Migratsiyasining sabablari quyidagilardan iborat
Download 50.6 Kb.
|
Документ Microsoft Word
|
Oltin standart – milliy valyutalar qiymati ularda belgilangan summaga teng oltin zaxirasi bilan kafolatlangan holat. Masalan, 1971-yilgacha har bir AQSH dollari belgilangan miqdorda oltinga alishtirilishi mumkin boʻlgan.
Migratsiya jarayonlarining importyor mamalakatlar iqtisodiyotiga ta’sirini quyidagi grafik asosida tahil etamiz. Ikkala mamlakatning mehnat resurslari hajmi birgalikda LL1 ni tashkil etadi. Si va S 2 to‘g‘ri chiziqlar ishchi kuchidan foydalanib yaratilgan mahsulot hajmi qiymatining o‘sishini ifoda etadi. Agar ishchi kuchining xalqaro migratsiyasi mavjud bo‘lmasa, unda birinchi mamlakat o‘zidagi mavjud mehnat resurslaridan foydalangan holda LC hajmdagi o‘rtacha ish haqini ta’minlab beradi. Shu tariqa ikkinchi mamlakat ham L*D hajmdagi o‘rtacha ish haqini ta’minlab beradi. Birinchi mamlakat mehnat resurslari yaratgan mahsulot hajmi a+b+c+d+e+f ni, ikkinchi mamlakatda yaratilgan mahsulot hajmi esa i+j+k ni tashkil etadi. LC < L‘D tengsizlik esa birinchi mamlakatda ishchi kuchi qiymatining ikkinchi mamlakatga qaraganda pastroq ekanligini ko'rsatadi. Agar ikkala mamlakat ham ishchi kuchining xalqaro migratsiyasi yo'lidagi to'siqlami olib tashlasa, birinchi mamlakat mehnat resurslarining AB qismi ikkinchi mamlakatga ko'chib o'tadi. Natijada ikkala mamlakatda ham ish haqi BR darajada balanslashadi. Bir tomondan birinchi mamlakatda qolgan va ikkinchi mamlakatga ko'chib o‘tgan mehnat resurslari yaratgan mahsulot hajmi a+b+c+d+e+f+h ni, shundan a+b+c+d qismi ushbu mamlakat mehnat resurslari tomonidan, e+f+h qismi esa ikkinchi mamlakatga ko'chib kelgan chet ellik migrantlar tomonidan yaratiladi. Bunda ikkinchi mamlakatga ko‘chib kelgan ishchilardan foydalanib yaratilgan mahsulot awalgi hajmidan A segmentga ko'proq bo'ladi. Ishchilaming daromadi a+b+d+e+f+h ni tashkil etib, ishlab chiqarishning qolgan omillarining daromadliligi s segmentga kamayadi. Ikkinchi tomondan esa, birinchi mamlakatdan ikkinchi mamlakatga ishchi kuchining oqib o'tishi ikki mamlakatda. ish haqining LD dan LF gacha kamayishiga olib keladi. Ushbu holatda 0 ‘zidagi ishchi kuchidan va xorijdan kelgan ishchi kuchidan foydalanish evaziga ikki mamlakat yalpi ichki mahsulotining hajmi i+j+k dan i+j+k+g+h+e+f gacha ortishiga sabab bo'ladi. To‘g‘ri h+e+f segmentlar xorijiy ishchilar tomonidan yaratilgan mahsulot hisoblanadi va uning katta qismi daromad solig'ini ayirib tashlangandan keyin birinchi mamlakat ishchilariga ish haqi ko'rinishida berilishi lozim. Natijacla ichki ishlab chiqarish hajmining sof o'sishi faqat s segmentdan iborat. Ikki mamlakatda 0 ‘rtacha ish haqining pasayishi natijasida bu mamlakat ishchilarining daromadi i+k dan к gacha qisqaradi. Ishlab chiqarishning boshqa omillarining daromadliligi esa 1 dan i+g+j gacha ortadi. Jahon miqyosi nuqtayi nazaridan ishchi kuchining bir mamlakatdan boshqasiga ko‘chib o‘tishi natijasida ishlab chiqarishning umumiy hajmi (a+b+c+d+e+J) + (k+i+j) dan (a+b+c+d+) + (e+f+g+h +i+j+k) ga qadar ortadi. Ishchi kuchining xalqaro migratsiyasi natijasida xorijga alohida xususiyatga ega bo‘lgan tovar — ishchi kuchi ko‘chib o‘tadi. Uning boshqa tovarlardan farqli jihati shundaki, u boshqa tovarlami ishlab chiqarishda asosiy omil sifatida qatnashadi. Davlat tashqi savdoni tartibga solishda tarif metodlari bilan bir- galikda notarif metodlardan ham keng foydalanadi. Ulaming ko‘p- chiligi bojxona tariflaridan farqli ravishda miqdoriy jihatdan o‘lchan- maydi va shuning uchun statistikada yaqqol aks ettirilmaydi. Notarif metodlarning ushbu xususiyati hukumatlarga tashqi savdo siyosati sohasida o‘z maqsadlariga erishishda ulardan aralash foydalanishga imkon yaratadi. Notarif usullar — tovar ayirboshlashga ta’sir qilish dastaklarini, ya’ni mamlakatga olib kiriladigan yoki chetga chiqariladigan mahsu lot hajmi va nomenklaturasini cheklashni bildiradi. Notarif usullar miqdoriy, moliyaviy, yashirin va noiqtisodiy usullarga ajratiladi. Ular ustun darajada rivojlanayotgan va hukumat tomonidan proteksio- nistik iqtisodiy siyosatni talab qiluvchi, bozor tuzilmalari shakllana- yotgan o‘tish davri iqtisodiyoti mamlakatlariga xosdir. Tahlillarning ko‘rsatishicha, davlat tomonidan tashqi savdoni tartibga solish tarif va notarif usullar kombinatsiyasi yordamida amalga oshiriladi. XXI asr boshlaridan tarif usullarining mavqeyi pasayib bormoqda. Ushbu holat Jahon savdo tashkiloti tomonidan a’zo mamlakatlar oldiga qo‘yilgan strategik vazifa — ular o‘rtasidagi o‘zaro tovar savdosida tarif cheklashlarini bosqichma-bosqich barta- raf etish bilan bog‘liq. Jahon amaliyotida notarif usullarga kvotalash, litsenziyalash, eksportni subsidiyalash, demping, kartel bitimlar va mamlakatlar o‘r- tasida tovar oqimlari yo‘lida texnik to‘siqlarni yaratish kabi usullar kiritiladi. Bir so‘z bilan aytganda, mamlakat hukumati tashqi savdo siyo- satining u yoki bu dastaklarini qo'llash haqidagi qaromi qabul qilar ekan, odatda, ularning birgalikda ta’sir ko‘rsatishi va joriy vaziyatga ta’sirini, davlat ichida va undan tashqarida kutilayotgan istiqbollami baholaydi. Download 50.6 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|