Microsoft Word ihyo ilm ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
104
Umar (r.a.) aytadilar: «Qachon bir olim toyilsa, uning toyilishi bilan mavjudotdan bir 
olam toyiladi». 
Yana Umar (r.a) aytadilar: «Zamonaning buzilishiga sabab bo‘luvchi uch narsa borki, 
uning birinchisi olimning toyilishidir». 
152. Ibn Abdulbar ta’liq qilgan. Doramiy Muozdan (r.a.) mavquf holda sahih sanad ila rivoyat qilgan. 
Ibn Mas’ud (r.a.) aytadilar: «Olimlar boshiga yaqinda shunday zamon keladiki, unda 
qalblarning shirinligi taxirga aylanadi. O‘sha kunda olim ham, talaba ham ilmdan 
foydalana olmaydi. Olimlarning qalbi sho‘r yer kabi bo‘lib qoladiki, unga osmondan 
qancha suv tushsa ham, tuzi ketmaydi. Qachonki olimlarning qalbi dunyo muhabbatiga 
va dunyoni oxiratdan ustun tutishga moyil bo‘lsa (o‘sha kunlar keladi). O‘shanda Alloh 
ularning qalbidan hikmat chashmalarini olib, hidoyat chiroqlarini o‘chirib qo‘yadi. 
Ularning olimlariga ro‘baro‘ kelganingda, tili bilan Allohdan qo‘rqishini aytadi. Holbuki, 
amalida gunohlar ko‘rinib turibdi. O‘sha kunda tillar naqadar boy, dillar naqadar 
qashshoq. Undan boshqa iloh bo‘lmagan Allohga qasamki, buning sababi muallimlar 
Allohdan boshqasi uchun ta’lim bergani, mutaallimlar Allohdan boshqasi uchun ta’lim 
olganidir». 
Tavrot va Injilda yozilgan ekan: «Bilganingizga amal qilmaguncha, bilmagan 
narsangizning ilmini talab etmang». 
Huzayfa (r.a.) aytadilar: «Sizlar shunday zamonda yashayapsizlarki, kim unda 
bilganining o‘ndan birini tark qilsa, halok bo‘ladi. Yaqinda shunday zamon keladiki, kim 
unda bilganining o‘ndan biriga amal qilsa, najot topadi. Bu dangasalarning ko‘pligi 
sabablidir». 
Bilgilki, olimning misoli qozi kabidir. Qozilar haqida esa, Rasululloh (sollallohu alayhi 
vasallam) shunday deganlar: «Qozilar uch xil bo‘ladi: bilib turib haq bilan hukm qilgan 
qozi, u jannatdadir; xoh bilib, xoh bilmasdan zulm bilan hukm qilgan qozi, u 
do‘zaxdadir; Alloh buyurganidan boshqa narsa bilan hukm qilgan qozi, u ham 
do‘zaxdadir».
153
153. Sunan sohiblari rivoyat qilishgan, sahih. 
Ka’bul Axbor (r.a.) aytadilar: «Oxir zamonda shunday olimlar bo‘ladiki, ular odamlarga 
dunyoni tark qildiradilar, lekin o‘zlari tark qilmaydilar, odamlarni qo‘rqitadilar, lekin 
o‘zlari qo‘rqmaydilar, amirlar atrofida bo‘lishdan qaytaradilar, biroq o‘zlari boraveradilar, 
dunyoni oxiratdan ustun qo‘yadilar va tillari orqali (rizq topib) yeydilar, faqirlarni 
qo‘yib, boylarga yaqin bo‘ladilar, xotinlar erkaklarni rashk qilgani kabi, ular ham ilmlarini 
qizg‘anadilar, o‘sha olimlardan biri muxlislaridan birortasining boshqasi bilan hamsuhbat 
bo‘lganini bilsa, unga g‘azablanadi. Ana shular Rahmonning dushmani bo‘lgan zolim 
kishilardir». 
Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Albatta, shayton sizni gohida ilm bilan 
(amaldan) kechiktirib qo‘yadi», dedilar. Shunda (sahobalar): «Ey Allohning Rasuli! Bu 
qanday bo‘ladi?» deb so‘rashdi. U zot javob berdilarki: «Shayton sizlarga: «Ilm o‘rgan, 

---

Ihyou ulumid-din (Din ilmlarini jonlantirish) – Ilm kitobi. Abu Homid al-G’azzoliy