Microsoft Word kr oxirzamon ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
124
сўз очганим йўқ. 
Жуда ғалати аҳволга тушиб қолдим, ўзимни-ўзим танимай қолдим. Мен нима учундир унинг 
иши билан яхшироқ, батафсилроқ танишишга қарор қилдим. Бунақаси қаердан чиқди? У асли 
ким? Нима учун қамалган? Қайси модда билан айбланган? Мияси мундайроқларни зоналарда 
ушлаб ўтиришмаса керак. Бу бебош жувон ким ўзи? Уни қандай умидсизлик шамоли ҳайдаб 
келган, унинг миясида қандай фикрлар ва сўзлар жўш урмоқда? Эрк бериб қўйсанг борми, сени 
виждон азобига солиш, кўнглингга алағдалик уруғини сочиш учун, азоб-уқубатдан қон ютиб 
эмаклаб қолишинг учун ҳали кўп вайсаши мумкин эди.
Виждонлилик даъвосини қилганларнинг қатъий нуқтаи назаридан бошқа ҳеч вақоси 
бўлмаслиги мумкин ва уларнинг ҳужумкорлиги шундан. Бироқ виждон, энг аввало, ички 
мустақилликни талаб қилади, акс ҳолда уни эски-туски нарсалар каби бозорда сотиш ва сотиб 
олиш мумкин бўларди. Сирасини айтганда дунёда виждон тушунчасидан ҳам кўра сийқаси 
чиққан нарса бўлмаса керак. Ўша маҳкума бу ерга Американи қайтадан кашф қилиш учун 
келганмиди? Жиноятчига, ҳукм қилинган хиёнаткорга виждон ҳақида гапиришни ким 
қўйибди.?! 
Шундай деб ўйлар эдиму барибир ўзимдан нафратланардим. Сен ўзингни оқламоқчисан, 
кимнинг олдида ва нима учун оқламоқчи бўласан?! Сен ожиз экансан. Бўлмаса нима учун 
ҳамон ўша жувонни ўйлаяпсан?
Мен унинг ҳужжатларини яна бир бор варақладим. Лопатина Руна Федуловна, советларга 
қарши материалларни сақлагани ва тарқатгани учун 158-моддага биноан ҳукм қилинган. А-ҳа, 
мана энди тушунарли, қандай парранда эканлиги парвозидан маълум эдику? Албатта, албатта, 
бундайлар ҳеч қачон тиниб-тинчимайди, тўймайди, ўзининг ким эканини билдириб қўйиш учун 
улар ҳар доим норозилик билдиришлари керак, бу гал қаерга бош суқишни топганга ўхшайди… 
Эри йўқ, ажрашган. Бундай палид аёл билан ким ҳам яшарди. Ажабланишга ўрин йўқ экан. 
Кейин бошқа ишлар билан чалғиб кетдим ва фақат хизмат ҳужжатлари учун мўлжалланган 
пўлат сандиқларда сақланиши керак бўлган қоғозларни уйга олиб кетмаслик учун ишдан 
қолдим. Руна Лопатинага оид барча қоғозларни бошдан-оёқ ўқиб чиқдим. Умуман олганда 
қандайдир бошқача, ҳаётга ўз нуқтаи назари билан қарайдиган жувон экан, бундай шахслар, 
одатда, кескин чора-тадбирлар тарафдорлари бўлган гуруҳларда, маънавий, сиёсий 
доираларда, ҳукуматга қарши мухолифатчилар орасида ҳамма замонларда бўлиб келган. 
Бундайлар орасида ҳар хил одамлар бўлиши мумкин. Ўзларини халоскорлар деб биладиган ва 
ғоя йўлида ўз мухлисларининг барчасини қурбон қилишга тайёр турадиганлари ҳам бўлади. 
Лекин Рунанинг бунга нима алоқаси бор? Барча маълумотларга қараганда, у сўққабош 
идеалист. Янаям ким билади дейсиз. Уни бир марта кўриб, ундан бор-йўғи бир неча сўз 
эшитибгина қандай хулоса чиқаришим мумкин? ҳа, албатта, у оддий одам эмас, айниқса, унинг 
қисмати қийин кечган, ўқитувчилик қилган, кейин киноҳужжатчилик билан шуғулланган –совет 
мактаби ҳақида ҳужжатли киносценарийлар ёзган, бизда эса мактаб муаммолари ижтимоий 
жиҳатдан ҳар доим кескин бўлиб келган.
Бирдан қимматли Вава, Валерия Валентиновна эсимга тушиб қолди. Кошки у ўзининг даҳо 
шогирди эндиликда нима ишлар билан шуғулланаётганини билса! Лекин бу шунчаки гап эди. 
Рунага келганда шуни айтиш керакки, бу аёл, барча маълумотларга қараганда, ўзининг укаси 
Лопатин Игорь Федулович касрига қолган. Худди ўша киши профессионал киночи бўлган экан, 
машҳур Кинематография институтини битиргач, эҳтимол, акасининг таъсири ва ёрдамида Руна 
мактаб ҳақида киносюжетлар билан шуғулланган. Кейинги материалларда қайд қилинишича, 
собиқ ўқитувчи Руна Лопатина Горький номидаги киностудия қошидаги ҳаваскорлар 
секциясида ишлаб, кино ҳаваскорлари орасида ғоявий жиҳатдан шубҳали фикрлар 
тарқалишига кўмаклашган, баъзи бир гувоҳлар бу жувон, Руна санъатда муайян бир ғаразли 
йўналиш учун, совет кишиларини ва уларнинг ҳаётини салбий томондан тасвирлайдиган 
ҳужжатли лавҳалар тайёрлаш учун курашган деб исботлаганлар. Булар қоралов муқаддимаси 

---

Охирзамон нишоналари (роман). Чингиз Айтматов