan maqsad: Stanoklarda shakl hosil etuvchi harakatlarni va klasslarini o`rganish
2. Mavzu bo‘yicha qisqa nazariy ma’lumotlar
2.1. Mashinalarda qismlarni shakllantirish
Har qanday murakkab qismning yuzasi oddiy sirtlarning ma’lum bir to‘plamidir: tekis, chizig`dan, silindrsimon, konussimon, sharsimon, torik, spiral va boshqalar, ularni - quyish, shtamplash, kesish va hokazo usullarda olingan bolish mumkin.
Metall kesish dastgohlarida olingan sirt ideal shakli, o‘lchami va perimetri bilan farq qiladi. U ideal va real sirtlarning o‘zaro joylashishi bilan farq qiladi.
2.2. Qism yuzasi shakllanishi
Har qanday ideal oddiy sirtni tashkil etuvchisi 1 (yoki 2¹, 2¹¹) deb ataladigan boshqa yo‘naltiruvchi chiziq bo‘ylab harakatlanadigan tahkil etuvchisi 1 (3.1-rasm) deb ataladigan generatsiya chizig’ining ketma-ket joylanish to‘plami sifatida ifodalash mumkin.
Metall kesish dastgohlarida olingan sirt ideal shakli, o‘lchami va noteksligi (sheroxovatosligi) bilan farq qiladi. U ideal va real sirtlarning o‘zaro joylashishi bilan farq qiladi.
Yassi sirtni olish uchun to‘g‘ri chiziq 1 ko‘rinishidagi tahkil etuvchisi (3.1-rasm a, b) to‘g‘ri yo‘riqnoma bo‘ylab harakatlanadi. Dumaloq silindrsimon sirt 1-to‘g‘ri chiziqning tashkil etuvchisini (3.1-rasm. 1, c) yo‘riqnoma 2 bo‘ylab aylana shaklida yoki 1- tashkil etuvchisi aylana shaklida harakatlantirish orqali olinadi (1-rasm). , d) to‘g‘ri yo‘riqnoma bo‘ylab 2. O‘zgaruvchan radiusli R bo‘lgan doira shaklida chiziq tahkil yetuvchisi 1 (2.1-rasm. e) to‘g‘ri yo‘riqnoma bo‘ylab 2. Bu sirtlarning barchasi qaytariladigan (takrorlanuvchi).



3.1. rasm. Sirtlarning shakllanishi: I – tashkil etuvchi;
2 (2¹, 2¹¹) – yo`naltiruvchi
Torsimon sirt o’z holiga qaytmovchi sirtga misol bo‘la oladi. Undagi tashkil etuvchi 1 ni aylana ko‘rinishda yo‘naltiruvchi 2 ni xuddi aylana bo‘ylab sijitish orqali hosil etiladi (2.1.rasm).