Microsoft Excel электрон жадвал дастури

URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
TEXNIKA FAKULTETI
FAKULTETLARARO UMUMTEXNIKA FANLARI KAFEDRASI

«To'qimachilik sanoatida AKT»
fanidan

HISOB GRAFIK ISHI

MAVZU: _________________________________________________ __________________________________________________________

Bajardi: _____________________ Guruh: _____________________ Tekshirdi: _____________________

URGANCH – 2022-2023
15-variant
Nazariy qism mavzusi:

• 
  C++ dasturlash tilida massivlar bilan ishlash
  

Amaliy qism masalalari.

1. 
   Chiziqli tarkibli xisoblash jarayoni:
   

2.Tarmoqlanuvchi tarkibli xisoblash jaroyoni.

3. Takrorlanuvchi tarkibli hisoblash jarayoni.

4.

1. 
   Chiziqli tarkibli xisoblash jarayoni:
   

B lok sxema

Dastur #include #include using namespace std; int main() { float a = 0.7,b = 0.004,x = 0.2; float z = pow(x,2)/a + cos( pow((x+b),3) ); cout << " z = " << z; }

2.Tarmoqlanuvchi tarkibli xisoblash jaroyoni.

Blok sxema

Dastur

3.Takrorlanuvchi tarkibli hisoblash jarayoni.

Blok sxema:

Dastur #include #include using namespace std; int main() { int i,n; float s = 0; cout << „n = „; cin >> n; for(i = 1; i <= n; ++i) { s += pow(-1,2*i)*sin(pow(i,i)/pow(5,i)); } cout<<“s= „ << s; }

C++dasturlash tilida massivlar bilan ishlash
C++ tilida massivlar murakkab tоifalarga kiradi. Shulardan biri muntazam tоifa yani massivlardir. Matеmatika, iqtisоd va infоrmatika fanlarida ma’lumоtlarning tartiblashgan toplamlari bilan masalan sоnlar kеt-kеtligi, jadvallar, familiyalar ro’yхati bilan ish оlib bоrishga togri kеladi. Bunda оdatda har bir toplamga bir хil tоifadagi qiymatlar yigiladi. C++ tilida ana shunday ma’lumоtlar ustida amallar bajarish uchun massiv tushunchasi kiritilgan.


Massiv – bu bir tоifadagi ma’lumоtlarning tartiblangan chеkli kеtma-kеtligidir. Massivlar simvоlik nоm bilan ifоdalanadi. Massivga kiruvchi ma’lumоt uning elеmеntlari dеb yuritiladi va u massiv nоmi va indеksi (massivda tutgan orni) bilan bеlgilanadi. Elеmеntlar indеkslari boyicha tartiblangan. Masalan: 1 dan 10 gacha butun sоnlar kеtma-kеtligi bеrilgan bo`lsin, bu kеt-kеtligini massiv sifatida qarash mumkin.

Massiv elementlarining toifasi bazaviy yoki murakkab tip bo’lishi mumkin.

M: a=(a1,a2,a3,….,an);
Bu erda a- massiv nomi.
A1,a2,a3,….,an- massiv elementlari
1,2,3,……, n- elementlar indeksi.
Indeks o’zgaruvchidan tartiblangan ketma-ketlikdagi o’rnini bildiradi va u [ ] qavs ichida ko’rsatiladi.
Masalan: a[1]=1.5; b[10]=15; a[4]=-1 va h.k.
Umumiy holatda a[i] yoki b[j]
C++ da massiv endekslari 0 dan boshlanadi.
Massivlarni ishlatishda oldin ularni e’lon qilish lozim. Massivni e’lon qilish quyidagicha bo’ladi:
[];
Ikki o’lchamli massiv – bu elementlari bir o’lchamli bo’lgan bir o’lchamli massiv. Boshqacha aytganda bir xil tipli ikkita indeks orqali murojaat qilinadigan jadval shaklidagi ma’lumotlar to’plami. Ikki o’lchamli massivni n ta satr, m ta ustundan iborat jadval ko’rinishida tasvirlash oson, i-satr va j-ustun kesishish nuqtasida a[i][j] elementi qiymati saqlanadi. Ikki o’lchamli massiv matritsa deb ham nomlanadi. Matritsa elementlarini kiritish. Matritsaning elementlari qator bo’yicha yuqoridan pastga, ustun bo’yicha chapdan o’nga tartibda kiritiladi. 3x3 matritsa elementlari a11, a12, a13, a21, a22, a23, a31, a32, a33 tartibda kiritiladi. Kiritishni amalga oshirish uchun qator bo’yicha sikl, uning ichida ustun bo’yicha sikl amalga oshirish lozim. Quyidagi blok sxema matritsani kiritish va elementlarining yig;indisini topadi:
C++ dasturlash tilida matritsani tavsiflash qilish bir o’lchamli massivga o’xshash bo’ladi:


[][]
Masalan sartlari 1 dan n gacha, ustunlari 1 dan m gacha bo’lgan a matritsa ochish uchun int a[n+1][m+1];
Agar struktura bir hil kattalikdagi tiplardan tuzilgan bo’lsa, uning nomi massiv (array) deyiladi. Massivlar dasturlashda eng ko’p qo’laniladigan ma’lumot tiplaridir. Bundan tashqari strukturalar bir necha farqli tipdagi o’zgaruvchilardan tashkil topgan bo’lishi mumkin. Buni biz klas (Pascalda record) deymiz. Masalan bunday strukturamiz ichida odam ismi va yoshi bo’lishi mumkin. Bu bo’limda biz massivlar bilan yaqindan tanishib o’tamiz. Bu bo’limdagi massivlarimiz C uslubidagi, pointerlarga (ko’rsatkichlarga) asoslan strukturalardir. Massivlarning boshqa ko’rinishlarini keyingi qismlarda o’tamiz. Massivlar hotirada ketma-ket joylashgan, bir tipdagi o’zgaruvchilar guruhidir. Dasturda ikki asosiy tur ma’lumot strukturalari mavjuddir. Birinchisi statik, ikkinchisi dinamikdir. Statik deganimizda hotirada egallagan joyi o’zgarmas, dastur boshida beriladigan strukturalarni nazarda tutamiz. Dinamik ma’lumot tiplari dastur davomida o’z hajmini, egallagan hotirasini

O’zgartirishi mumkin. Alohida bir o’zgaruvchini ko’rsatish uchun massiv nomi va kerakli o’zgaruvchi indeksini yozamiz. C++ dagi massivlardagi elementlar indeksi har doim noldan boshlanadi.

Massiv bir o`lchamli deyiladi, agar uning elementiga bir indeks orqali murojaat qilish mumkin bo`lsa.

Bir o`lchamli massivni e`lon qilish quyidagicha bo`ladi:

1. 
   Float a[5];
   

2. 
   Int m[6];
   

3. 
   Bool b[10];
   

1. 
   A elementlari haqiqiy sonlardan iborat bo`lgan, 5 ta elementdan tashkil topgan
   

Massiv. Indekslari esa 0 dan 4 gacha bo`lgan sonlar

Float a[5];

Massiv a[0] a[1] a[2] a[3] a[4]

Elementilari qiymati 4 -7 15 5.5 3

2. 
   M elementlari butun sonlardan iborat bo`lgan, 6 ta elementdan tashkil topgan
   

Massiv. Indekslari esa 0 dan 5 gacha bo`lgan sonlar.

Int m[6];

Massiv m[0] m[1] m[2] m[3] mas2[4] mas2[5]

Elementilari qiymati 2 -17 6 7 13 -3

3. 
   B elementlari mantiqiy qiymatlardan (true, false ) iborat bo`lgan 10 ta elementdan tashkil topgan massiv. Indekslari esa 0 dan 9 gacha bo`lgan sonlar.
   

Massiv elementlariga murojaat qilish oddiy o`zgaruvchilarga murojaat qilishdan biroz farq qiladi. Massiv elementiga murojaat qilish uning indeksi orqali bo`ladi.

A[1] = 10; a massivining 1 – elementi 10 qiymat o’ zlashtirsin;

Cin >> a[2]; a massivining 2 – elementi kirtilsin;

Cout << a[3]; a massivining 3 – elementi ekranga chiqarilsin;

Massivni e’lon qilishda uning elementlariga boshlang’ich qiymat berish mumkin va buning bir nechta usuli mavjud.

1. 
   O’lchami ko’rsatilgan massivni to’liq initsializatsiyalash.
   

Int k[5] = { 2, 3, 7, 8, 6};

Bu yerda 5 ta elementdan iborat bo’lgan k massivi e’lon qilingan va massivning

Barcha elemantlariga boshlang’ich qiymat berilgan.

2. 
   O’lchami ko’rsatilgan massivni to’liqmas initsializatsiyalash.
   

Int k[5] = { 2, 3, 7 };

Bu yerda 5 ta elementdan iborat bo’lgan k massivi e’lon qilingan va massivning

Dastlabki 3 ta elemantlariga boshlang’ich qiymat berilgan.

3. 
   O’lchami ko’rsatilmagan massivni to’liq initsializatsiyalash.
   

Int k[] = { 2, 3, 7, 8, 6};

Shuni takidlash lozimki, agar massiv o’lchami ko’rsatilmasa, uni to’liq initsializatsiyalash shart. Bu xolda massiv o’lchami kompilyatsiya jarayonida massiv elementlari soniga qarab aniqlanadi. Bu yerda massiv o’lchami 5 ga teng.

4. 
   O’lchami ko’rsatilgan massivning barcha elementlariga boshlang’ich qiymat 0 Berish: