Mexanikada saqlanish qonunlari statika va gidrodinamika mexanik tebranishlar va to

Sistemaning to‘la mexanik energiyasi deb, uning kinetik va 
potensial energiyalarining yig‘indisiga aytiladi. Masalan Yer sirtidan h 
balandlikda Yerga nisbatan 
 tezlik bilan harakatlanayotgan m massali 
jismning to‘la mexanik energiyasi
 E 
= E
k
 + E
P
 =
+ mgh.
(3.4)
To‘la mexanik energiya jismlarning o‘zaro ta’siri vaqt o‘tishi bilan 
o‘zgarmaydi: 
E = E
k
 + E
P
 = const.
(3.5)
Bunda mexanik energiyaning saqlanish qonuni deyiladi. 
O‘tkazilgan ko‘plab tajribalar, nazariy xulosalar energiya saqlanish 
qonunining qat’iy bajarilishini ko‘rsatadi. Faqatgina tabiatda energiyaning 
bir turdan boshqasiga (masalan, mexanik energiyadan issiqlik energiyasiga) 
aylanishi ro‘y beradi. Shuning uchun ham bu qonunga energiyaning saqlanish 
va aylanish qonuni ham deyiladi. U tabiatning asosiy qonunlaridan bo‘lib, 
nafaqat makroskopik, balki mikrojismlar sistemasi uchun ham o‘rinlidir.

---

50
Energiya hech qachon yo‘qolmaydi ham, yo‘qdan paydo bo‘lmaydi 
ham u faqat bir turdan boshqa turga aylanishi mumkin. 
Yopiq sistemada to‘la energiya saqlanadi.
Misol uchun, h balandlikdan tushayotgan jismning potensial energiyasi 
uning og‘irlik kuchiga bog‘liq bo‘lib, tajriba qaysi vaqtda o‘tkazilishiga 
mutlaqo bog‘liq emas.
Foydali ish koeffi tsiyenti. Mashina va dvigatellarning o‘ziga sarfl a-
nayotgan energiyaning qancha qismi foydali ishga aylanishini ko‘rsatadigan 
kattalik kiritilgan.
Foydali ishning to‘la ishga nisbati foydali ish koeffi tsiyenti (FIK) deb 
ataladi va η harfi bilan belgilanadi.
Agar foydali ishni A