Mexanizm va mashinalar asosiy ko‘rinishlari va ularning elementlari. Mexanizm va mashinalar haqida tushunchalar. Ularning ta’riflari va turlari. Kinematik juftlar va ularning klassifikasiyasi

1-Mavzu: Mexanizm va mashinalar asosiy ko‘rinishlari va ularning elementlari. Mexanizm va mashinalar haqida tushunchalar. Ularning ta’riflari va turlari. Kinematik juftlar va ularning klassifikasiyasi.


Muammo: Ma’ruzaning muammoli holatlari. Mashina agregatining kuchlar ta’sirida harakatining o‘rganish masalasi murakkab va muammoli masala bo‘lgani uchun agregatni o‘rniga modelni olib tekshirish masalani yechishni osonlashtirilishi aytib o‘tilgan edi. Harakatlantiruvchi va qarshilik kuchlari ba’zi holda boshlang‘ich deb qabul qilingan bo‘g‘inning holatiga yoki uning burchak tezligiga bog‘liq bo‘lishi mumkin. Kuchlarning ta’sirida mashinaning harakati turlicha bo‘lib, uning kinematik xarakteristikalari tezlik, tezlanish, notekis harakat koeffisiyent iva boshqalar mashinaning harakat tenglamalarini yechish orqali aniqlanadi.
Mashinaning harakat tenglamalarini yechish usulini qabul qilish muammoli masala bo‘lib berilgan kuchlarning ta’sir xarakteriga va mexanizmni uzatish xususiyatiga bog‘liqdir.
Mashinaning harakat tenglamasi turli shakllarda bo‘lib, ularning moxiyatini talabalarga tushuntirish ma’ruzaning asosiy muammolaridan biri hisoblanadi.
Masalan: mashinaning harakatini rostlash masalasini hal qilish usullarini talabalarga o‘rgatish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi.
Ko‘pchilik mashinalarning (stanoklar, presslar, prokat stanoklari, generatorlar, to‘qimachilik mashinalari va xokazo) bosh valini (boshlang‘ich bo‘g‘inni) tekis harakatini ta’minlash muhim masala hisoblanadi, chunki bosh valni harakat tezligini o‘zgarishi qo‘shimcha dinamik kuchlarni hosil bo‘lishiga va mashinani mustaxkamligini pasayishiga sabab bo‘ladi.


1-reja: 1.1.Mashina, mashinalarning klassifikasiyasi.


1-slayd

Bir turdagi energiyani ikkinchi turdagi energiyaga aylantirib beruvchi qurilmaga mashina deb ataladi.

ma
2-reja: Mexanizm, mexanizmlarning klassifikasiyasi.

2-slayd



Mexanizm - bir jismni yoki jismlar sistemasini xarakatini boshqa jismlarni talab qilingan xarakatini xosil qilib beruvchi jismlar sistemasiga mexanizm deyiladi.






3-reja: Kinematik juftlar klassifikasiyasi.
3-slayd

Ikki jismni bir –biri bilan o‘zaro bog‘lanishi kinematik juft deb ataladi.
Ikki jism o‘zaro nuqta yoki chiziq orqali bog‘lansa oliy kinematik juft deyiladi.
Ikki jism o‘zaro tekislik yoki yuza orqali bog‘lansa quyi kinematik juft deyiladi



1-ilova
2-ilova Kinematik juftlarning sinflari klasteri.
1-topshiriq: Kinematik bog‘lanishlarning sinflarini ilmiy asoslab bering.






KINEMATIK BOGʻLANISHLAR SABABLARI



4-ilova

Nazorat savollar

1. Zveno, kinematik juft, kinematik zanjir, mexanizm va zvenoning elementi nima?



1. Kinematik juftlarning bog‘lanish sharti va kinematik elementi bo‘yicha sinflarga bo‘linish tartibini aytib bering.



3. Struktura va kinematik sxema nima?



4. Qo‘zg‘aluvchanlik darajasi nima? Uni aniqlash formulasini yozing.



5. Mexanizmning passiv bog‘lanuvchi zvenolari va ortiqcha erkinlik darajasi nimani bildiradi?



6. Assur gruppasi nima, uning sinfi, tartibi Artobolevskiy usulida qanday aniqlanadi?



7. Mexanizmning sinfi va tartibi qanday aniqlanadi?



8. Mexanizmning tuzilish tartibi formulasini yozing.


Ma’ruza mashGʻulotlarida O‘Qitish texnologiyalari