Microsoft Word автонинг умумий тузилиши lotin охири doc

Qo‘rg‘oshin-kislotali akkumulator batareyasining tuzilishi.
Akkumulator batareyasi (74-rasm) yaxlitqobiq 12 da joylashtirilgan 
uch yoki olti ketma-ket ulangan bo‘limlardan tashkil topgan. Har bir 
bo‘lim bir-biridan to‘siqlar bilan ajratilgan. Akkumulator batareyalari-
ning qobig‘i ebonit, termoplast, polipropilen va polistirol kabi kislotaga 
chidamli, mexaniq mustahkamligi yetarli darajada yuqori bo‘lgan 
materiallardan tayyorlanadi. Qobiqning har bo‘limining pastki qismida 
musbat va manfiy plastinalar tayanadigan qovurg‘alar bo‘lib, ular 
akkumulator tubiga cho‘kmalar yig‘ilganda (faol massa to‘kilganda) 
plastinalarni qisqa tutashuvdan saqlaydi. 
Akkumulator elementi musbat 3 va manfiy 5 plastinalardan yig‘iladi. 
Plastinalar asosi qo‘rg‘oshin panjara bo‘lib, uning quyilish xususiyat-
larini yaxshilash, mexanik mustahkamligini va korroziyaga chidamli-

---

 118
ligini oshirish maqsadida tarkibiga 7-8% surma va 0,1-0,2% margimush 
qo‘shiladi. Qo‘rg‘oshin panjara oralariga faol massa to‘ldiriladi. Musbat 
plastinaga faol massa sifatida qo‘rg‘oshin surigi (Pb
3,
O
4
), qo‘rg‘oshin 
oksidi (PbO) va sulfat kislota (H
2
SO
4
) aralashmasi qoplansa, manfiy 
plastinaga qo‘rg‘oshin kukuni va sulfat kislota aralashmasi suriladi. 
Musbat plastinaning faol massasi mustahkamligini oshirish uchun unga 
polipropilen tolalalari qo‘shiladi. 
74-rasm. Akkumulator batariyasi: 
1-korpus; 2-qopqoq 3-«musbat» klemma; 4-odin iz shesti akkumulatorov; 
 5-«manfiy» klemma; 6-tiqin; 7–quyish joyi; 8-akkumulator plastinasi.
Manfiy plastinalaridagi faol massa ish jarayonida zichlashib keti-
shini oldini olish uchun uning tarkibiga 2% gacha kengaytiruvchi 
moddalar qo‘shiladi. Kengaytiruvchi moddalar sifatida torf, qorakuya, 
paxta tarandisi va hokazolar ishlatiladi. 
Oddiy akkumulator batareyalari “xizmat ko‘rsatilmaydigan” va 
“kam xizmat ko‘rsatiladigan” ishlab chiqarilmoqda.