Microsoft Word choliqushi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
61
 
Ik-kin-chi qism 
 
B..., 19... yil, sen-tyabr. 
 
— Kelgan kuningdan beri kechani kecha, kunduzni kunduz demay yozganing yozgan. 
Hech bitmaydigan nima yozuv bu? Xatmi desam, xat daftarga yozilmaydi. Kitobmi de-
sam, bilamiz, kitobni soch-soqoli bor odamlar yozadi. Sen bo‘lsang mushtumday bola-
san. Mundog‘ gapirsang-chi, nima balo yozyapsan? 
Menga bu savolni musofirxonaning qari xizmatkori Hoji xalfa berdi. U bir soatdan or-
tiqroq tashqarida o‘zicha ashula aytib yurib pol artdi, endi charchab, men bilan picha va-
laqlashgani kirdi. 
Hoji xalfaning avzoyini ko‘rib o‘zimni tutolmadim, xaxolab kulib yubordim. 
— Bu qanaqa kepata, Hoji xalfa? 
Hamma vaqt oq fartug‘ tutib yuradigan Hoji xalfa bugun eski zamon xotinlar kiyimini 
kiyib olib, yalang oyoqlari bilan polni ishqab tozalayotgan, yiqilib ketmaslik uchun qo‘lida 
kattakon tayoq ushlab olgan edi. 
—  Na chora, xotin kishining ishini qilganingdan keyin xotincha kiyinishing kerak-da, 
— dedi. 
Men ahyon-ahyonda gaplashib turadigan kasalmand qo‘shnimdan tashqari, nomerim-
ga kirib-chiqib yuradigan birdan-bir kishi Hoji xalfa edi. Dastlabki kunlarda tortinardi. Bir 
ish bilan nomerimga kiradigan bo‘lsa, eshikni taqillatib: “Boshingni berkit, otin qizim, 
men kiryapman”, — deyardi. 
Men ham hazillashib: 
— Kiravering, otajon, ishingiz bo‘lgandan keyin kirasiz-da. Yo oramizda takallufga 
ehtiyoj bormi? — deyardim. 
U tirish yuzini yana beshbattar tirishtirib: 
— O‘, o‘, o‘, ish — sen bilganday oson emas, qizim. Islom “muhoddarotlari” yoniga 
bunday ochiq-sochiq kirib bo‘lmaydi, — deb meni koyir edi. 
“Muhoddarot” degani harholda xotin-xalaj bo‘lsa kerak. Lekin muallimalik g‘ururim 
ko‘tarmagani uchun buni Hoji xalfadan so‘ramas edim. Axiyri, hazil qila-qila, bu xil andi-
shaning o‘rinsiz ekanligini Hoji xalfaga tushuntirdim. Endi esiga kelsa, eshikni taqillatadi-
yu, tortinmasdan kirib kelaveradi. 
Hoji xalfa kulgim hadeb tiyilavermaganiga avval qizishsa ham, keyin parvo qilmay 
qo‘ydi. 
— Jo‘rttaga jahli chiqsin deb kulyapsan-da, foydasi yo‘q, — dedi. Keyin ko‘zlarida 
g‘alati bir mung bilan ilova qildi: 
— Qafasdagi qush singari nomeringda yolg‘iz siqilib qolding, mayli, hazillash, kul, 
hechqisi yo‘q. Do‘stligimiz ortaversa, hali senga o‘yinga ham tushib beraman, ko‘ngling 
ochilsin deb, uqdingmi, afandim?.. 
Nimalar yozayotganimni Hoji xalfaga aytib bo‘lmas edi. 
— Xatim juda xunuk, mashq qilyapman, Hoji xalfa, — dedim. — Indinga ertalab dars 
boshlayman. Bolalar ayb qilib yurishmasin tag‘in. 
Hoji xalfa suratga tushayotgan odamday tayog‘iga suyanib, ko‘zlarida shirin bir tabas-
sum bilan javob berdi: 
— Aldaysan, bola! Hoji xalfa ilonning yog‘ini yalagan, bilasanmi? Hali ular xushxat 
bo‘ldi-yu, sen badxatmi? Ularning yozganlari ikki chaqaga arzimaydi. Bilamiz: chumoli-
ning oyog‘iga o‘xshatib egri-bugri qilib yozishadi, nima qilishsa o‘shalar qilishadi. Biz 
mahkamalarda xo‘p pishgan odammiz, ne-ne amaldorlarni ko‘rganmiz, bildingmi? Bir 

---

Choliqushi (roman). Rashod Nuri Guntekin