Microsoft Word Есемуратова Мехрибан doc

Tekis va silindrsimon davorning Issiqlik utkazuvchanligi. Bir-biriga tegib 
turgan kichik zarrachalarning tartibsiz xarakati natijasida yuz beradigan Issiqlikning 
utish jarayoni Issiqlik o’tkazuvchanlik (yoki konduksiya) deyiladi. Gaz va tomchili 
suyukliklarda molekulalarning xarakati natijasida yoki kattik jismlarda kristall 
panjaradagi atomlarning tebranishi ta’sirida yoxud metallarda erkin elektronlarning 

---

diffuziyasi okibatida Issiqlik o’tkazuvchanlik jarayoni sodir buladi. Kattik jismlarda 
va gaz yoki suyukliklarning yupka katlamlarida Issiqlik asosan Issiqlik 
o’tkazuvchanlik orkali tarkaladi. 
Issiqlik o’tkazuvchanlik usulida tarkalgan Issiqlik mikdori Furye konuni asosida 
aniqlanadi. Bu konunga kura, Issiqlik o’tkazuvchanlik orkali uzatilgan Issiqlik 
mikdori dQ temperatura gradiyentiga, jarayon davomiyligiga va Issiqlik okimi 
yunalishiga perpendikulyar bulgan tekislik yuzasiga proporsionaldir, ya’ni: 
bu yerda: 
λ - Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti, (Vt/m.grad); 
dt / dn - temperatura gradiyenti; 
dτ - jarayon davomiyligi; 
dF - Issiqlik almashinish yuzasi. 
Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyenti Issiqlik almashinish yuza birligidan vakt 
birligi davomida izotermik yuzaga normal bulgan uzunlik birligida temperatura 1 S 
ga pasayganda Issiqlik o’tkazuvchanlik yo’li bilan berilgan Issiqlik mikdorini 
bildiradi. 
Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisiyentining kiymati moddaning tuzilishi va uning 
fizik-kimyoviy xossalariga, temperatura va boshka bir kator kattaliklarga boglik. 
Normal temperatura va bosimda metallar Issiqlikni juda yaxshi, gazlar esa juda 
yomon utkazadi. Masalan, ayrim moddalarning Issiqlik o’tkazuvchanlik 
koeffisiyenti (Vt/m.grad birligida) kuyidagicha: toza mis - 394, CT3 markali pulat - 
52, xavo - 0,027, tomchili

---

suyukliklar - 0,1 - 0,7, gazlar- 0,006 - 0,165, termoizolyasiya materiallari - 
0,006 - 0,175. 
Kalinligi δ va Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffisenti λ bulgan, bir jinsli 
materialdan tayyorlangan tekis devorning Issiqlik utkazish jarayonini kurib 
chikaylik. Devorning karama- karshi tomonlaridagi temperaturalar t
1
va t
2
ga teng 
bulib, t
1
>t
2
bulsin (6.1-rasm).