Миқдорлар, (эталонлар) мезонлар ва намуналар

Aim.uz

Миқдорлар, (эталонлар) мезонлар ва намуналар

Ушбу мавзу бўйича талаба нималарни билиши лозим:

А) Ушбу мавзуни ўрганишдан мақсадни:
Б) Miqdor нмалигини, қандай намоён бўлишини:
В) Мезон ва унинг ишлаб чиқаришда тутган ўрнини:
Г) Намуна нималиги ва унинг мутахассис учун
аҳамиятини:

Таянч
иборалар: Миқдор, тош, колибр, метр, қарич, мезон, халқаро мезон,

бирламчи, иккиланмчи, ишчи ва назорат, намуна, намунага
масъул, хом-ашё, намунага ва мезонга мисол.
Miqdor , o`lchov vositasi bo`lib, uzunlikning berilgan o`lchamini yuzaga keltirish uchun xizmat qiladi. Miqdorlarga misol tariqasida o`lchov asbobiga kiruvchi «kolibr»larni (ko`p nusxada ishlab chiqariladigan detallarni foydalanishga layoqatliligini nazorat qiladi), birta ko`rsatgichni tekshiruvchi miqdorlarni (tarozu toshlarini, «shablon»lar va h.o. larni) ko`rsatish mumkin.
Miqdorlar sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish vaqtida o`lchov vositasi SI tizimida ishlatilishi uchun, ular shtrix va uzunlik o`lchagich sifatida qo`llaniladi. Shtrixli miqdorlar namuna sifatida ishlab chiqarilib, chizg`ich ko`rinishida, «ruletka» ko`rinishida bo`lishi mumkin va o`zining hisob shkalasiga ega. Bundan tashqari, yassi parallel, uzunlik o`lchagichlar bo`lib, ular parallelopipedlar yig`masini tashkil qiladi va po`latdan 1000 mm gacha o`lchamlarni olish uchun, 100 mm gacha o`lchamlarni oladigan qilib ishlab chiqariladi. Ular DS 9058-83 bilan standartlashtirilgan va o`lchov asboblarining tashqi va ichki burchaklarini nazorat qiladi.
Mezon deb, o`lchov vositasi hisoblangan, fizik kattaliklar birliklarining alohida, maxsus sharoitlarda saqlanib va kerak bo`lgan vaqtda boshqa ishlar (o`lchov birliklari, maxsulotlar, namunalar ulardan ishchi o`lchov vositalariga o`tish) uchun solishtirish qobiliyatiga ega bo`lgan kattaliklarga aytiladi.
Agar mezon, birliklarni Davlat hududida juda aniq ko`rsatgichlar bilan bera olsa, u birlamchi hisoblanadi. Ular asosida o`rnatilgan mezonlar ikkilamchi bo`ladi. Ular Davlat mezonlari tez ishdan chiqmasligini ta'minlash va uzoq muddat xususiyatlarini yo`qottirmasdan asrash uchun xizmat qiladi.
Ikkilamchi mezonlar o`zining metrologik nuqtai-nazaridan qo`llanilishiga qarab: mezon-nusxa, solishtirish mezoni: guvoh-mezon va ishchi mezonlarga bo`linadi.
Mezon - nusxa birliklarni asrash va uning o`lchamlarini ishchi mezonlarga o`tkazish uchun xizmat qiladi.
Solishtirish mezoni, bir-biriga u yoki bu sabab tufayli singib keta olmaydigan mezonlarni singdirish uchun xizmat qiladi.
Guvoh- mezon, Davlat mezonlari yo`qolganda yoki ishdan chiqqan vaqtda ularni boshqasiga almashtirish va mezonlarni asrash uchun mo`ljallangan.
O`z vaqtida ishchi mezonlar esa, birliklarni asrash, uning o`lchamlarini namunaviy o`lchov vositalarida yuqori aniqlikda qo`llashga imkon yaratish, o`rni kelganda yuqori aniqlikdagi miqdorlar va o`lchov asboblarida qo`llanilishini ham ta'minlashga xizmat qiladi.
O`lchov birliklarini mezonlardan ishchi miqdorlar va o`lchov asboblariga o`tkazilishi namunaviy o`lchov vositalari yordamida amalga oshiriladi. Namunaviy o`lchov vositalari, miqdorlar, o`lchov asboblari yoki o`zgartirgichlar bo`lib, ular orqali boshqa, belgilangan tartibda qabul qilingan o`lchov asboblarini tekshiruv va «graduirovka»sini amalga oshirish uchun xizmat qiladi. Namunaviy o`lchov vositalari metrologik talablaridan kelib chiqib, attestatsiya qilingan va ularga metrologik parametrlar hamda razryadi ko`rsatilgan guvohnoma berilgan bo`lishi shart. Barcha turdagi namunaviy o`lchov asboblari, belgilangan tartibda ma'lum bir davrlar ichida majburiy ravishda «O`zstandart» Agentligi tomonidan tekshirib turilishi ham shart.

Aim.uz