Microsoft Word Saniyazova doc

Torta-qara ko’z bali’qti’ bali’qshi’lar usi’lay ataydi’. 
Shi’g’i’rshi’q- atamasi’ Moynaq govori’nda u’lken ji’li’mlardi’ dalag’a 
tarti’p shi’g’ari’w ushi’n qollani’latug’i’n atama. Negizinde “shi’g’i’rshi’q” 
so’zi go’nergen so’z boli’p, buri’nlari’ paxtani’n’ shigitin ayi’ri’p ali’w ushi’n 
islengen a’piwayi’ qural. Ha’zirde bali’qshi’lar leksikasi’nda bul so’z da’slepki 
ma’nisi tarayi’p, jan’a ma’nide jumsalmaqta.
Qaraqalpaqlar 
a’zelden 
bali’qshi’li’q ka’sibi menen shug’i’llang’an. 
Ani’g’i’raq aytsaq, bir neshe ji’llar dawami’nda xalqi’mi’zdi’n’ Moynaq 
rayoni’ territoriyasi’nda jasawshi’ adamlar mine usi’ ka’sip penen ku’n ko’rgen. 
Wolardi’n’ ku’ndelikli turmi’si’nda awi’zeki so’ylew tilinde atalg’an ka’sipke 
baylani’sli’ bir qansha so’zlerdin’ qollang’ani’n bayqadi’q. A’debiy tilimizde, 
sonday-aq jergilikli jazi’wshi’lari’mi’zdi’n’ shi’g’armalari’nda ushi’rasatug’i’n 
bekire, sazan, shabaq, su’wen, aq marqa, taban, i’laqa, alabug’a, shortan t. b. 
atamalar ha’r rayon so’yleminde semantikali’q jaqtan wo’zgeshe ma’nide 
qollani’lg’ani’n ushi’ratti’q.

---

62
Usi’nday ayi’rmashi’li’qqa tiyisli atamalar a’debiy tilimizdin’ so’zlik 
qurami’na yenip, paydalani’wi’na jegilgende g’ana a’debiy tilimiz toli’g’i’p, 
bayi’p woti’radi’. 
b) So’z dizbegi tu’rindegi bali’q atamalari’ 
Tilimizdegi so’zler ba’rhulla wo’zgeriste, rawajlani’wda, ha’m de 
bayi’p bari’wda. Sol sebepli so’zler wo’zgergende, rawajlang’anda ha’m de 
bayi’g’anda so’zler da’slepki ma’nisinen uzaqlasi’p jan’a ma’nide de 
jumsali’wi’ mu’mkin. Ma’selen: Qaraw degen so’zdi ali’p qarayi’q. Bul so’z 
belgili bir zatqa qaraw yamasa ku’tiw ma’nilerinde qollani’latug’i’n so’z. 
”Qaraw” so’zi bali’qshi’lar tilinde basqa, jan’a ma’nide qollani’ladi’. Jer so’zi 
menen birigip kelip bir ma’nis atqaradi’. Bali’qshi’lar qi’s aylari’nda jer 
qaraydi’. Wolar u’ki woyi’p woni’n’ awzi’na do’n’gelek sho’p buwi’p, piskek 
penen bali’qti’n’ barli’g’i’n, joqli’g’i’n, azli’g’i’n , ko’pligin barlaydi’. 
Bali’qshi’lar tilinde buni’ ”jer qaraw” dep ataydi’.