Mikrotahlil uchun shliflar tayyorlash

4-LABORATORIYA MASHGʼULOTI


MIKROTAHLIL UCHUN SHLIFLAR TAYYORLASH.


1. Ishdan maqsad:
Konstruktsion, asbobsozlik va alohida xossalarga ega bo‘lgan legirlangan po‘latlarning keng miqiyosda ishlatiladigan vakillarini mikrostrukturalari, mexanik xossalari va termik ishlanishi bilan tanishish. Oq, kulrang, bolg’alanuvchi va yuqori puxta cho‘yanlarni ular tarkibidagi grafitning tuzilishiga ko‘ra bir-birlaridan ajrata bilish. Berilgan cho‘yanlar mexanik xossalari o‘zgarishining strukturaga bog’liqligini o‘rganish.
2. Ishni bajarish tartibi:
2.1. O‘qituvchi tomonidan tarqatilga struktura barqaror holdagi (yumshatilgan yoki normallangan) legirlangan po‘latlardan yasalgan mikroshliflarning struktura tuzilishi bo‘yicha sinflanib, ularning markasi aniqlanadi.
2.2. Talabalar o‘qituvchi tomonidan taklif etilgan cho‘yanlarning tayyor mikroshliflari ustida ularning mikrostrukturasini metall mikroskoplarda o‘rganadilar va tekshirilayotgan mikrostrukturalarning sxemasi mos cho‘yan uchun 5-jadvalga chizib qo‘yiladi. Aniqlangan cho‘yanlarning mexank xossalari va qo‘llanish sohalari ham shu jadvalga yoziladi

1) FERRITLI SINF__________________________________

2) AUSTENITLI SINF _______________________________
3) PERLITLI SINF __________________________________
4) LEDEBURITLI SINF ______________________________
5) MARTENSITLI SINF ______________________________
Aniqlangan sinflar quyidagi jadvalga to‘liq tavsiflanadi.
R18 markali tezkesar po‘latning o‘ziga xos termik ishlov o‘tish grafigi chizilib, mazkur to‘liq izohlanadi.
℃
Vaqt va HRC
R18 markali po‘latning termik ishlov grafigi


3. Yozma hisobotning mazmuni quyidagi jadvalni to‘ldirishdan iborat.
3. Yozma hisobotning mazmuni:
3.1. Temir-uglerod qotishmasining holat diagrammasi .
3.2. Konkret cho‘yanlar uchun sovish egri chiziqiari.
3.3. Bolg’alanuvchan cho‘yanlar texnologiyasini tushuntirib, ularning yumshatish grafiklarini chizib ko‘rsatish:



T (soat) T (soat)

Ferritli bolg’alanuvchan cho‘yanning yumshatish grafigi

Perlitli bolg’alanuvchan cho‘yanni yumshatish grafigi

3.4. Cho‘yanlarning mikrostukturasi va xossalari.

Cho‘yan markasi		Mikrostruktura sxemasi	Mexanik xossalari			Cho‘yanning olinishi		Qo‘llanish sohalari
			σ, MPa	δ, %	HB, MPa
1
2
3
4

Mustaqil tayyorlanish uchun savollar

1. Temir uglerod sistemasini tashkil qiladigan komponentlar va fazalar.

2. Temir sementit diagrammasi.
3. Uglerod va doimiy qo`shimchalarni po`lat xossasiga ta'siri.
4. Grafitga parchalanish protsessi.
5. Oq va kulrang cho`yanlar.
6. Yuqori mustahkamlikka ega bo`lgan sharsimon grafitga ega bo`lgan cho`yanlar.

7. 
   Legirlangan degan so‘zning ma’nosi nima?
   
8. 
   Legirlangan po‘latlar qanday markalanadi?
   
9. 
   Qanday legirlovchi elementlarni bilasiz?
   
10. 
    Issiqka chidamlilik deb nimaga aytiladi?
    
11. 
    Issiqlikka chidamliligi kam bo‘lgan asbobsozlik po‘latlarga qaysilar kiradi?
    
12. 
    Tezkesar po‘latlarga qanday termik ishlov beriladi?
    
13. 
    Sovuq metallni deformatsiyalaydigan shtamplariga qaysilar kiradi?