Navoiy kon-metallurgiya kombinanti navoiy davlat konchilik instituti

.

NAVOIY KON-METALLURGIYA KOMBINANTI

NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI

ENERGO-MEXANIKA FAKULTETI

7A-18 MSM GURUX TALABASINING

O’LCHASH USULLARI VA VOSITALARI FANIDAN

Bajardi:Raxmatullayeva Tilloqiz

Qabul qildi:Boyeva O.X

MUSTAQIL ISHI

.

Mavzu: Issiqlik sarf o’lchagichlar.Issiqlik hisoblagichlar.

Reja:

1.Issiqlik safrf o’lchagichlar.

2.Kalorimetrik sarf o’lchagichlar.

3.Issiqlik hisoblagichlar.

.

Issiqlik (kalorimetrik) sarf o‘lchagichlarning ishlash prinsipi suyuqlik yoki

gaz oqimining yordamchi energiya manbai yordamida qizdirilishiga asoslangan. Bu

energiya manbai oqim tezligi va qizdiruvchi qurilmalardagi issiqlik sarfiga bog‘lik

bo‘lgan haroratlar farqini vujudga keltiradi. Agar okimning atrof – muhitga bergan issiqligini e’tiborga olmasak qizdiruvchi asbob sarflangan va oqimga uzatilgan issiqlik o‘rtasidagi issiqlik balansi tenglamasi quyidagicha bo‘ladi:

bu erda, gt - qizdirirgichning suyuqlik yoki gazga bergan issiqlik miqdori, Vt;

K - quvur kesimi bo‘yicha haroratning notekis tarqalishiga tuzatish koeffisienti; Qm - muhitning massa sarfi, kg/s; Cp - muhitning o‘zgarmas bosimdagi solishtirma issiqlik sig‘imi, J/ (kg k); Δt-oqim haroratining qizdirishdan avvalgi va keyingi o‘rtacha qiymatining farqi .

Kalorimetrik sarf o‘lchagichlarda oqimga issiqlik, odatda, elektr qizdirgich orqali beriladi.

.

. Bu holda

Yuqoridagi ikkala ifodalar asosida massa sarfni topamiz:

Kalorimetrik sarf o‘lchagichlar ikki guruhga bo‘linadi. Ulardan birinchisida

sarf qizdirgich iste’mol qilgan quvvat miqdoridan aniqlanadi. Bu quvvat o‘zgarmas haroratlar farqi Δt ni ta’minlaydi.

Ikkinchi guruhdagi kalorimetrik sarf o‘lchagichlar  sarf qizitgichga berilgan

o‘zgarmas quvvatdagi Δt haroratlar farqidan aniqlanadi. Haroratlar farqi, odatda,

termojuftlar yoki qarshilik termometrlari orqali o‘lchanadi.

Qarshilik termometrlarini bir me’yorli oqim kesimini qoplaydigan to‘r

shaklida tayyorlab, kesim bo‘yicha o‘rtacha haroratni o‘lchash mumkin.

.

Kalorimetrik sarf o`lchagich sxemasi

O‘lchanayotgan muhit odatda, 1...30S ga qizdiriladi, shuning uchun, sarf o‘lchangan paytdagi iste’mol qilingan quvvat katta bo‘lmaydi. Modda sarfini o‘lchashda ko‘pincha, ikkinchi guruh sarf o‘lchagichlari ishlatiladi. Yuqoridagi ikkinchi guruh sarf o‘lchagichning prinsipial sxemasi tasvirlangan. Sarf o‘lchagichga ketma-ket ulangan ikkita qarshilik termometrlara1 va 2 o‘rnatilgan. Termometrlarning ketma-ket ulanishi ulardagi tokning tengligini ta’minlaydi. Bu hol termometrlarni qizitgich 3 dan avvalgi va undan keyingi haroratlar farqi bo‘yicha darajalashga imkon beradi.

.

Qarshilik termometrlarining ikki tirsagi R1 va R2 doimiy qarshilikdan iborat bo‘lgan ko‘prik tirsaklariga ulanadi.

Kalorimetrik sarf o‘lchagichlarning afzalliklari — yuqori aniqlik sinfiga ega (xatosi ±0,5...1%); o‘lchash diapazoni katta (10:1); pulslanuvchi va kichiksarflarni o‘lchash imkoni bor.

Bu asboblarning kamchiligi — berilgan haroratlar farqi va

oqimni isitish uchun elektr quvvatinng doimiyligini avtomatik ravishda saqlash murakkab. Kalorimetrik sarf o‘lchagichlar asosan gazlar sarfini o‘lchash uchun ishlatiladi.

Issiqlik hisoblagichlar

.

• Issiqlik o'lchagichlari ELF issiqlik energiyasini (issiqlik miqdori), suvni isitish tizimlarida issiqlik tashuvchisi hajmini va boshqa parametrlarini o'lchash uchun mo'ljallangan. Issiqlik hisoblagichining ishlash printsipi sovutish suvi ta'minot va qaytarish quvurlari ichidagi haroratni, issiqlik ta'minoti tizimlaridagi sovutish suvi hajmini o'lchash va issiqlik energiyasini hisoblashdan iborat. Issiqlik hisoblagichining ikkita versiyasi bor, ular quvur energiyasiga (etkazib berish yoki qaytarish) qarab, issiqlik energiyasini o'lchash uchun qo'llaniladigan tenglamalarda farq qiladi, bunda sovutish suvi hajmi suv o'lchagich bilan o'lchanadi.
• Issiqlik o'lchagichlarining beshta standart o'lchamlari mavjud, ular suv oqimi tezligi va suv hisoblagichlarining nominal diametrlari bilan farq qiladi. Bundan tashqari, issiqlik hisoblagichi ma'lumotni masofadan o'qish uchun interfeys moduli bilan jihozlanishi va puls chiqishi bilan jihozlangan qo'shimcha qurilmalar (suv hisoblagichlari, elektr hisoblagichlari) bilan ishlashi mumkin.

.

Issiqlik hisoblagichi PULSAR-K takometrik (qanotli, bitta reaktiv) tipi sovutish suvining issiqlik energiyasini, hajmini va haroratini o'lchash uchun, shuningdek, puls chiqishi o'lchov moslamalari tomonidan hosil bo'lgan impulslar sonini hisoblash uchun mo'ljallangan. Bu markaziy suv isitish tizimida individual iste'molchilar uchun ishlatiladi.

.

PULSAR-K issiqlik o'lchagichining ishlash printsipi yetkazib berish va qaytarish quvurlarida sovutish suvi hajmini va haroratini o'lchashdan iborat bo'lib, keyinchalik hisob-kitob yordamida o'lchash natijalariga ishlov berish orqali issiqlik energiyasini aniqlash kerak. PULSAR-K issiqlik o'lchagichlari issiq suv hisoblagichlari sifatida ishlatilishi mumkin .