Microsoft Word ilk sayfa zhassulan
Download 1.87 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Türk Dünyası Üzerine İncelemeler
|
SONUÇ
Geçmişte yaşanan Kazak-Kırgız halkları arasındaki olaylar bugünkü ilişkilerin durumuna yansımaktadır. Zamanında önem kazanan ‘Kazak-Kırgız öz kardeştir’ düşüncesi bugünkü ilişkilerde devamını görmektedir. Önemini kaybetmemiş ve iki ara ilişkileri sıcak tutan en önemli unsurların biridir. İki ülke arasındaki ilişkileri üçe ayırmak mümkündür: 1. Devletlerarası ilişkiler; 2. Halk veya toplumlar arası ilişkiler; 3. Ülkelerin bölgesel örgütler içerisindeki etkinlikleri. Devletlerarası ilişkiler hakkında bahsedersek o zaman bu ilişkilerin odak noktası ekonomik bağlantılar olacaktır. Kazakistan, Kırgızistan ekonomisinin yatırımcılarının önde geleni olarak her zaman zor durumlarda maddi destekte bulunmaktadır. Son devrimde Kırgız ekonomisi büyük kayıplara uğramıştır. İlk yardım da Rusya’yla beraber Kazakistan’dan gelmiştir. Kazakistan’ın böyle telaşlanması iki faktörle anlatılabilir. Birincisi hem komşu hem kardeş ülkeye olan yardım. İkincisi ise Kırgızistan’da olan olayların Kazakistan toplumuna etki yaratabilme korkusudur. Nasılsa Kazakistan Kırgız ekonomisinin kalkınmasına yardım etmektedir. Bu yardım Kırgız hükümeti tarafından iyi karşılanmaktadır. Bu sahadaki ilişkilerin gelişmiş olduğunu söylemek mümkündür. Toplumlar arasındaki ilişkilerde biraz gerilim hissedilmektedir. Kazakistan toplumunun son olaylara bakışı çok yönlüdür. Kazakistan toplumunun çoğunluğu Kırgızların yaptıkları devrimleri hata olarak görmektedir. Bazı tutucu aşırı milletçiler ise Kırgızların yaptığı kahramanlıktır ve Kazaklarda onlardan örnek almalı çağırısında bulunmaktadır. Bugünde iki halk arasında geçmişte yaşanan olayları tartışılması geleneksel bir biçim kazanmaktadır. Kenesarı olayı Kazak toplumunda Kırgızlara karşı küskünlük yaratmaktadır. Kazaklar Kırgızların bu hareketini bugüne kadar ihanet olarak algılamaktadır. Fakat bu olayın ilginç tarafı 1991 sonrası Orta 116 Asya ülkeleri bağımsızlıklarını kazandıktan sonra, tarih her ülkenin kendi milli kimliğini güçlendirmesi amacıyla yazılmıştır. Bu yalan tarihler iki halk arasındaki anlaşmasızlıklara son vermek için iki halkın tarihi beraber yazılmalıdır. Kırgızistan’daki son devrim hem devletlerarası hem de halklar arası ilişkileri zor duruma getirmiştir. Kazakistan’ın devrimin hemen ardından Kazak-Kırgız sınırını kapatmıştır. Bu olay Kırgız ekonomisine ve bütçesine büyük bir zarar getirmiştir. Bunun yansıması halk arasında da görülmüştür. Kardeş ülke ve bölgede kendini lider olarak gören Kazakistan’ın bu adımını büyük bir hata olarak algılamak mümkündür. Bölgesel örgütlerde Orta Asya devletleri bir birlik kurmak isterse bu birliğin Rusya dışında olamayacağı anlaşılmaktadır. Örneğin 1994 yılında kurulmuş olan Orta Asya devletlerinin entegrasyonu uzağa gidememiştir. BDT da örgüt olarak bölgede etkinlik gösterememektedir. ŞİÖ de NATO’ya karşı bir bölgesel askeri bir örgüt olsa da, son 2010 yılındaki Fergana Vadisi’ndeki Kırgız-Özbek çatışmasında pek fazla etkili olamadılar. Daha doğrusu Kırgızistan’ı kendi sorunuyla baş başa bıraktılar. Kazakistan Cumhurbaşkanı bir ifadesinde: ‘Kazakistan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün içinde Kırgızistan’a askeri yardımda bulunmayacağını onun yerine ekonomik yardım edeceğini belirtmiştir.’ O’na göre: ‘Her bağımsız ülke kendi sorunlarını kendisi çözmeli, biz kesinlikle askeri yardım edemeyiz, zira iki taraflı çatışma olursa Kazak Kırgız’ı, Kırgız Kazak’ı vuracak, bu durumda halk arasındaki ilişkiler kötüye gidecek demiştir’. 258 Bugünde Orta Asya halkları ilişkilerini incelerken daha çok ideolojik tarafı eksik kalmaktadır. Bu boşluk doldurulmazsa etnik çatışmalar devam edecektir. Tarih ortak olsa bile, her ülke tarihi kendisine göre yazmaktadır. Ne var ki dili, dini, tarihi ve kültürü birbirine bu kadar yakın olan halklara çok az rastlanmaktadır. Birbirinden din, dil ve kültür farklılıkları olan Avrupa halkları birleşerek beraber yaşıyorsa Orta Asya’da Türki Halklarının beraber yaşaması daha kolay olmalı. Bu gelecekte inşa edilecek sağlam ideolojiye muhtaçtır. 258 D. LİLLİS, ‘Kazakistan’ın Kırgızistan’daki Tepkisi: İşten Söz Çok’, (Джоанна ЛИЛЛИС, «Реакция Казахстана на кризис в Кыргызстане: Больше слов, чем дела»), Eurasianet. 7 июля, 2010, http://russian.eurasianet.org/node/31189 117 KAYNAKÇA A.B. ERCİLASUN, Türk Dünyası Üzerine İncelemeler, Akçağ Yayınları, Ankara, 1993, A. KAYYUM KESİCİ: Dün Bugün ve Hedefteki Kazakistan , IQ Kültürsanat Yayıncılık, İstanbul, 2003 A. KENESARİN, Kenesarı ve Sızdık Sultan (А. КЕНЕСАРИН: Download 1.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|